Vì sao Cục trưởng Cục An toàn thực phẩm Trần Việt Nga bị bắt?

Tối 29-8, Bộ Công an thông tin về quá trình mở rộng điều tra vụ án hình sự đưa hối lộ và nhận hối lộ xảy ra tại Cục An toàn thực phẩm thuộc Bộ Y tế và các công ty có liên quan trên địa bàn thành phố Hà Nội và các tỉnh, thành phố trên toàn quốc có hành vi đưa hối lộ và nhận hối lộ trong quá trình thực hiện việc thẩm xét hồ sơ, cấp giấy xác nhận nội dung quảng cáo đối với thực phẩm bảo vệ sức khỏe.

Văn phòng Cơ quan CSĐT Bộ Công an đã ra Quyết định khởi tố bị can, lệnh bắt bị can để tạm giam, lệnh cấm đi khỏi nơi cư trú đối với 10 bị can và lệnh khám xét chỗ ở, nơi làm việc tại 15 địa điểm.

Trong đó, khởi tố bị can, bắt tạm giam đối với bà Trần Việt Nga - Cục trưởng Cục An toàn thực phẩm (ATTP) về tội “Nhận hối lộ”, quy định tại khoản 4 Điều 354 Bộ luật Hình sự 2015

Đây là vụ án đã được đưa vào diện Ban chỉ đạo Trung ương về phòng chống tham nhũng, tiêu cực, lãng phí theo dõi, chỉ đạo do tính chất nguy hại ảnh hưởng sức khỏe người tiêu dùng.

Trước đó, Theo bản tin phát sóng trên chương trình thời sự VTV1 tối 14-7, bước đầu Cơ quan điều tra xác định hàng chục tỷ đồng đã được hối lộ cho các nghi phạm để cấp hàng nghìn giấy tiếp nhận hồ sơ công bố sản phẩm thực phẩm, đồng nghĩa rất nhiều sản phẩm giả đã được bán ra thị trường.

Các thực phẩm bảo vệ sức khỏe với hàng ngàn sản phẩm được công bố có tính năng, tác dụng cụ thể như hỗ trợ gan, tim mạch… Điều kiện để được sản xuất là phải được Cục an toàn thực phẩm Bộ Y tế thẩm định hồ sơ đăng ký công bố sản phẩm.

Trong đó, yêu cầu quan trọng nhất là bằng chứng khoa học chứng minh công dụng của sản phẩm. Tuy nhiên trên thực tế hồ sơ được các doanh nghiệp thường không đạt vì vậy các cán bộ, lãnh đạo Cục An toàn thực phẩm đã sử dụng các tài liệu khác để hợp thức hóa cho doanh nghiệp.

Kết quả điều tra ban đầu cho thấy các nghi phạm đã nhận hối lộ trên 75 tỷ đồng. Trong đó hành vi nhận hối lộ có tổ chức từ nhân viên đến lãnh đạo, trung tâm, Cục. 

Hình phạt tội Nhận hối lộ theo Điều 354 BLHS 2015

Theo Điều 354 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017):

“Người nào lợi dụng chức vụ, quyền hạn trực tiếp hoặc qua trung gian nhận tiền, tài sản hoặc lợi ích vật chất khác để làm hoặc không làm một việc vì lợi ích hoặc theo yêu cầu của người đưa hối lộ, thì bị coi là phạm tội Nhận hối lộ.”

Khung 1

Phạt tù từ 02 năm đến 07 năm đối với hành vi sau:

• Nhận tiền, tài sản hoặc lợi ích vật chất khác trị giá từ 2 triệu đồng đến dưới 100 triệu đồng hoặc dưới 2 triệu đồng nhưng đã bị xử lý kỷ luật về hành vi này mà còn vi phạm hoặc đã bị kết án về một trong các tội quy định tại Mục 1 Chương XXIII về các tội phạm tham nhũng của Bộ luật Hình sự 2015, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm;
• Lợi ích phi vật chất.

Khung 2

Phạt tù từ 07 năm đến 15 năm đối với người phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau:

• Có tổ chức;
• Lạm dụng chức vụ, quyền hạn;
• Của hối lộ là tiền, tài sản hoặc lợi ích vật chất khác trị giá từ 100 triệu đồng đến dưới 500 triệu đồng;
• Gây thiệt hại về tài sản từ 1 tỷ đến dưới 3 tỷ đồng;
• Phạm tội 02 lần trở lên;
• Biết rõ của hối lộ là tài sản của Nhà nước;
• Đòi hối lộ, sách nhiễu hoặc dùng thủ đoạn xảo quyệt.

Khung 3

Phạt tù từ 15 năm đến 20 năm đối với người phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau:

• Của hối lộ là tiền, tài sản hoặc lợi ích vật chất khác trị giá từ 500.000.000 đồng đến dưới 1.000.000.000 đồng;
• Gây thiệt hại về tài sản từ 3.000.000.000 đồng đến dưới 5.000.000.000 đồng.

Khung 4

Phạt tù 20 năm, tù chung thân đối với người phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau:

• Của hối lộ là tiền, tài sản hoặc lợi ích vật chất khác trị giá 1 tỷ đồng trở lên;
• Gây thiệt hại về tài sản 5 tỷ đồng trở lên.

Hình phạt bổ sung

Người có chức vụ, quyền hạn trong các doanh nghiệp, tổ chức ngoài Nhà nước mà nhận hối lộ, thì bị xử lý theo quy định tại Điều 354 Bộ luật Hình sự năm 2015.

Ngoài ra người phạm tội còn bị cấm đảm nhiệm chức vụ nhất định từ 01 năm đến 05 năm, có thể bị phạt tiền từ 60 triệu đồng đến 200 triệu đồng, tịch thu một phần hoặc toàn bộ tài sản.

Trong vụ việc của bà Trần Việt Nga, cơ quan điều tra áp dụng khoản 4 Điều 354 BLHS, tức là hành vi bị cáo buộc có một trong các dấu hiệu:

• Của hối lộ trị giá từ 1.000.000.000 đồng trở lên, hoặc
• Gây thiệt hại về tài sản từ 5.000.000.000 đồng trở lên.
• Với mức hình phạt: Tù 20 năm hoặc tù chung thân (từ 1/7/2025, bỏ án tử hình theo Luật sửa đổi BLHS).

Hình phạt bổ sung:

• Cấm đảm nhiệm chức vụ nhất định từ 1–5 năm,
• Phạt tiền 60.000.000 - 200.000.000 đồng,
• Có thể bị tịch thu một phần hoặc toàn bộ tài sản.

Hiện tại, Cơ quan CSĐT chưa công bố cụ thể số tiền đưa – nhận hối lộ đối với từng bị can. Tuy nhiên, việc khởi tố bà Trần Việt Nga theo khoản 4 Điều 354 cho thấy đánh giá sơ bộ của cơ quan chức năng rằng hành vi bị cáo buộc mang tính chất đặc biệt nghiêm trọng, cần xử lý nghiêm minh để răn đe và phòng ngừa chung.

Hệ lụy đối với thị trường và người tiêu dùng

Vụ việc bà Trần Việt Nga Cục trưởng Cục An toàn thực phẩm bị cáo buộc nhận hối lộ để cấp phép lưu hành sản phẩm kém chất lượng – không chỉ là một vụ án tham nhũng đơn thuần mà còn kéo theo nhiều hệ lụy nghiêm trọng đối với thị trường và người tiêu dùng. Việc những sản phẩm không đạt tiêu chuẩn an toàn vẫn được đưa ra thị trường đồng nghĩa với nguy cơ trực tiếp đe dọa sức khỏe cộng đồng, ảnh hưởng đến hàng triệu người dân sử dụng thực phẩm bảo vệ sức khỏe hằng ngày. Đồng thời, hiện tượng “chạy giấy phép” này tạo ra môi trường cạnh tranh méo mó, khi những doanh nghiệp làm ăn chân chính phải chịu thiệt thòi, trong khi các đơn vị dùng tiền để mua sự ưu ái lại dễ dàng kinh doanh. Không dừng lại ở đó, niềm tin xã hội đối với cơ quan quản lý nhà nước bị xói mòn nghiêm trọng, khiến người tiêu dùng hoài nghi về chất lượng sản phẩm và tính minh bạch trong quy trình kiểm duyệt. Ở tầm vĩ mô, uy tín quốc gia trong lĩnh vực thực phẩm bảo vệ sức khỏe cũng bị ảnh hưởng nặng nề, tạo rào cản lớn cho việc hợp tác thương mại quốc tế.

Hiện vụ việc vẫn đang được cơ quan chức năng tiến hành điều tra làm rõ.

Trên đây là nội dung phân tích, bình luận pháp lý do Công ty Luật TNHH LHLegal thực hiện dựa trên các quy định pháp luật hiện hành và thông tin được công bố trên phương tiện truyền thông tại thời điểm bài viết. Bài viết chỉ nhằm mục đích tham khảo, phổ biến kiến thức pháp luật, hoàn toàn không thay thế cho kết luận điều tra, phán quyết của cơ quan tiến hành tố tụng hoặc cơ quan nhà nước có thẩm quyền.