Doanh thu vài tỉ đồng/năm là bình thường

Chị Hoa - chủ một cơ sở chuyên may quần áo sỉ cho các chợ lớn tại TP.HCM - chia sẻ, doanh thu những năm trước đây có thể lên đến 5 - 6 tỉ đồng mỗi năm. Tuy nhiên, chị chỉ đóng thuế khoán khoảng 800.000 đồng/tháng, tương đương 9,6 triệu đồng/năm - mức thuế không thay đổi trong suốt 3 năm qua. Chị cho biết, dù doanh thu hiện tại giảm do cạnh tranh và sức mua yếu, nhưng vẫn có thể cán mốc hơn 1 tỉ đồng trong năm.

Không chỉ chị Hoa, nhiều cơ sở may mặc tư nhân tại các quận như Tân Bình, Tân Phú, Gò Vấp… có quy mô lớn hơn, doanh thu gấp nhiều lần nhưng vẫn chỉ đóng thuế vài triệu đồng mỗi tháng. Đáng nói, các tiểu thương tại chợ Tân Bình và An Đông - những đầu mối lớn - có thể đạt doanh thu 10 - 20 tỉ đồng/năm, lợi nhuận chiếm 15 - 20%.

Một chủ sạp tại chợ An Đông tiết lộ: "Có năm doanh thu gần 20 tỉ đồng, nhưng thuế khoán chỉ khoảng 7 triệu đồng/tháng". Đây chỉ là phần nổi trong bức tranh kinh doanh sôi động nhưng chưa minh bạch về thuế.

Quán ăn, cửa hàng cũng doanh thu tiền tỉ

Không chỉ ngành may mặc hay buôn bán tại chợ, nhiều hàng quán ăn uống cũng có doanh thu rất lớn. Một quán ốc nổi tiếng tại quận 10 có thể thu về gần 40 triệu đồng mỗi ngày - tương đương doanh thu 12 - 13 tỉ đồng/năm. Hay thương hiệu bánh lâu năm tại quận 1 dù nổi tiếng vẫn hoạt động dưới hình thức HKD.

Hộ kinh doanh dần lộ diện “mỏ thuế”

Từ ngày 1.6.2025, nhiều HKD bán lẻ bắt buộc xuất hóa đơn từ máy tính tiền có kết nối với cơ quan thuế. Chỉ trong thời gian ngắn, cơ quan thuế đã phát hiện không ít hộ có doanh thu 20 - 50 tỉ đồng/năm - số liệu thu được qua đối chiếu hóa đơn đầu vào từ các nhà cung cấp.

TS Nguyễn Văn Thuận (ĐH Kinh tế - Tài chính TP.HCM) nhận định: Việc bỏ thuế khoán với các HKD có doanh thu trên 1 tỉ đồng là hợp lý, nhất là khi công nghệ hiện đại giúp việc quản lý trở nên dễ dàng hơn. Mô hình thuế khoán vốn tiềm ẩn nhiều bất công và thiếu minh bạch do việc kê khai thấp nhằm né thuế.

Tuy nhiên, ông cũng đề xuất ngành thuế không nên truy thu chênh lệch nếu doanh thu thực tế kê khai cao hơn mức cũ, đồng thời nên có cơ chế hỗ trợ về phần mềm, máy móc cho HKD chuyển đổi.

Chuyển đổi lên doanh nghiệp - giải pháp lợi cả đôi đường

Luật sư Trần Xoa (Giám đốc Công ty Luật Minh Đăng Quang) phân tích: HKD có doanh thu hàng chục tỉ đồng nên cân nhắc chuyển sang mô hình doanh nghiệp (DN). Khi lên DN, họ được trừ các chi phí hợp lệ như thuê mặt bằng, nhân công, điện nước… trước khi tính thuế. DN chỉ đóng 20% thuế thu nhập trên phần lãi, thay vì HKD phải đóng theo doanh thu, không phân biệt lãi - lỗ.

Ngoài ra, DN còn được hưởng nhiều chính sách ưu đãi thuế nếu đầu tư vào vùng khó khăn, hoặc chuyển lỗ, khấu trừ thuế GTGT đầu vào. Việc có hóa đơn đầy đủ cũng giúp DN thuận lợi hơn khi giao dịch với đối tác, mở rộng thị trường và nâng cao vị thế thương hiệu.

Một chính sách thuận lợi khác cho HKD chuyển đổi là việc đánh giá lại hàng tồn kho không có hóa đơn, chứng từ - điều thường gặp với hộ nhỏ lẻ - vẫn có thể được đưa vào chi phí hợp lệ nếu thẩm định theo quy định.

Hộ kinh doanh cần minh bạch và chuyên nghiệp hóa

Theo ông Nguyễn Ngọc Tú (giảng viên ĐH Kinh doanh và Công nghệ Hà Nội), tình trạng HKD đóng cửa khi có kiểm tra do lo ngại về hóa đơn đầu vào không rõ nguồn gốc, hàng tồn là hàng nhái, hàng lậu… đã tồn tại nhiều năm. Việc cơ quan chức năng tăng cường quản lý, yêu cầu hóa đơn điện tử là bước đi đúng để thúc đẩy HKD minh bạch và phát triển bền vững.

Ông Tú cho rằng, thay vì e ngại, HKD nên chủ động chuyển đổi mô hình để tận dụng ưu đãi thuế, giảm rủi ro pháp lý và tăng cơ hội tiếp cận vốn, thị trường. Với nhiều HKD có chi phí lớn, nhân lực đông, doanh thu cao thì việc hoạt động dưới dạng DN sẽ hợp lý hơn rất nhiều.

Hướng tới 2 triệu doanh nghiệp vào năm 2030

Theo Nghị quyết 68-NQ/TW của Bộ Chính trị, mục tiêu đến năm 2030 là có 2 triệu DN đang hoạt động, đóng góp 55 - 58% GDP, giải quyết hơn 80% lực lượng lao động. Để đạt mục tiêu này, việc chuyển đổi hàng chục nghìn HKD lên mô hình DN là điều tất yếu.

Riêng từ ngày 1.6, khoảng 37.000 HKD có doanh thu từ 1 tỉ đồng/năm trở lên đã phải sử dụng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền. Theo thống kê, trong khi mức thuế khoán trung bình chỉ khoảng 672.000 đồng/tháng thì số thu theo kê khai thực tế có thể gấp gần 7 lần - đạt 4,6 triệu đồng/tháng.