Truy nã đặc biệt là gì? Quy định chi tiết về quyết định truy nã từ 01/01/2026

>>> Che giấu tội phạm bị xử lý như thế nào?

>>> Phân biệt tạm giữ và tạm giam theo Bộ luật Tố tụng Hình sự

Truy nã đặc biệt là gì?

Hiện nay, pháp luật hình sự Việt Nam chưa có khái niệm cụ thể về “truy nã đặc biệt”. Tuy nhiên, khoản 1 Điều 231 Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015 quy định: “Khi bị can trốn hoặc không biết rõ bị can đang ở đâu thì Cơ quan điều tra phải ra quyết định truy nã bị can.”

Từ quy định này, có thể hiểu “truy nã đặc biệt” là cách gọi mang tính mở rộng, dùng để chỉ những trường hợp đặc thù áp dụng đối với đối tượng đặc biệt nguy hiểm, có hành vi đe dọa nghiêm trọng đến an ninh, trật tự xã hội và có thể đe dọa đến sức khỏe và tính mạng của người khác và cố tình lẩn trốn nhằm tiếp tục phạm tội hoặc trốn tránh sự trừng trị của pháp luật.

Các trường hợp bị áp dụng truy nã đặc biệt

Căn cứ theo Điều 2 Thông tư liên tịch số 13/2012/TTLT-BCA-BTP-VKSNDTC-TANDTC hướng dẫn thi hành một số quy định của Bộ luật tố tụng Hình sự và Luật Thi hành án Hình sự về truy nã của Bộ Công an, Bộ Tư pháp, Viện Kiểm sát Nhân dân Tối cao và Tòa án Nhân dân Tối cao, các đối tượng bị áp dụng truy nã bao gồm:

• Bị can, bị cáo bỏ trốn hoặc không biết đang ở đâu.

• Người bị kết án trục xuất, người chấp hành án phạt trục xuất bỏ trốn.

• Người bị kết án phạt tù bỏ trốn.

• Người bị kết án tử hình bỏ trốn.

• Người đang chấp hành án phạt tù, người được tạm đình chỉ chấp hành án phạt tù, người được hoãn chấp hành án bỏ trốn.

Nội dung quyết định truy nã đối với đối tượng bị truy nã đặc biệt

Theo khoản 2 Điều 231 Bộ luật Tố tụng Hình sự năm 2015 và Điều 5 Thông tư liên tịch số 13/2012/TTLT-BCA-BTP-VKSNDTC-TANDTC của Bộ Công an, Bộ Tư pháp, Viện Kiểm sát Nhân dân Tối cao và Tòa án Nhân dân Tối cao  hướng dẫn thi hành một số quy định của Bộ luật tố tụng Hình sự và Luật Thi hành án Hình sự về truy nã, nội dung Quyết định truy nã đối với đối tượng truy nã đặc biệt gồm có:

• Ngày, tháng, năm, địa điểm ra quyết định truy nã;

• Tên cơ quan; họ tên, chức vụ người ra quyết định truy nã;

• Họ và tên khai sinh, tên gọi khác (nếu có), ngày, tháng, năm sinh, nơi đăng ký thường trú, nơi tạm trú hoặc nơi ở khác (nếu có) của đối tượng bị truy nã;

• Đặc điểm nhận dạng và ảnh kèm theo (nếu có);

• Tội danh bị khởi tố, truy tố hoặc bị kết án, mức hình phạt mà Tòa án đã tuyên đối với người bị truy nã (nếu có);

• Địa chỉ, số điện thoại liên hệ của cơ quan đã ra quyết định truy nã.

• Trong trường hợp bị can, bị cáo phạm nhiều tội thì quyết định truy nã phải ghi đầy đủ các tội danh của bị can, bị cáo.

Hậu quả pháp lý đối với đối tượng bị truy nã đặc biệt

Người bị truy nã đặc biệt có thể đối mặt với các hậu quả pháp lý sau:

Thứ nhất, bị bắt giữ và áp giải ngay sau khi phát hiện

• Theo Điều 112 Bộ luật Tố tụng Hình sự năm 2015, bất kỳ người nào cũng có quyền bắt người đang bị truy nã và giải ngay đến cơ quan Công an, Viện kiểm sát hoặc UBND nơi gần nhất.

• Sau khi bị bắt, cơ quan công an có thẩm quyền sẽ tiếp nhận, lập biên bản và thông báo cho cơ quan đã ra quyết định truy nã.

Thứ hai, thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự không được tính trong thời gian bỏ trốn.

• Căn cứ khoản 3 Điều 27 Bộ luật Hình sự năm  2015, nếu người phạm tội cố tình trốn tránh và đã có quyết định truy nã thì thời gian bỏ trốn không được tính vào thời hiệu.

• Nghĩa là, dù lẩn trốn bao lâu thì thời hiệu truy cứu  trách nhiệm hình sự vẫn còn nguyên vẹn, không được “xóa án” theo thời gian.

Thứ ba, có thể bị xét xử vắng mặt

• Theo Điều 290 Bộ luật Tố tụng Hình sự năm 2015, trong trường hợp bị cáo bỏ trốn và đã có quyết định truy nã, Tòa án có thể tiến hành xét xử vắng mặt.

• Điều này đồng nghĩa, ngay cả khi chưa bị bắt, người bị truy nã đặc biệt vẫn có thể bị kết án.

Thứ tư, bị hạn chế quyền đi lại và xuất nhập cảnh

• Theo Điều 36 Luật Xuất cảnh, nhập cảnh của công dân Việt Nam 2019 (sửa đổi 2023), đối tượng bị truy nã thường thuộc nhóm bị can, bị cáo — do đó sẽ bị tạm hoãn xuất cảnh.

• Quy định hiện hành chưa nêu trực tiếp việc “hủy hộ chiếu đối với người bị truy nã”, nhưng trên thực tế, việc xuất cảnh sẽ bị chặn hoàn toàn qua cơ chế tạm hoãn xuất cảnh.

Trách nhiệm của cơ quan nhà nước, tổ chức, cá nhân trong đấu tranh phòng chống tội phạm

Trách nhiệm trong việc phòng chống tội phạm là trách nhiệm của toàn dân không chỉ riêng Cơ quan tiến hành tố tụng, mỗi đơn vị sẽ có những trách nhiệm dưới đây bao gồm nhưng không giới hạn các hành động:

• Cơ quan điều tra, cơ quan tiến hành tố tụng có trách nhiệm ra quyết định truy nã đúng pháp luật, chuyển, thông báo đến các cơ quan liên quan và đăng công khai.

• Công an các cấp (xã, phường, huyện, tỉnh) chịu trách nhiệm nhận và phối hợp truy bắt đối tượng tại địa phương mình, kể cả khi nhận được quyết định từ nơi khác.

• Viện kiểm sát và Tòa án: Viện kiểm sát có thể yêu cầu ra quyết định truy nã; Toà án thì có quyền xem xét và xử lý vụ án ngay cả khi đối tượng vắng mặt (nếu đã có quyết định và đủ căn cứ pháp luật).

• Cơ quan truyền thông: Phải công khai quyết định truy nã trên các phương tiện đại chúng để xã hội hỗ trợ trong việc phát hiện và bắt giữ đối tượng.

• Công dân và cộng đồng: Khi phát hiện nghi vấn đối tượng bị truy nã (đặc biệt nguy hiểm), cần liên hệ ngay với cơ quan Công an gần nhất hoặc theo số điện thoại, địa chỉ ghi trong quyết định truy nã để tố giác.

Truy nã đặc biệt là biện pháp pháp lý quan trọng nhằm xử lý các đối tượng đặc biệt nguy hiểm đang lẩn trốn, với hậu quả pháp lý nghiêm khắc và trách nhiệm phối hợp của toàn xã hội trong đấu tranh phòng, chống tội phạm. Trong bối cảnh quy định mới sẽ áp dụng từ ngày 01/01/2026, việc hiểu đúng và tuân thủ quy định là hết sức cần thiết. LHLegal sẵn sàng đồng hành, tư vấn và hỗ trợ pháp lý cho cá nhân, tổ chức liên quan.

Nếu có bất kỳ thắc mắc hay cần tư vấn pháp luật vui lòng liên hệ chúng tôi qua các hình thức sau:

Hotline gặp Luật sư tư vấn trực tiếp: 1900 2929 01

Nhập thông tin đăng ký tư vấn luật tại đây: https://luatsulh.com/dang-ky-tu-van.html

Liên hệ đặt lịch hẹn qua zalo số: 0903 796 830

Website: https://luatsulh.com/

Trụ sở: 288 B7 Nam Kỳ Khởi Nghĩa, Phường Xuân Hòa, Thành phố Hồ Chí Minh (Địa chỉ cũ: 288 B7 Nam Kỳ Khởi Nghĩa, Phường Võ Thị Sáu, Quận 3, TP.HCM)

Chi nhánh Nha Trang: 07 Bế Văn Đàn, Phường Nam Nha Trang, Tỉnh Khánh Hòa (Địa chỉ cũ: 07 Bế Văn Đàn, Phường Phước Long, Thành phố Nha Trang)

Theo dõi Công ty Luật LHLegal tại:

Website: https://luatsulh.com/

Facebook: Luật sư LHLegal

Youtube: Luật sư LHLegal

Kênh Tiktok Luật sư Hoà: Luật sư Hoà (LHLegal)

Kênh Tiktok Công ty: Luật sư LHLegal

Kênh Tiktok Luật sư Hình sự: Luật sư Hình sự

Kênh Zalo OA

Hồ sơ năng lực LHLegal