Ân xá được hiểu như thế nào?

Hiện nay chưa có quy định pháp luật cụ thể về ân xá. Trên thực tế, ân xá được hiểu là đặc ân của nhà nước trong việc miễn giảm TNHS hoặc hình phạt với người phạm tội. Có hai hình thức ân xá đó là: đại xá và đặc xá.

Quy định về đại xá, những điều kiện để được hưởng đại xá

“Đại xá” là một chính sách khoan hồng của Nhà nước, trong đó thực hiện việc không truy cứu trách nhiệm hình sự, tha tội hoàn toàn cho một số loại tội phạm hoặc nhiều người phạm tội nhất định không phân biệt họ đang chấp hành hình phạt, đã bị truy tố hay xét xử hay chưa. 

Thời điểm đại xá thường không có quy định cụ thể

Đại xá thuộc thẩm quyền của Quốc hội được quy định tại khoản 11 Điều 70 Hiến pháp năm 2013. Quyết định đại xá thường được đưa ra trong phiên họp Quốc hội; và được các đại biểu thống nhất thông qua. Và người đã được đại xá được coi như không phạm tội và họ sẽ không có án tích.

Người đã được đại xá sẽ được coi như không phạm tội và không có án tích

Thông thường quyết định đại xá được công bố nhân các dịp có sự kiện đặc biệt trọng đại của đất nước như sau khi cách mạng thành công, sau khi kháng chiến thắng lợi... Bằng việc công bố quyết định đại xá, vụ án không được khởi tố, người phạm tội trong phạm vi được đại xá chưa bị kết án có thể được miễn trách nhiệm hình sự; người đã bị kết án có thể được miễn hình phạt; người đang chấp hành hình phạt có thể được đình chỉ chấp hành hình phạt; người đã chấp hành hình phạt có thể được xoá án tích.

Bản chất của Đại xá là Tha, miễn hình phạt hoặc giảm nhẹ hình phạt cho một số loại tội phạm hoặc một loạt người phạm tội đã hoặc chưa bị truy tố, xét xử, thi hành án. Đại xá thường được thực hiện vào những dịp quan trọng trong đời sống chính trị của đất nước đối với người phạm tội trong bất kỳ giai đoạn nào, từ truy tố, xét xử đến thi hành án.

Xem thêm: Tội phạm ma túy có được giảm án hay hưởng đặc xá không?

Quy định pháp luật về đặc xá

Khái niệm về đặc xá

Khoản 1 Điều 3 Luật đặc xá năm 2018 có quy định. Cụ thể:

“Đặc xá là sự khoan hồng đặc biệt của Nhà nước do Chủ tịch nước quyết định tha tù trước thời hạn cho người bị kết án phạt tù có thời hạn, tù chung thân nhân sự kiện trọng đại, ngày lễ lớn của đất nước hoặc trong trường hợp đặc biệt.”

Về bản chất thì đặc xá được hiểu là việc miễn chấp hành hình phạt cho người đang bị kết án phạt tù có thời hạn, tù chung thân để họ có thể được tha tù, không phải chấp hành hình phạt tù nữa, ra tù sớm hơn thời gian mà họ phải chấp hành theo bản án, quyết định của Tòa án. Việc đặc xá chỉ được thực hiện khi nhân những dịp lễ quan trọng của đất nước hoặc trường hợp đặc biệt với những điều kiện nhất định. 

Đối tượng được đặc xá

Đối tượng được áp dụng việc “đặc xá” theo quy định tại Điều 2 Luật đặc xá năm 2018 không phải là tất cả người phạm tội mà chỉ áp dụng đối với người phạm tội đã bị kết án tù có thời hạn hoặc là tù chung thân mà đáp ứng những điều kiện nhất định. Trong trường hợp đặc biệt, để đáp ứng yêu cầu đối nội, đối ngoại của Nhà nước, Chủ tịch nước quyết định đặc xá đối với người bị kết án phạt tù có thời hạn, tù chung thân đang chấp hành hình phạt tù, người được hoãn, tạm đình chỉ chấp hành hình phạt tù mà không phụ thuộc vào các điều kiện được đề nghị đặc xá (Điều 22 Luật đặc xá năm 2018).

Người được đặc xá cần đáp ứng đủ điều kiện nhất định

Nếu đã chấp hành hình phạt tù được một thời gian nhất định theo quyết định của Chủ tịch nước (ít nhất 1/3 thời gian phạt tù phải chấp hành theo nội dung bản án) trường hợp tù chung thân đã được giảm xuống tù có thời hạn thì phải chấp hành được ít nhất là 14 năm và trong quá trình thi hành án phạt tù đã có biểu hiện tốt, chấp hành tốt các nội quy, quy chế của nơi giam giữ, được xếp loại cải tạo từ loại khá trở lên, chấp hành xong các hình phạt bổ sung khác và không thuộc vào một trong các trường hợp không được đề nghị đặc xá theo quy định của Luật đặc xá năm 2018 thì người bị kết án phạt tù được đề nghị đặc xá. Tuy nhiên, trong trường hợp người phạm tội đã từng được giảm thời hạn chấp hành hình phạt tù thì thời gian đã được giảm sẽ không được tính vào thời gian đã chấp hành hình phạt tù.

Điều kiện để được hưởng đặc xá dịp lễ Quốc khánh 2/9

Ngày 01/7/2022, Chủ tịch nước đã ban hành Quyết định số 766/2022/QĐ-CTN về đặc xá năm 2022.

Theo đó, Chủ tịch nước quyết định đặc xá tha tù trước thời hạn cho người bị kết án phạt tù có thời hạn và tù chung thân nhân dịp Quốc khánh 02/9/2022.

Cụ thể, điều kiện đề nghị đặc xá đối với người đang chấp hành án tù có thời hạn, người bị kết án tù chung thân được giảm xuống tù có thời hạn như sau: 

• Có nhiều tiến bộ, ý thức cải tạo tốt và chấp hành án phạt tù loại khá hoặc tốt;

• Đã chấp hành án phạt tù ít nhất 1/2 thời gian bị phạt tù có thời hạn; đã chấp hành án phạt tù ít nhất là 15 năm nếu bị phạt tù chung thân đã được giảm xuống tù có thời hạn...

• Đã chấp hành xong hình phạt tiền, nộp án phí;

• Đã trả lại tài sản, bồi thường thiệt hại, thực hiện nghĩa vụ dân sự khác đối với các tội phạm tham nhũng;

• Đã thi hành xong hoặc được một phần nghĩa vụ trả lại tài sản, bồi thường thiệt hại, nghĩa vụ dân sự khác nhưng do lâm vào hoàn cảnh đặc biệt khó khăn chưa có điều kiện thi hành tiếp phần còn lại nếu không phải là tội phạm tham nhũng;

• Khi được đặc xá không làm ảnh hưởng xấu đến an ninh, trật tự.

Người đã thi hành xong hoặc được một phần nghĩa vụ trả lại tài sản thuộc một trong những điều kiện nhận được đặc xá

Đặc xá trong trường hợp đặc biệt

Về đặc xá trong trường hợp đặc biệt, Điều 5, Quyết định số 766/2022/QĐ-CTN nêu rõ: Chính phủ chủ trì, phối hợp với Tòa án nhân dân tối cao, Viện kiểm sát nhân dân tối cao và các cơ quan, tổ chức có liên quan lập hồ sơ của người được đề nghị đặc xá trong trường hợp đặc biệt theo Điều 22, Điều 23 của Luật Đặc xá để trình Chủ tịch nước xem xét, quyết định.

Các trường hợp không được đề nghị đặc xá

Theo Điều 4, Quyết định 766/2022/QĐ-CTN quy định 15 trường hợp không được đặc xá. Theo đó, người có đủ điều kiện đặc xá không được đề nghị đặc xá nếu thuộc một trong các trường hợp sau đây:

• Bị kết án phạt tù về tội phản bội Tổ quốc; tội hoạt động nhằm lật đổ chính quyền nhân dân; tội gián điệp; tội xâm phạm an ninh lãnh thổ; tội bạo loạn; tội khủng bố nhằm chống chính quyền nhân dân; tội phá hoại cơ sở vật chất - kỹ thuật của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam; tội làm, tàng trữ, phát tán hoặc tuyên truyền thông tin, tài liệu, vật phẩm nhằm chống Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam; tội phá rối an ninh; tội chống phá cơ sở giam giữ; tội khủng bố hoặc một trong các tội quy định tại Chương các tội phá hoại hòa bình, chống loài người và tội phạm chiến tranh của Bộ luật Hình sự;

• Bản án, phần bản án hoặc quyết định của Tòa án đối với người đó đang bị kháng nghị theo thủ tục giám đốc thẩm, tái thẩm theo hướng tăng nặng trách nhiệm hình sự;

• Đang bị truy cứu trách nhiệm hình sự về hành vi phạm tội khác;

• Trước đó đã được đặc xá;

• Có từ 02 tiền án trở lên;

• Thời hạn chấp hành án phạt tù còn lại trên 6 năm đối với người được quy định tại khoản 1, khoản 2 Điều 3; trên 8 năm đối với người được quy định tại khoản 3, khoản 4 Điều 3 Quyết định này;

• Bị kết án phạt tù về tội phạm rất nghiêm trọng hoặc đặc biệt nghiêm trọng xâm phạm an ninh quốc gia, trừ trường hợp quy định tại khoản 1 Điều này;

• Phạm tội giết người có tổ chức hoặc có tính chất côn đồ hoặc thực hiện tội phạm một cách man rợ; cố ý gây thương tích có tổ chức hoặc có tính chất côn đồ hoặc phạm tội nhiều lần đối với một người hoặc một lần đối với nhiều người hoặc dùng a-xít nguy hiểm hoặc hóa chất nguy hiểm; hiếp dâm có tính chất loạn luân; hiếp dâm trẻ em…

Phạm tội cố ý gây thương tích có tổ chức thuộc trường hợp không được đề nghị đặc xá

• Phạm tội về ma túy hoặc tội cướp tài sản hoặc tội bắt cóc nhằm chiếm đoạt tài sản mà thời hạn chấp hành án phạt tù còn lại trên 1 năm đối người bị kết án phạt tù dưới 07 năm hoặc thời hạn chấp hành án phạt tù còn lại trên 02 năm đối người bị kết án phạt tù từ 07 năm đến 15 năm hoặc thời hạn chấp hành án phạt tù còn lại trên 03 năm đối người bị kết án phạt tù trên 15 năm, tù chung thân;

• Phạm một trong các tội quy định tại Chương các tội xâm phạm tính mạng, sức khỏe, nhân phẩm, danh dự của con người của Bộ luật Hình sự do cố ý mà thời hạn tù còn lại trên 02 năm đối với người bị kết án phạt tù từ 10 năm đến 15 năm hoặc thời hạn chấp hành án phạt tù còn lại trên 03 năm đối người bị kết án phạt tù trên 15 năm, tù chung thân;

• Người chủ mưu, cầm đầu, chỉ huy trong vụ án phạm tội có tổ chức; người dùng thủ đoạn xảo quyệt, ngoan cố chống đối trong vụ án phạm tội có tổ chức; người phạm tội có tính chất chuyên nghiệp;

• Có căn cứ khẳng định đã sử dụng trái phép các chất ma tuý;

• Bị kết án phạt tù do phạm từ 3 tội trở lên hoặc phạm từ hai tội do cố ý trở lên, kể cả trường hợp tổng hợp hình phạt;

• Có một tiền án mà lại bị kết án phạt tù về tội do cố ý;

• Đã từng bị kết án phạt tù, kể cả trường hợp đã được xóa án tích hoặc đã từng bị đưa vào cơ sở giáo dục bắt buộc, kể cả cơ sở giáo dục trước đây hoặc đã từng bị đưa vào trường giáo dưỡng mà bị kết án phạt tù về một trong các tội sau đây: Về ma tuý; giết người; cướp tài sản; cướp giật tài sản; cưỡng đoạt tài sản; lừa đảo chiếm đoạt tài sản; trộm cắp tài sản; bắt cóc nhằm chiếm đoạt tài sản; chống người thi hành công vụ; mua bán phụ nữ hoặc mua bán người; gây rối trật tự công cộng; tiêu thụ tài sản do người khác phạm tội mà có; cho vay lãi nặng. 

Trên đây là nội dung theo quy định pháp luật về ân xá. Hy vọng bài viết giúp cho bạn đọc hiểu được ân xá, đại xá, đặc xá là gì và điều kiện để được hưởng đặc xá trong dịp lễ lớn 2/9 sắp đến. Mọi chi tiết thắc mắc quý khách có thể liên hệ tổng đài 1900 2929 01 văn phòng tư vấn luật hình sự LH Legal sẽ giải đáp ngay cho quý khách.

Nếu có bất kỳ thắc mắc hay cần tư vấn pháp luật vui lòng liên hệ chúng tôi qua các hình thức sau:

Hotline gặp Luật sư tư vấn trực tiếp: 1900 2929 01

Nhập thông tin đăng ký tư vấn luật tại đây: https://luatsulh.com/dang-ky-tu-van.html

Liên hệ đặt lịch hẹn qua zalo số: 0903 796 830

Website: https://luatsulh.com/

Trụ sở: 288 B7 Nam Kỳ Khởi Nghĩa, Phường Võ Thị Sáu, Quận 3, TP.HCM

Chi nhánh Nha Trang: 07 Bế Văn Đàn, Phường Phước Long, Thành phố Nha Trang

Theo dõi Công ty Luật LHLegal tại:

Website: https://luatsulh.com/

Facebook: Luật sư LHLegal

Youtube: Luật sư LHLegal

Kênh Tiktok Luật sư Hoà: Luật sư Hoà (LHLegal)

Kênh Tiktok Công ty: Luật sư LHLegal

Kênh Tiktok Luật sư Hình sự: Luật sư Hình sự