Ngai vàng triều Nguyễn là bảo vật quốc gia - Hành vi xâm hại mang tính đặc biệt nghiêm trọng

Theo Luật Di sản văn hóa, bảo vật quốc gia là hiện vật được lưu truyền lại, mang giá trị đặc biệt quý hiếm, tiêu biểu cho đất nước về mặt lịch sử, văn hóa, khoa học. Luật cũng nghiêm cấm mọi hành vi hủy hoại hoặc gây nguy cơ hủy hoại di sản văn hóa, trong đó có bảo vật quốc gia.

Vì vậy, việc bẻ gãy ngai vàng - bảo vật đang được trưng bày tại điện Thái Hòa, Đại nội Huế - là hành vi xâm phạm tài sản có giá trị đặc biệt về văn hóa, lịch sử, có dấu hiệu vi phạm pháp luật hình sự.

Người đàn ông bẻ gãy phần tay của ngai vàng triều Nguyễn

Có thể bị xử lý hình sự theo Điều 178 Bộ luật Hình sự

Hành vi bẻ gãy ngai vàng triều Nguyễn - một bảo vật quốc gia - có thể cấu thành tội hủy hoại hoặc cố ý làm hư hỏng tài sản theo quy định tại Điều 178 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017).

Cụ thể, khoản 3 điều này quy định, người nào hủy hoại tài sản là bảo vật quốc gia sẽ bị phạt tù từ 2 đến 7 năm, đồng thời có thể bị phạt tiền từ 10 triệu đến 100 triệu đồng, cấm hành nghề hoặc đảm nhiệm chức vụ nhất định từ 1 đến 5 năm.

Bên cạnh trách nhiệm hình sự, người gây ra hành vi còn phải chịu trách nhiệm dân sự. Theo Điều 584 Bộ luật Dân sự 2015, bất kỳ ai gây thiệt hại đến tài sản của tổ chức, cá nhân đều có nghĩa vụ bồi thường toàn bộ thiệt hại phát sinh.

Trong trường hợp này, các thiệt hại có thể bao gồm: chi phí phục hồi, tu sửa ngai vàng, chi phí giám định, bảo quản tạm thời, cũng như ảnh hưởng đến hoạt động bảo tồn di tích, giá trị văn hóa, lịch sử và du lịch.

Phần tay ngai vàng bị bẻ gãy

Trường hợp người thực hiện hành vi có biểu hiện tâm thần - xử lý thế nào?

Một diễn biến đáng chú ý là nghi phạm có biểu hiện tâm thần, nói nhảm, không thể trả lời các câu hỏi của điều tra viên. Vấn đề được đặt ra là: nếu người thực hiện hành vi mất năng lực nhận thức thì có bị truy cứu trách nhiệm không?

Theo Điều 21 Bộ luật Hình sự 2015, người thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội trong khi đang mắc bệnh tâm thần hoặc bệnh khác làm mất khả năng nhận thức, điều khiển hành vi thì không phải chịu trách nhiệm hình sự. Trong trường hợp đó, người này có thể bị áp dụng biện pháp bắt buộc chữa bệnh.

Về trách nhiệm dân sự, Điều 586 Bộ luật Dân sự quy định: người mất năng lực hành vi dân sự gây thiệt hại, nếu có người giám hộ thì người giám hộ phải dùng tài sản của người được giám hộ để bồi thường. Nếu không đủ tài sản, người giám hộ có thể phải bồi thường bằng tài sản của mình, trừ khi chứng minh được mình không có lỗi trong việc giám hộ.

Việc xác định năng lực hành vi của người thực hiện hành vi vi phạm - bao gồm cả trách nhiệm hình sự và dân sự - là yếu tố then chốt trong quá trình xử lý. Nếu người có hành vi bẻ gãy ngai vàng triều Nguyễn có biểu hiện bất thường về tâm thần, cơ quan chức năng cần trưng cầu giám định pháp y tâm thần để làm rõ liệu người này có đủ khả năng nhận thức và điều khiển hành vi tại thời điểm xảy ra vụ việc hay không.

Kết quả giám định sẽ là căn cứ quan trọng để xác định trách nhiệm pháp lý cụ thể, bảo đảm việc xử lý đúng người, đúng hành vi và đúng quy định của pháp luật.

Tóm lại, hành vi bẻ gãy ngai vàng triều Nguyễn là vi phạm nghiêm trọng đến tài sản đặc biệt của quốc gia, có thể bị xử lý hình sự, buộc bồi thường dân sự, áp dụng biện pháp bắt buộc chữa bệnh tùy theo kết quả giám định tâm thần. Vụ việc đang được các cơ quan chức năng tiếp tục điều tra, làm rõ.