Vì sao thiếu hóa đơn đầu vào lại bị phạt?

Theo bà Nguyễn Thị Cúc – Chủ tịch Hội Tư vấn Thuế Việt Nam – việc không có hóa đơn đầu vào khiến hộ kinh doanh không chứng minh được nguồn gốc hợp pháp của hàng hóa. Đặc biệt, với các mặt hàng có rủi ro gian lận cao như điện thoại, mỹ phẩm, thực phẩm, thời trang…, đây là dấu hiệu dễ bị quy kết là hàng trốn thuế hoặc hàng lậu.

“Không có hóa đơn đầu vào, hàng hóa dù được bán đúng luật, có hóa đơn đầu ra vẫn có thể bị xem là không hợp pháp” – bà Cúc cảnh báo.

Trường hợp nào được phép không cần hóa đơn đầu vào?

Pháp luật có quy định ngoại lệ cho một số trường hợp:

• Khi mua nông – lâm – thủy sản từ cá nhân không kinh doanh (như nông dân, ngư dân…), hộ kinh doanh có thể lập bảng kê thay vì yêu cầu hóa đơn GTGT.

• Bảng kê cần ghi rõ thông tin người bán, số lượng hàng, đơn giá, tổng tiền, địa chỉ và số CCCD, nhưng không cần xác nhận của chính quyền địa phương.

Tuy nhiên, quy định này chỉ áp dụng cho hàng hóa thô từ cá nhân không có đăng ký kinh doanh. Nếu cũng là rau, thịt, cá… nhưng mua từ siêu thị, hợp tác xã hoặc công ty thì bắt buộc phải có hóa đơn.

Không có hóa đơn đầu vào: Nguy cơ lớn về thuế và pháp lý

Việc không có hóa đơn đầu vào không chỉ khiến hộ kinh doanh mất quyền khấu trừ thuế GTGT, mà còn dễ bị xử phạt vì:

• Không chứng minh được tính hợp pháp của hàng hóa tồn kho;

• Không khớp giữa doanh thu, chi phí và lượng hàng thực tế;

• Có thể bị quy kết là mua bán hàng lậu, hàng trốn thuế.

Bà Cúc chia sẻ trường hợp thực tế:

“Có cửa hàng mua sữa giả với hóa đơn đầy đủ, mã vạch chuẩn. Nhưng thực tế là hàng giả. Trường hợp này còn có hóa đơn ‘thật’. Còn nếu không có gì cả, thì rủi ro gần như chắc chắn xảy ra.”

Ngoài ra, việc cho người khác mượn danh nghĩa hộ kinh doanh để xuất hóa đơn GTGT khi không có hoạt động thực tế cũng có thể bị xử lý về hành vi trốn thuế hoặc xuất khống hóa đơn.

Lời khuyên cho hộ kinh doanh

Để đảm bảo hoạt động kinh doanh an toàn, minh bạch và tránh rủi ro pháp lý, hộ kinh doanh cần:

• Luôn yêu cầu hóa đơn GTGT đầu vào khi mua hàng từ cá nhân, tổ chức có đăng ký kinh doanh;

• Chỉ dùng bảng kê khi mua hàng thô từ cá nhân không kinh doanh, đúng quy định;

• Lưu trữ đầy đủ chứng từ đầu vào – đầu ra, phù hợp với quy mô hoạt động;

• Tuyệt đối không cho mượn hộ kinh doanh để xuất hóa đơn khống hoặc “giúp” người khác hợp thức hóa giao dịch.

Hóa đơn đầu vào không chỉ là giấy tờ kế toán, mà là lá chắn pháp lý giúp hộ kinh doanh chứng minh sự minh bạch, hợp pháp trong hoạt động. Trong bối cảnh cơ quan thuế siết chặt quản lý cá nhân, hộ kinh doanh, sự thiếu sót về hóa đơn đầu vào có thể biến một người kinh doanh ngay thẳng thành đối tượng bị xử lý.