Dưới bài viết này, LHLegal sẽ làm rõ khái niệm rủi ro tín dụng và phân tích 4 nguyên tắc xử lý rủi ro tín dụng đặc thù của Ngân hàng Phát triển Việt Nam.

>>> Bảo lãnh ngân hàng: Quy định pháp luật và những rủi ro cần biết

>>> Khoản nợ vay tín dụng đầu tư, tín dụng xuất khẩu của Nhà nước gồm những gì theo Quyết định 02/2025/QĐ-TTg?

Rủi ro tín dụng là gì? 

Căn cứ theo khoản 4 Điều 3 Quyết định số 02/2025/QĐ-TTg định nghĩa rủi ro tín dụng trong hoạt động Ngân hàng Phát triển như sau:

“Điều 3. Giải thích từ ngữ

…

4. “Rủi ro tín dụng” là khả năng xảy ra tổn thất trong hoạt động tín dụng của Ngân hàng Phát triển do khách hàng không có khả năng trả được một phần hoặc toàn bộ nghĩa vụ trả nợ vay (gốc, lãi) của mình theo đúng Hợp đồng tín dụng hoặc Hợp đồng nhận nợ nguyên tắc/Hợp đồng nhận nợ bắt buộc theo quy định của pháp luật về việc Ngân hàng Phát triển bảo lãnh cho các doanh nghiệp vay vốn tại ngân hàng thương mại (sau đây gọi tắt là Hợp đồng nhận nợ) đã ký với Ngân hàng Phát triển.”

Theo một cách dễ hiểu hơn, rủi ro tín dụng là khả năng Ngân hàng Phát triển Việt Nam bị thiệt hại khi khách hàng không thể thanh toán đúng hạn một phần hoặc toàn bộ khoản vay (gốc và lãi) theo Hợp đồng tín dụng hoặc Hợp đồng nhận nợ đã ký với ngân hàng.

Các hình thức rủi ro tín dụng phổ biến tại Ngân hàng Phát triển Việt Nam 

Rủi ro do khách hàng không trả được nợ đúng hạn (rủi ro thanh toán)

Đây là hình thức rủi ro tín dụng phổ biến nhất, xảy ra khi khách hàng vay vốn hoặc nhận bảo lãnh từ VDB không thực hiện đúng cam kết trả nợ gốc và/hoặc lãi đúng thời hạn quy định trong hợp đồng. Nguyên nhân có thể đến từ:

• Năng lực tài chính yếu kém, phương án sản xuất – kinh doanh không hiệu quả;

• Thay đổi bất lợi của thị trường hoặc chính sách pháp luật;

• Tình trạng chây ỳ, cố tình không trả nợ.

Loại rủi ro này ảnh hưởng trực tiếp đến dòng tiền thu hồi nợ và làm giảm hiệu quả sử dụng vốn của ngân hàng.

Rủi ro phát sinh từ các khoản nhận nợ bắt buộc (bên được bảo lãnh không thực hiện nghĩa vụ)

Ngân hàng Phát triển thực hiện nhiệm vụ chính sách, trong đó có việc bảo lãnh cho doanh nghiệp vay vốn tại ngân hàng thương mại. Trong trường hợp doanh nghiệp được bảo lãnh không thực hiện đúng nghĩa vụ trả nợ, VDB sẽ buộc phải nhận nợ bắt buộc, dẫn đến phát sinh khoản nợ xấu gián tiếp.

Rủi ro ở đây là:

• Ngân hàng không kiểm soát được quá trình sử dụng vốn vay tại ngân hàng thương mại;

• Doanh nghiệp lạm dụng chính sách bảo lãnh, không có năng lực thực hiện nghĩa vụ trả nợ.

• Phát sinh chi phí, thời gian để Ngân hàng Phát triển đòi nợ từ bên được bảo lãnh nhằm giải quyết khoản nợ.

Rủi ro từ việc đánh giá sai năng lực tài chính và phương án kinh doanh của khách hàng

Do nhiều khoản vay của VDB mang tính chất hỗ trợ phát triển, khách hàng thường là chủ đầu tư thực hiện các dự án đầu tư công, hạ tầng hoặc doanh nghiệp vừa và nhỏ. Nếu quá trình thẩm định hồ sơ vay vốn ban đầu không đầy đủ, dễ dẫn đến:

• Dự án không hiệu quả, kéo dài thời gian thực hiện;

• Khả năng thu hồi vốn thấp hoặc không rõ ràng;

• Vốn tự có của khách hàng không đảm bảo, phụ thuộc hoàn toàn vào vốn vay.

Thậm chí, việc giải ngân cho vay quá nhiều đối với một số khách hàng lớn mà không có phương án dự phòng rủi ro có thể làm gia tăng tổn thất nếu nhóm khách hàng này không trả nợ được. Điều này làm tăng nguy cơ nợ quá hạn và nợ xấu.

Rủi ro liên quan đến tài sản bảo đảm

Tài sản bảo đảm bị tranh chấp, giảm giá trị hoặc bị tiêu hủy, không còn giá trị khiến quá trình thu hồi nợ của Ngân hàng phát triển trở nên khó khăn.

Rủi ro từ thay đổi cơ chế, chính sách và các yếu tố khách quan

Hoạt động tín dụng của VDB chịu ảnh hưởng lớn từ chính sách nhà nước. Khi có sự thay đổi đột ngột về định hướng ưu tiên, cơ chế tài chính, pháp luật về đầu tư công, đất đai,… sẽ dẫn đến tình trạng:

• Dự án bị dừng hoặc chậm tiến độ;

• Doanh nghiệp không thể tiếp tục triển khai như cam kết;

• Ngân hàng không thể thu hồi vốn đúng kế hoạch.

Loại rủi ro này tuy nằm ngoài khả năng kiểm soát của ngân hàng, nhưng lại có ảnh hưởng sâu rộng, đặc biệt trong bối cảnh VDB thực hiện các chương trình tín dụng chính sách dài hạn.

Rủi ro do quản trị tín dụng nội bộ chưa chặt chẽ, trích lập dự phòng không đảm bảo

Rủi ro này có thể đến từ nhiều khía cạnh, bao gồm các yếu tố như:

• Quy trình thẩm định và giám sát chưa đầy đủ;

• Cán bộ tín dụng năng lực hạn chế hoặc vi phạm đạo đức nghề nghiệp;

• Thiếu hệ thống cảnh báo sớm và công cụ phân tích rủi ro.

• Phân loại và trích dự phòng không phù hợp đối với khả năng của Ngân hàng.

Điều này làm gia tăng khả năng cấp tín dụng sai đối tượng hoặc giám sát việc sử dụng vốn vay không hiệu quả, tạo điều kiện phát sinh rủi ro tín dụng.

Rủi ro do quản lý tín dụng nội bộ chưa chặt chẽ sẽ làm gia tăng khả năng cấp tín dụng sai đối tượng

04 nguyên tắc xử lý rủi ro tín dụng tại Ngân hàng Phát triển Việt Nam

Căn cứ theo Điều 4 Quyết định 02/2025/QĐ-TTg quy định về nguyên tắc xử lý rủi ro tín dụng.

Theo đó, 04 nguyên tắc xử lý rủi ro tín dụng của Ngân hàng Phát triển Việt Nam như sau:

1. Việc xử lý rủi ro tín dụng của Ngân hàng Phát triển phải đảm bảo thực hiện theo đúng quy định của pháp luật; đảm bảo đầy đủ điều kiện, hồ sơ, tài liệu theo quy định tại Quyết định này và quy định của pháp luật có liên quan.

2. Việc xử lý rủi ro tín dụng của Ngân hàng Phát triển phải gắn trách nhiệm của Ngân hàng Phát triển, khách hàng vay vốn và các tổ chức, cá nhân có liên quan trong việc cho vay, thu hồi và xử lý nợ vay.

3. Các tổ chức, cá nhân có hành vi vi phạm pháp luật để xảy ra rủi ro tín dụng hoặc vi phạm trong quá trình xử lý nợ bị rủi ro tín dụng phải chịu trách nhiệm theo quy định tại Quyết định này và quy định của pháp luật liên quan.

4. Ngân hàng Phát triển sử dụng dự phòng rủi ro tín dụng để xử lý rủi ro theo quy định tại Quyết định này và quy định của pháp luật có liên quan.

Thẩm quyền quyết định xử lý rủi ro tín dụng?

Căn cứ theo Điều 5 Quyết định số 02/2025/QĐ-TTg quy định về thẩm quyền quyết định xử lý rủi ro tín dụng. Theo đó Hội đồng quản trị Ngân hàng Phát triển có thẩm quyền xem xét, quyết định các nội dung sau để xử lý rủi ro tín dụng:

1. Phê duyệt báo cáo tổng hợp toàn hệ thống về kết quả thu hồi nợ đã sử dụng dự phòng để xử lý rủi ro tín dụng, trong đó báo cáo rõ kết quả thu hồi nợ từ xử lý tài sản bảo đảm và xác định rõ cơ sở của việc phê duyệt.

2. Phê duyệt việc phân loại nợ đối với khoản nợ được sử dụng dự phòng để xử lý rủi ro tín dụng.

3. Phê duyệt các biện pháp thu hồi nợ đã sử dụng dự phòng để xử lý rủi ro tín dụng trong toàn hệ thống, bao gồm cả việc xử lý tài sản bảo đảm.

4. Việc sử dụng dự phòng rủi ro tín dụng để chuyển theo dõi ngoại bảng đối với khoản nợ.

5. Xuất toán khoản nợ ra khỏi ngoại bảng và bán khoản nợ được định giá thấp hơn số dư nợ gốc còn lại chưa thu hồi được của khoản nợ theo quy định tại Quyết định này.

6. Bán khoản nợ đang hạch toán nội bảng hoặc ngoại bảng với giá bán bằng hoặc cao hơn số dư nợ gốc còn lại chưa thu hồi được của khoản nợ và bán các khoản nợ đã xuất toán ra khỏi ngoại bảng.

7. Xuất toán nợ lãi không thu hồi được ra khỏi ngoại bảng đối với các khoản nợ vay không còn nợ gốc thuộc các trường hợp khách hàng là tổ chức đã phá sản, giải thể theo quy định của pháp luật và sau khi thanh lý, xử lý toàn bộ tài sản hoặc khách hàng là cá nhân được xác định chết hoặc mất tích theo quy định pháp luật và đã xử lý xong di sản, nghĩa vụ của người này theo quy định của pháp luật.

LHLegal - Đồng hành tư vấn pháp lý trong xử lý rủi ro tín dụng cho doanh nghiệp và tổ chức tín dụng  

Rủi ro tín dụng không chỉ là vấn đề tài chính đơn thuần, mà còn liên quan chặt chẽ đến quy chế tín dụng nội bộ, và hành lang pháp luật hiện hành về ngân hàng, đầu tư, doanh nghiệp. Trong bối cảnh đó, việc có một đối tác pháp lý chuyên nghiệp đồng hành là yếu tố then chốt giúp doanh nghiệp và tổ chức tín dụng kịp thời nhận diện, phòng ngừa và xử lý rủi ro hiệu quả – đúng quy định, đúng bản chất, và bảo vệ quyền lợi hợp pháp tối đa.

LHLegal với đội ngũ luật sư giàu kinh nghiệm trong lĩnh vực ngân hàng – tài chính, tư vấn doanh nghiệp và giải quyết tranh chấp sẽ là đối tác pháp lý tin cậy cho khách hàng trong việc giải quyết các vấn đề:

1. Hỗ trợ doanh nghiệp xây dựng phương án cơ cấu lại khoản vay, bảo vệ quyền lợi khi phát sinh rủi ro tín dụng;

2. Tư vấn soạn thảo, rà soát và đàm phán hợp đồng tín dụng, hợp đồng bảo lãnh, hợp đồng nhận nợ phù hợp với pháp luật và thực tiễn giao dịch tại Ngân hàng Phát triển Việt Nam;

3. Đại diện làm việc, thương lượng và xử lý tranh chấp với ngân hàng hoặc bên bảo lãnh, bên nhận bảo lãnh trong các tình huống pháp lý phát sinh;

4. Tư vấn cho tổ chức tín dụng xây dựng quy trình xử lý rủi ro tín dụng, hồ sơ pháp lý đảm bảo an toàn cho hoạt động thu hồi nợ, xử lý tài sản bảo đảm.

Nếu có bất kỳ thắc mắc hay cần tư vấn pháp luật vui lòng liên hệ chúng tôi qua các hình thức sau:

Hotline gặp Luật sư tư vấn trực tiếp: 1900 2929 01

Nhập thông tin đăng ký tư vấn luật tại đây: https://luatsulh.com/dang-ky-tu-van.html

Liên hệ đặt lịch hẹn qua zalo số: 0903 796 830

Website: https://luatsulh.com/

Trụ sở: 288 B7 Nam Kỳ Khởi Nghĩa, Phường Xuân Hòa, Thành phố Hồ Chí Minh (Địa chỉ cũ: 288 B7 Nam Kỳ Khởi Nghĩa, Phường Võ Thị Sáu, Quận 3, TP.HCM)

Chi nhánh Nha Trang: 07 Bế Văn Đàn, Phường Nam Nha Trang, Tỉnh Khánh Thuận (Địa chỉ cũ: 07 Bế Văn Đàn, Phường Phước Long, Thành phố Nha Trang)

Theo dõi Công ty Luật LHLegal tại:

Website: https://luatsulh.com/

Facebook: Luật sư LHLegal

Youtube: Luật sư LHLegal

Kênh Tiktok Luật sư Hoà: Luật sư Hoà (LHLegal)

Kênh Tiktok Công ty: Luật sư LHLegal

Kênh Tiktok Luật sư Hình sự: Luật sư Hình sự

Kênh Zalo OA

Hồ sơ năng lực LHLegal