>>> Người vay tiền ngân hàng qua đời, người thừa kế có phải trả nợ không?

>>> Chủ nợ có quyền giữ tài sản của người vay tiền để siết nợ không?

Căn cứ pháp lý xử lý khoản nợ khi người vay qua đời

Việc xử lý khoản vay khi người vay qua đời được quy định tại Bộ luật Dân sự 2015, cụ thể:

Căn cứ Điều 615 Bộ luật Dân sự 2015 quy định về việc thực hiện nghĩa vụ tài sản do người chết để lại:

“Điều 615. Thực hiện nghĩa vụ tài sản do người chết để lại

1. Những người hưởng thừa kế có trách nhiệm thực hiện nghĩa vụ tài sản trong phạm vi di sản do người chết để lại, trừ trường hợp có thỏa thuận khác.

2. Trường hợp di sản chưa được chia thì nghĩa vụ tài sản do người chết để lại được người quản lý di sản thực hiện theo thỏa thuận của những người thừa kế trong phạm vi di sản do người chết để lại.

3. Trường hợp di sản đã được chia thì mỗi người thừa kế thực hiện nghĩa vụ tài sản do người chết để lại tương ứng nhưng không vượt quá phần tài sản mà mình đã nhận, trừ trường hợp có thỏa thuận khác.

4. Trường hợp người thừa kế không phải là cá nhân hưởng di sản theo di chúc thì cũng phải thực hiện nghĩa vụ tài sản do người chết để lại như người thừa kế là cá nhân.”

Đồng thời, theo Điều 658 Bộ luật Dân sự 2015 quy định về các nghĩa vụ tài sản liên quan đến thừa kế, trong đó bao gồm các khoản nợ của người để lại di sản:

“Điều 658. Thứ tự ưu tiên thanh toán

Các nghĩa vụ tài sản và các khoản chi phí liên quan đến thừa kế được thanh toán theo thứ tự sau đây:

1. Chi phí hợp lý theo tập quán cho việc mai táng.

2. Tiền cấp dưỡng còn thiếu.

3. Chi phí cho việc bảo quản di sản.

4. Tiền trợ cấp cho người sống nương nhờ.

5. Tiền công lao động.

6. Tiền bồi thường thiệt hại.

7. Thuế và các khoản phải nộp khác vào ngân sách nhà nước.

8. Các khoản nợ khác đối với cá nhân, pháp nhân.

9. Tiền phạt.

10. Các chi phí khác.”

Như vậy, kể từ thời điểm mở thừa kế, người thừa kế di sản phải có trách nhiệm thực hiện các nghĩa vụ về tài sản mà người chết đã để lại, trong đó bao gồm các khoản nợ mà trước khi mất người để lại di sản chưa thực hiện xong.

Người vay tiền qua đời – Khoản vay được xử lý ra sao? 

Không tự động xóa nợ 

Như đã phân tích ở trên, những người thừa kế phải có trách nhiệm thực hiện nghĩa vụ trả nợ thay cho người vay tiền đã qua đời theo quy định của Bộ luật dân sự 2015. 

Do đó, khoản nợ của người vay không mặc nhiên được xóa bỏ khi họ qua đời. Bên cho vay vẫn có quyền yêu cầu thanh toán khoản nợ dựa trên nghĩa vụ tài sản của người chết, bằng cách yêu cầu người thừa kế thanh toán trong phạm vi di sản.

Người thừa kế có trách nhiệm trả nợ trong giới hạn nhất định 

Căn cứ khoản 2 và khoản 3 Điều 615 Bộ luật Dân sự 2015 quy định như sau:

“Điều 615. Thực hiện nghĩa vụ tài sản do người chết để lại

…

2. Trường hợp di sản chưa được chia thì nghĩa vụ tài sản do người chết để lại được người quản lý di sản thực hiện theo thỏa thuận của những người thừa kế trong phạm vi di sản do người chết để lại.

3. Trường hợp di sản đã được chia thì mỗi người thừa kế thực hiện nghĩa vụ tài sản do người chết để lại tương ứng nhưng không vượt quá phần tài sản mà mình đã nhận, trừ trường hợp có thỏa thuận khác.”

Theo đó, người thừa kế chỉ có nghĩa vụ trả nợ trong phạm vi giá trị di sản mà họ nhận được, không phải dùng tài sản riêng để trả nợ thay cho người đã chết. Trường hợp chưa phân chia di sản, nghĩa vụ thanh toán được thực hiện từ chính khối di sản đó.

Trường hợp không có người thừa kế hoặc người thừa kế từ chối nhận di sản 

Căn cứ theo Điều 622 Bộ luật dân sự 2015 quy định trường hợp không có người thừa kế hoặc người thừa kế từ chối nhận di sản

“Điều 622. Tài sản không có người nhận thừa kế

Trường hợp không có người thừa kế theo di chúc, theo pháp luật hoặc có nhưng không được quyền hưởng di sản, từ chối nhận di sản thì tài sản còn lại sau khi đã thực hiện nghĩa vụ về tài sản mà không có người nhận thừa kế thuộc về Nhà nước.”

Theo đó, nếu người vay qua đời mà không có người thừa kế hoặc tất cả người thừa kế từ chối nhận di sản, thì tài sản để lại sẽ được dùng để thanh toán đầy đủ khoản nợ cho chủ nợ, khoản tài sản còn lại sau khi đã thực hiện nghĩa vụ sẽ thuộc về Nhà nước.

Tài sản bảo đảm khoản vay (nếu có) được xử lý như thế nào? 

Căn cứ theo Điều 299 Bộ luật dân sự 2015 quy định trường hợp xử lý tài sản bảo đảm như sau:

“Điều 299. Các trường hợp xử lý tài sản bảo đảm

1. Đến hạn thực hiện nghĩa vụ được bảo đảm mà bên có nghĩa vụ không thực hiện hoặc thực hiện không đúng nghĩa vụ.

2. Bên có nghĩa vụ phải thực hiện nghĩa vụ được bảo đảm trước thời hạn do vi phạm nghĩa vụ theo thỏa thuận hoặc theo quy định của luật.

3. Trường hợp khác do các bên thỏa thuận hoặc luật có quy định.”

Đồng thời, Điều 303 Bộ luật dân sự 2015 quy định các phương thức xử lý tài sản bảo đảm được cầm cố, thế chấp như sau:

“Điều 303. Phương thức xử lý tài sản cầm cố, thế chấp

1. Bên bảo đảm và bên nhận bảo đảm có quyền thỏa thuận một trong các phương thức xử lý tài sản cầm cố, thế chấp sau đây:

a) Bán đấu giá tài sản;

b) Bên nhận bảo đảm tự bán tài sản;

c) Bên nhận bảo đảm nhận chính tài sản để thay thế cho việc thực hiện nghĩa vụ của bên bảo đảm;

d) Phương thức khác.

2. Trường hợp không có thỏa thuận về phương thức xử lý tài sản bảo đảm theo quy định tại khoản 1 Điều này thì tài sản được bán đấu giá, trừ trường hợp luật có quy định khác.”

Từ các quy định nêu trên, khi đến hạn thực hiện nghĩa vụ trả nợ mà người vay không thực hiện thì Ngân hàng (bên nhận tài sản bảo đảm) được phép áp dụng các phương thức xử lý tài sản cầm cố, thế chấp để thu hồi khoản nợ, bao gồm:

• Bán đấu giá tài sản;

• Ngân hàng (bên nhận tài sản bảo đảm) tự bán tài sản;

• Ngân hàng nhận chính tài sản để thay thế cho việc thực hiện nghĩa vụ trả nợ;

• Phương thức khác.

• Trường hợp không có thỏa thuận các phương thức xử lý trên thì sẽ áp dụng bán đấu giá tài sản.

Ngân hàng được quyền xử lý tài sản cầm cố để thu hồi khoản nợ nếu bên vay không trả nợ đúng hạn

Có bắt buộc phải mua bảo hiểm khoản vay đảm đảm bảo việc trả nợ trong trường hợp người vay qua đời 

Theo Thông tư 39/2016/TT-NHNN quy định về hoạt động cho vay của tổ chức tín dụng đối với khách hàng và các văn bản pháp luật liên quan, không có quy định bắt buộc về việc mua bảo hiểm khoản vay. 

Cụ thể theo khoản 1 Điều 15 Thông tư 39/2016/TT-NHNN có quy định:

“Việc áp dụng biện pháp bảo đảm tiền vay hoặc không áp dụng biện pháp bảo đảm tiền vay do tổ chức tín dụng và khách hàng thỏa thuận. Việc thỏa thuận về biện pháp bảo đảm tiền vay của tổ chức tín dụng với khách hàng phù hợp với quy định của pháp luật về biện pháp bảo đảm và pháp luật có liên quan”.

Như vậy, việc khách hàng mua bảo hiểm khoản vay khi vay vốn là thỏa thuận giữa ngân hàng và khách hàng vay trên cơ sở tự nguyện của các bên, không bắt buộc bên vay phải mua bảo hiểm khoản vay khi vay vốn.

LHLegal – Hỗ trợ pháp lý trong tranh chấp vay nợ và thừa kế 

Trong các tranh chấp liên quan khoản vay của người đã chết, việc xác định phạm vi di sản, quyền và nghĩa vụ của các bên liên quan thường phức tạp. LHLegal hỗ trợ:

• Tư vấn phương án xử lý khoản vay trong trường hợp người vay tử vong.

• Đại diện chủ nợ yêu cầu thanh toán nợ từ người thừa kế hoặc thông qua xử lý tài sản bảo đảm.

• Tham gia giải quyết tranh chấp thừa kế, phân chia di sản có liên quan đến nghĩa vụ trả nợ.

• Tư vấn và hỗ trợ giải quyết tranh chấp phát sinh khi có bảo hiểm khoản vay.

Nếu có bất kỳ thắc mắc hay cần tư vấn pháp luật vui lòng liên hệ chúng tôi qua các hình thức sau:

Hotline gặp Luật sư tư vấn trực tiếp: 1900 2929 01

Nhập thông tin đăng ký tư vấn luật tại đây: https://luatsulh.com/dang-ky-tu-van.html

Liên hệ đặt lịch hẹn qua zalo số: 0903 796 830

Website: https://luatsulh.com/

Trụ sở: 288 B7 Nam Kỳ Khởi Nghĩa, Phường Xuân Hòa, Thành phố Hồ Chí Minh (Địa chỉ cũ: 288 B7 Nam Kỳ Khởi Nghĩa, Phường Võ Thị Sáu, Quận 3, TP.HCM)

Chi nhánh Nha Trang: 07 Bế Văn Đàn, Phường Nam Nha Trang, Tỉnh Khánh Thuận (Địa chỉ cũ: 07 Bế Văn Đàn, Phường Phước Long, Thành phố Nha Trang)

Theo dõi Công ty Luật LHLegal tại:

Website: https://luatsulh.com/

Facebook: Luật sư LHLegal

Youtube: Luật sư LHLegal

Kênh Tiktok Luật sư Hoà: Luật sư Hoà (LHLegal)

Kênh Tiktok Công ty: Luật sư LHLegal

Kênh Tiktok Luật sư Hình sự: Luật sư Hình sự

Kênh Zalo OA

Hồ sơ năng lực LHLegal