Đất của cha mẹ nhưng chị gái đứng tên, anh em trong nhà có được chia thừa kế?

>>> Cha mẹ để lại đất không có di chúc, thủ tục chia thừa kế ra sao?

>>> Tư vấn chia thừa kế đất khi không có di chúc: Tranh chấp yêu cầu chia 1/2 di sản từ người con út

Câu hỏi:

Phân tích tình huống: Đất cha để lại nhưng đứng tên chị gái

Trong tình huống này, có hai phần đất cần phải làm rõ:

• Phần đất 13.000m² đứng tên chị gái: Mặc dù phần đất này đứng tên chị gái, nhưng việc cha bạn nhờ chị đứng tên không có nghĩa là chị sở hữu toàn quyền đối với đất này. Theo nguyên tắc thừa kế, tài sản do cha mẹ để lại là di sản của cha mẹ, và khi cha bạn qua đời, tài sản đó sẽ được chia thừa kế cho các thành viên trong gia đình theo pháp luật, trừ khi có văn bản di chúc hợp pháp chỉ định chị gái là người thừa kế duy nhất.

• Phần đất 35.000m² đứng tên mẹ: Đây là tài sản của mẹ bạn và sẽ được chia thừa kế cho các con của mẹ (bao gồm bạn và các anh em còn lại) khi mẹ qua đời.

Vấn đề lớn nhất ở đây là liệu phần đất đứng tên chị gái có phải là tài sản chung của gia đình không, hay chỉ thuộc về chị gái. Để trả lời câu hỏi này, chúng ta cần xem xét quy định của pháp luật về việc tài sản đứng tên người khác.

Căn cứ pháp lý: Khi nào đất đứng tên người khác vẫn là di sản thừa kế?

Việc đất đứng tên chị gái trong Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (GCNQSDĐ) không có nghĩa tuyệt đối rằng chị là chủ sở hữu hợp pháp của toàn bộ diện tích đó. Trong nhiều trường hợp, người đứng tên chỉ là người được nhờ đứng tên hộ, còn quyền sở hữu thực tế vẫn thuộc về cha mẹ – tức vẫn là di sản thừa kế.

Căn cứ pháp lý:

Theo Bộ luật Dân sự 2015 (BLDS) và thực tiễn xét xử, có thể xác lập quyền thừa kế với phần đất đứng tên người khác nếu chứng minh được nguồn gốc tài sản thuộc về cha mẹ, cụ thể:

Tài sản chung của vợ chồng – cha mẹ bạn

Nếu phần đất này được hình thành trong thời kỳ hôn nhân của cha mẹ, thì dù đứng tên chị gái, vẫn được xem là tài sản chung của cha mẹ.

Khi cha mất (năm 2000), phần tài sản thuộc quyền sở hữu của cha sẽ trở thành di sản thừa kế – và được chia theo pháp luật nếu không có di chúc.

Như vậy, việc đứng tên GCNQSDĐ không làm mất đi quyền thừa kế hợp pháp của các đồng thừa kế, nếu chứng minh được đây là tài sản cha mẹ tạo lập.

Trường hợp “nhờ đứng tên” – Không có chuyển nhượng nhưng vẫn là tài sản cha mẹ

Cần làm rõ: Việc cấp GCNQSDĐ không nhất thiết phải có hợp đồng chuyển nhượng từ cha mẹ cho con, nếu người đi kê khai xin cấp sổ là người trong gia đình.

Vì vậy, dù chị gái là người đi kê khai và được cấp GCNQSDĐ, nhưng nếu không có hợp đồng tặng cho, không có thỏa thuận mua bán, cũng không có căn cứ chứng minh đây là tài sản riêng của chị, thì đây vẫn có thể được xác định là tài sản của cha mẹ – đặc biệt nếu có lời khai nhân chứng, giấy tờ tài chính, hoặc hồ sơ lưu tại địa phương thể hiện nguồn gốc đất do cha mẹ tạo lập.

Nói cách khác, không có chuyển nhượng tài sản nhưng vẫn cấp sổ đỏ không đồng nghĩa với việc người đứng tên là chủ sở hữu duy nhất và hợp pháp về mặt thừa kế.

Các con vẫn có quyền thừa kế nếu chứng minh được tài sản là của cha mẹ

Khi mẹ bạn mất (năm 2024), nếu toàn bộ phần đất chưa chia thừa kế của cha, cộng với phần đất đứng tên mẹ, đều chưa có di chúc, thì 4 anh chị em là đồng thừa kế theo hàng thừa kế thứ nhất (theo Điều 651 BLDS).

Việc chị gái bạn hiện đang quản lý, sản xuất hợp pháp không đồng nghĩa với việc chị là người sở hữu toàn bộ tài sản. Nếu có tranh chấp, tòa án sẽ xem xét quá trình sử dụng đất, công sức quản lý, nghĩa vụ với mẹ, nhưng cũng cần xem xét quyền của các đồng thừa kế.

Hơn nữa, theo Điều 651 BLDS:

“Điều 651. Người thừa kế theo pháp luật

1. Những người thừa kế theo pháp luật được quy định theo thứ tự sau đây:

a) Hàng thừa kế thứ nhất gồm: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết;

b) Hàng thừa kế thứ hai gồm: ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại, anh ruột, chị ruột, em ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại;

c) Hàng thừa kế thứ ba gồm: cụ nội, cụ ngoại của người chết; bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột; chắt ruột của người chết mà người chết là cụ nội, cụ ngoại.

2. Những người thừa kế cùng hàng được hưởng phần di sản bằng nhau.

3. Những người ở hàng thừa kế sau chỉ được hưởng thừa kế, nếu không còn ai ở hàng thừa kế trước do đã chết, không có quyền hưởng di sản, bị truất quyền hưởng di sản hoặc từ chối nhận di sản.”

Như vậy, bạn và anh em của bạn là hàng thừa kế thứ nhất, sẽ được thừa kế di sản của cha mẹ nếu như không có di chúc, theo quy định của diện thừa kế theo pháp luật. 

Thêm vào đó, theo Điều 650 BLDS:

“Điều 650. Những trường hợp thừa kế theo pháp luật

1. Thừa kế theo pháp luật được áp dụng trong trường hợp sau đây:

a) Không có di chúc;

b) Di chúc không hợp pháp;

c) Những người thừa kế theo di chúc chết trước hoặc chết cùng thời điểm với người lập di chúc; cơ quan, tổ chức được hưởng thừa kế theo di chúc không còn tồn tại vào thời điểm mở thừa kế;

d) Những người được chỉ định làm người thừa kế theo di chúc mà không có quyền hưởng di sản hoặc từ chối nhận di sản.

2. Thừa kế theo pháp luật cũng được áp dụng đối với các phần di sản sau đây:

a) Phần di sản không được định đoạt trong di chúc;

b) Phần di sản có liên quan đến phần của di chúc không có hiệu lực pháp luật;

c) Phần di sản có liên quan đến người được thừa kế theo di chúc nhưng họ không có quyền hưởng di sản, từ chối nhận di sản, chết trước hoặc chết cùng thời điểm với người lập di chúc; liên quan đến cơ quan, tổ chức được hưởng di sản theo di chúc, nhưng không còn tồn tại vào thời điểm mở thừa kế.”.

Như vậy, pháp luật quy định cho bạn và các anh em có quyền thừa kế di sản cha, mẹ đã mất để lại.

Anh em trong gia đình có quyền thừa kế di sản cha, mẹ đã mất để lại

Làm sao để yêu cầu chia thừa kế phần đất đứng tên chị?

Để yêu cầu chia thừa kế phần đất đứng tên chị gái, bạn và các anh em cần thực hiện các bước sau:

• Thu thập chứng cứ: Cần chứng minh rằng phần đất này là tài sản của cha mẹ, chẳng hạn bằng các giấy tờ liên quan như hợp đồng mua bán, giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, hoặc chứng cứ khác chứng minh nguồn gốc đất là của cha mẹ bạn.

• Giải quyết thỏa thuận: Trước khi khởi kiện, các anh em có thể thử thương lượng với chị gái để đạt được sự thống nhất về việc chia tài sản. Trong trường hợp này, một hòa giải viên có thể hỗ trợ các bên tìm ra giải pháp hợp lý.

• Khởi kiện tại Tòa án: Nếu chị gái không đồng ý chia tài sản, bạn và các anh em có thể khởi kiện tại Tòa án yêu cầu chia thừa kế phần tài sản này. Tòa án sẽ xem xét các chứng cứ và quyết định quyền sở hữu hợp pháp của phần đất này.

Giải pháp bảo vệ quyền lợi cho anh em còn lại

Để bảo vệ quyền lợi của bạn và các anh em trong gia đình, bạn có thể thực hiện các giải pháp sau:

• Tư vấn pháp lý: Nhờ sự hỗ trợ của luật sư chuyên về thừa kế và đất đai để đánh giá toàn bộ tình huống và chuẩn bị các bước pháp lý tiếp theo. Luật sư của LHLegal là những chuyên gia trong lĩnh vực thừa kế và đất đai, nếu cần thiết, bạn hãy liên hệ cho Luật sư của LHLegal. 

• Khởi kiện phân chia di sản thừa kế: Nếu không thể giải quyết hòa bình, bạn có thể yêu cầu Tòa án phân chia tài sản thừa kế. Để bảo vệ quyền lợi hợp pháp của mình, bạn cần thu thập đầy đủ các chứng cứ và tài liệu liên quan. Việc khởi kiện yêu cầu phân chia di sản thừa kế được thực hiện theo quy định của Bộ luật Tố tụng dân sự 2015 (Sửa đổi, bổ sung)

Như vậy, trong trường hợp này, mặc dù phần đất đứng tên chị gái, nhưng nếu đó là tài sản của cha mẹ bạn, chị gái không có quyền sở hữu toàn bộ tài sản đó. Phần đất này vẫn là di sản thừa kế của cha mẹ bạn và cần được chia đều cho các con theo quy định của pháp luật. Bạn và các anh em có quyền yêu cầu chia thừa kế và bảo vệ quyền lợi của mình thông qua các bước pháp lý đã nêu.

Nếu có bất kỳ thắc mắc hay cần tư vấn pháp luật vui lòng liên hệ chúng tôi qua các hình thức sau:

Hotline gặp Luật sư tư vấn trực tiếp: 1900 2929 01

Nhập thông tin đăng ký tư vấn luật tại đây: https://luatsulh.com/dang-ky-tu-van.html

Liên hệ đặt lịch hẹn qua zalo số: 0903 796 830

Website: https://luatsulh.com/

Trụ sở: 288 B7 Nam Kỳ Khởi Nghĩa, Phường Xuân Hòa, Thành phố Hồ Chí Minh (Địa chỉ cũ: 288 B7 Nam Kỳ Khởi Nghĩa, Phường Võ Thị Sáu, Quận 3, TP.HCM)

Chi nhánh Nha Trang: 07 Bế Văn Đàn, Phường Nam Nha Trang, Tỉnh Khánh Thuận (Địa chỉ cũ: 07 Bế Văn Đàn, Phường Phước Long, Thành phố Nha Trang)

Theo dõi Công ty Luật LHLegal tại:

Website: https://luatsulh.com/

Facebook: Luật sư LHLegal

Youtube: Luật sư LHLegal

Kênh Tiktok Luật sư Hoà: Luật sư Hoà (LHLegal)

Kênh Tiktok Công ty: Luật sư LHLegal

Kênh Tiktok Luật sư Hình sự: Luật sư Hình sự

Kênh Zalo OA

Hồ sơ năng lực LHLegal