Lập hợp đồng hôn nhân trước khi cưới: Có được pháp luật công nhận?

>>> Quy định tài sản chung của vợ chồng trong thời kỳ hôn nhân

>>> Thỏa thuận chia tài sản trong hôn nhân không công chứng có hiệu lực không?

Hợp đồng hôn nhân là gì và giá trị pháp lý của hợp đồng hôn nhân?

Hợp đồng hôn nhân là gì?

Theo quy định của pháp luật Việt Nam, hiện nay chưa có quy định nào về khái niệm “hợp đồng hôn nhân”. Tuy nhiên Điều 385 Bộ luật Dân sự 2015 quy định cụ thể về Hợp đồng như sau:

“Hợp đồng là sự thỏa thuận giữa các bên về việc xác lập, thay đổi hoặc chấm dứt quyền, nghĩa vụ dân sự.”.

Từ đó, có thể hiểu hợp đồng hôn nhân là thỏa thuận giữa vợ và chồng về việc xác lập các quyền và nghĩa vụ liên quan trong quá trình trước, trong và sau thời kỳ hôn nhân. 

Ví dụ: A và B kết hôn với nhau, A chưa có tài sản gì, B là chủ sở hữu 1 doanh nghiệp có doanh thu hằng năm lên đến vài tỷ đồng. Để đảm bảo quyền lợi cho B, tránh phát sinh tranh chấp về sau, A và B có thể ký hợp đồng hôn nhân trước khi cưới. 

Giá trị pháp lý của hợp đồng hôn nhân

Theo khoản 1 Điều 28 Luật Hôn nhân và gia đình 2014 quy định:

“Vợ và chồng có thể thỏa thuận về chế độ tài sản.”

Và căn cứ vào Điều 47 Luật Hôn nhân và gia đình 2014:

“Thỏa thuận về chế độ tài sản của vợ chồng phải được lập thành văn bản có công chứng hoặc chứng thực trước khi kết hôn. Hiệu lực của hợp đồng này được xác lập kể từ ngày cả 2 vợ chồng đăng ký kết hôn.”

Tuy pháp luật cho phép vợ chồng thỏa thuận về chế độ tài sản trước khi kết hôn, nhưng hiện chưa có quy định công nhận hiệu lực pháp lý đối với các thỏa thuận liên quan đến con chung, quyền nuôi con hoặc nghĩa vụ cá nhân khác ngoài tài sản.

Như vậy, pháp luật Việt Nam hiện nay đang giới hạn phạm vi nội dung xác lập hợp đồng hôn nhân giữa vợ và chồng, chỉ được lập hợp đồng hôn nhân với nội dung về chế độ tài sản, chưa ghi nhận việc xác lập hợp đồng thỏa thuận về các vấn đề khác nằm ngoài chế độ tài sản. 

Có được giao kết hợp đồng hôn nhân trước khi đăng ký kết hôn không?

Căn cứ theo Điều 47 Luật Hôn nhân và gia đình 2014 quy định:

“Trong trường hợp hai bên kết hôn lựa chọn chế độ tài sản theo thỏa thuận thì thỏa thuận này phải được lập trước khi kết hôn, bằng hình thức văn bản có công chứng hoặc chứng thực. Chế độ tài sản của vợ chồng theo thỏa thuận được xác lập kể từ ngày đăng ký kết hôn.”

Như vậy, giữa vợ và chồng có thể giao kết hợp đồng hôn nhân trước khi đăng ký kết hôn, trong đó thỏa thuận về chế độ tài sản như tài sản chung, tài sản riêng. 

Tuy nhiên, hợp đồng chỉ được quy định về các vấn đề liên quan đến chế độ tài sản. Nếu hợp đồng quy định các vấn đề nằm ngoài chế độ tài sản, đặc biệt nhằm mục đích trục lợi hay hợp đồng lập ra để kết hôn giả sẽ bị vô hiệu vì đây là những hợp đồng vi phạm quy định pháp luật. 

Lưu ý: Dù hợp đồng được lập trước khi kết hôn, nhưng chỉ khi cả hai bên đăng ký kết hôn hợp pháp thì hợp đồng về chế độ tài sản mới có hiệu lực pháp lý.

Lưu ý quan trọng về nội dung hợp đồng hôn nhân

Trong suốt quá trình chung sống với nhau, giữa vợ và chồng không khó tránh khỏi các mâu thuẫn phát sinh, đặc biệt là mâu thuẫn liên quan đến tài sản. Do đó, việc xác lập hợp đồng hôn nhân giữa vợ và chồng trước khi cưới là việc nên làm, nhằm bảo vệ quyền lợi của các bên trong và sau thời gian hôn nhân, tránh phát sinh những tranh chấp pháp lý. Tuy nhiên, khi xác lập hợp đồng hôn nhân, các bên cần lưu ý một số vấn đề sau để tránh việc hợp đồng hôn nhân bị vô hiệu:

• Nội dung của hợp đồng hôn nhân phải bao gồm các nội dung được quy định tại khoản 1 Điều 48 Luật Hôn nhân và Gia đình 2014 gồm:

  • Tài sản được xác định là tài sản chung, tài sản riêng của vợ, chồng;

  • Quyền, nghĩa vụ của vợ chồng đối với tài sản chung, tài sản riêng và giao dịch có liên quan; tài sản để bảo đảm nhu cầu thiết yếu của gia đình;

  • Điều kiện, thủ tục và nguyên tắc phân chia tài sản khi chấm dứt chế độ tài sản;

  • Nội dung khác có liên quan.

• Thỏa thuận về tài sản hình thành trước và sau hôn nhân

Việc thỏa thuận về tài sản hình thành trước và sau hôn nhân mang lại những lợi ích sau: 

• Giúp mỗi bên giữ được quyền sở hữu tài sản riêng có trước hôn nhân (ví dụ: nhà đất, xe, cổ phần…).

• Tránh tranh chấp nếu hôn nhân tan vỡ hoặc một bên gặp rủi ro tài chính;

• Nếu không có thỏa thuận rõ ràng, tài sản có thể bị coi là tài sản chung và bị chia đôi.

• Vợ và chồng sẽ hiểu rõ về tình hình tài chính của nhau và thỏa thuận cách quản lý chi tiêu, đầu tư, tiết kiệm;

• Giúp xây dựng mối quan hệ vợ chồng dựa trên sự tin tưởng và tôn trọng.

• Việc phân chia tài sản trong thủ tục ly hôn (nếu có) sẽ dễ dàng và công bằng hơn;

• Tránh các tranh chấp kéo dài, gây tổn thất về tinh thần và chi phí;

• Tuân thủ pháp luật và được pháp luật bảo vệ.

• Phân định rõ tài sản chung - riêng

Mục đích của việc phân định rõ tài sản chung, tài sản riêng của vợ, chồng là:

• Bảo vệ quyền sở hữu hợp pháp của mỗi người: Giúp mỗi bên giữ được tài sản riêng đã có từ trước khi kết hôn hoặc được tặng, thừa kế riêng trong thời kỳ hôn nhân, tránh việc tài sản riêng bị coi nhầm là tài sản chung dẫn đến chia đôi khi ly hôn;

• Việc xác định tài sản chung, tài sản riêng giúp quá trình giải quyết ly hôn (nếu có) diễn ra minh bạch, công bằng, nhanh chóng;

• Tránh các tranh chấp kéo dài, gây tổn thất về tinh thần và chi phí;

• Đảm bảo công bằng và minh bạch trong quản lý tài chính gia đình;

• Tránh tranh chấp thừa kế sau khi một bên qua đời.

• Điều khoản về nợ chung, tài sản dùng cho kinh doanh, đầu tư…

Đây có thể được xem là điều khoản quan trọng vì:

• Giúp xác định rõ ai chịu trách nhiệm đối với khoản nợ nào, tránh tranh chấp khi bên còn lại không liên quan vì nếu không có thỏa thuận mà một bên vay nợ, bên còn lại vẫn có thể bị liên đới chịu trách nhiệm;

• Tránh việc tài sản của cả hai vợ chồng bị sử dụng hoặc kê biên để trả nợ cho một bên khi không có sự đồng thuận;

• Giữ được tài sản để bảo vệ lợi ích cho con cái hoặc người thân khác;

• Giúp Tòa án có cơ sở rõ ràng để xác định tài sản chung/riêng, khoản nợ chung/riêng và tránh áp dụng suy đoán gây bất lợi cho bất kỳ bên nào.

Trong nội dung hợp đồng hôn nhân cần có điều khoản về nợ chung, tài sản dùng cho đầu tư, kinh doanh

Hợp đồng hôn nhân không chỉ là công cụ giúp các cặp đôi làm rõ quyền và nghĩa vụ về tài sản mà còn là một bước đi chủ động để phòng tránh rủi ro pháp lý có thể phát sinh trong quá trình hôn nhân. Dù pháp luật Việt Nam chưa ghi nhận khái niệm “hợp đồng hôn nhân” một cách chính thức, nhưng việc thỏa thuận chế độ tài sản trước hôn nhân vẫn được công nhận và bảo vệ nếu đáp ứng đúng quy định của Luật Hôn nhân và Gia đình.

Tuy nhiên, để các thỏa thuận này phát huy hiệu lực, cần đảm bảo nội dung hợp pháp, không trái đạo đức xã hội và được lập đúng hình thức - cụ thể là văn bản có công chứng hoặc chứng thực trước khi đăng ký kết hôn.

LHLegal khuyến nghị các cặp đôi nên tìm đến sự tư vấn của luật sư trước khi lập hợp đồng hôn nhân để đảm bảo tính hợp pháp, tránh rủi ro vô hiệu và có sự chuẩn bị vững chắc cho cuộc sống hôn nhân - vừa xuất phát từ tình yêu, vừa dựa trên sự minh bạch và tôn trọng lẫn nhau.

Nếu có bất kỳ thắc mắc hay cần tư vấn pháp luật vui lòng liên hệ chúng tôi qua các hình thức sau:

Hotline gặp Luật sư tư vấn trực tiếp: 1900 2929 01

Nhập thông tin đăng ký tư vấn luật tại đây: https://luatsulh.com/dang-ky-tu-van.html

Liên hệ đặt lịch hẹn qua zalo số: 0903 796 830

Website: https://luatsulh.com/

Trụ sở: 288 B7 Nam Kỳ Khởi Nghĩa, Phường Võ Thị Sáu, Quận 3, TP.HCM

Chi nhánh Nha Trang: 07 Bế Văn Đàn, Phường Phước Long, Thành phố Nha Trang

Theo dõi Công ty Luật LHLegal tại:

Website: https://luatsulh.com/

Facebook: Luật sư LHLegal

Youtube: Luật sư LHLegal

Kênh Tiktok Luật sư Hoà: Luật sư Hoà (LHLegal)

Kênh Tiktok Công ty: Luật sư LHLegal

Kênh Tiktok Luật sư Hình sự: Luật sư Hình sự