Vi phạm quy định về cho vay trong hoạt động tổ chức tín dụng: Hành vi, hậu quả và giải pháp pháp lý

>>> Sự khác biệt giữa vay tín chấp và vay thế chấp là gì?

>>> Đề xuất cấp quyền đặc biệt cho Ngân hàng Nhà nước cho vay 0% không cần tài sản thế chấp

Hành vi cấu thành tội vi phạm quy định trong hoạt động của các tổ chức tín dụng, ngân hàng

Theo quy định tại Điều 206 Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017), các hành vi sau đây được xem là hành vi vi phạm quy định về hoạt động ngân hàng, hoạt động khác liên quan đến hoạt động ngân hàng:

• Cấp tín dụng cho trường hợp không được cấp tín dụng, trừ trường hợp cấp dưới hình thức phát hành thẻ tín dụng;

• Cấp tín dụng không có bảo đảm hoặc cấp tín dụng với điều kiện ưu đãi cho đối tượng bị hạn chế cấp tín dụng theo quy định của pháp luật;

• Vi phạm quy định về tỷ lệ bảo đảm an toàn cho hoạt động của tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài theo quy định của Luật Các tổ chức tín dụng;

• Cố ý nâng khống giá trị tài sản bảo đảm khi thẩm định giá để cấp tín dụng đối với trường hợp phải có tài sản bảo đảm;

• Vi phạm quy định của pháp luật về tổng mức dư nợ cấp tín dụng đối với đối tượng bị hạn chế cấp tín dụng;

• Cấp tín dụng vượt giới hạn so với vốn tự có đối với một khách hàng và người có liên quan, trừ trường hợp có chấp thuận của người có thẩm quyền theo quy định của pháp luật;

• Vi phạm quy định của pháp luật về góp vốn, giới hạn góp vốn, mua cổ phần, điều kiện cấp tín dụng;

• Phát hành, cung ứng, sử dụng phương tiện thanh toán không hợp pháp; làm giả chứng từ thanh toán, phương tiện thanh toán; sử dụng chứng từ thanh toán, phương tiện thanh toán giả;

• Kinh doanh vàng trái phép hoặc kinh doanh ngoại hối trái phép;

• Tiến hành hoạt động ngân hàng khi chưa được cơ quan nhà nước có thẩm quyền cho phép theo quy định của Luật Ngân hàng Nhà nước Việt Nam và Luật Các tổ chức tín dụng.

Phạm tội vi phạm quy định trong hoạt động tín dụng, ngân hàng bị xử phạt như thế nào?

Căn cứ theo quy định tại Điều 206 Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017), người phạm tội vi phạm quy định trong hoạt động tín dụng, ngân hàng tùy theo tính chất, mức độ của hành vi phạm phải đối mặt với các khung hình phạt sau:

• Phạt tiền từ 50.000.000 đồng đến 300.000.000 đồng hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm: đối với những người thực hiện các hành vi được liệt kê tại tại mục 1 nêu trên, gây thiệt hại cho người khác từ 100.000.000 đồng đến dưới 300.000.000 đồng

• Phạt tù từ 03 năm đến 07 năm: đối với người phạm tội gây thiệt hại về tài sản từ 300.000.000 đồng đến dưới 1.000.000.000 đồng.

• Phạt tù từ 07 năm đến 12 năm: đối với người phạm tội gây thiệt hại về tài sản từ 1.000.000.000 đồng đến dưới 3.000.000.000 đồng.

• Phạt tù từ 12 năm đến 20 năm: đối với người phạm tội gây thiệt hại về tài sản 3.000.000.000 đồng trở lên.

• Ngoài ra, người phạm tội còn có thể bị Cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm.

Phân biệt Tội vi phạm quy định về hoạt động ngân hàng với Tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản và Tội tham ô tài sản

*Theo khoản 2 Điều 3 Luật Phòng, chống tham nhũng năm 2018, Người có chức vụ, quyền hạn là người do bổ nhiệm, do bầu cử, do tuyển dụng, do hợp đồng hoặc do một hình thức khác, có hưởng lương hoặc không hưởng lương, được giao thực hiện nhiệm vụ, công vụ nhất định và có quyền hạn nhất định trong khi thực hiện nhiệm vụ, công vụ đó, bao gồm:

• Cán bộ, công chức, viên chức;

• Sĩ quan, quân nhân chuyên nghiệp, công nhân, viên chức quốc phòng trong cơ quan, đơn vị thuộc Quân đội nhân dân; sĩ quan, hạ sĩ quan nghiệp vụ, sĩ quan, hạ sĩ quan chuyên môn kỹ thuật, công nhân công an trong cơ quan, đơn vị thuộc Công an nhân dân;

• Người đại diện phần vốn nhà nước tại doanh nghiệp;

• Người giữ chức danh, chức vụ quản lý trong doanh nghiệp, tổ chức;

• Những người khác được giao thực hiện nhiệm vụ, công vụ và có quyền hạn trong khi thực hiện nhiệm vụ, công vụ đó.

Đề xuất giải pháp và kiến nghị

Thực tiễn xét xử các vụ án liên quan đến vi phạm quy định cho vay cho thấy phần lớn sai phạm bắt nguồn từ lỗ hổng trong quy trình nghiệp vụ và nhận thức pháp lý của cán bộ tín dụng. Do đó, trước hết, các tổ chức tín dụng cần xây dựng và hoàn thiện hệ thống quy trình nội bộ theo hướng rõ ràng, tách bạch trách nhiệm giữa thẩm định – phê duyệt – giải ngân, bảo đảm mỗi quyết định cho vay đều có căn cứ pháp lý và hồ sơ thẩm định minh bạch. Bên cạnh đó, việc kiểm soát nội bộ và kiểm toán độc lập phải được thực hiện thường xuyên, nhất là đối với các khoản vay lớn hoặc có yếu tố liên quan nội bộ, nhằm phát hiện và ngăn chặn sớm hành vi làm trái quy định.

Song song với đó, cần tăng cường đào tạo và xây dựng văn hóa tuân thủ pháp luật trong toàn hệ thống ngân hàng. Mỗi cán bộ tín dụng không chỉ nắm vững quy trình nghiệp vụ mà còn phải hiểu được hậu quả pháp lý của hành vi vi phạm. Tổ chức tín dụng nên tổ chức định kỳ các khóa huấn luyện pháp lý chuyên sâu về phòng chống rửa tiền, nhận diện rủi ro tín dụng, giới hạn cho vay, và trách nhiệm hình sự theo Điều 206 Bộ luật Hình sự. Việc ứng dụng công nghệ trong quản trị rủi ro – như hệ thống cảnh báo sớm, dữ liệu phân tích khách hàng – cũng là giải pháp hiệu quả giúp giảm thiểu rủi ro hình sự trong hoạt động cho vay.

Cuối cùng, Điều 206 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017) quy định dấu hiệu “gây thiệt hại” là yếu tố bắt buộc để truy cứu trách nhiệm hình sự, nhưng hiện chưa có văn bản hướng dẫn cụ thể cách xác định thiệt hại trong hoạt động tín dụng. Thực tiễn xét xử nhiều vụ án ngân hàng cho thấy việc xác định “thiệt hại” còn thiếu thống nhất, dễ dẫn đến hình sự hóa các sai phạm mang tính hành chính hoặc nghiệp vụ. Từ đó, cần có hướng dẫn chi tiết của cơ quan có thẩm quyền để phân định rõ ràng giữa hành vi vi phạm hành chính, dân sự và hành vi phạm tội, bảo đảm tính minh bạch và an toàn pháp lý trong hoạt động tín dụng. Vì vậy, LH Legal kiến nghị cơ quan quản lý nhà nước cần ban hành hướng dẫn cụ thể hơn về việc xác định dấu hiệu “gây thiệt hại” trong hoạt động tín dụng, nhằm tránh việc hình sự hóa sai phạm mang tính hành chính hoặc nghiệp vụ. 

Đồng thời, các tổ chức tín dụng nên chủ động hợp tác với đơn vị tư vấn pháp lý độc lập như LH Legal để được rà soát quy trình, tư vấn tuân thủ và bảo vệ quyền lợi hợp pháp khi có rủi ro phát sinh. Với kinh nghiệm thực tiễn, LH Legal cam kết đồng hành cùng các tổ chức tín dụng trong việc phòng ngừa, kiểm soát và xử lý an toàn rủi ro pháp lý, góp phần xây dựng môi trường tài chính – ngân hàng minh bạch, an toàn và bền vững.

LH Legal - Tư vấn, bảo vệ và đồng hành cùng tổ chức tín dụng tuân thủ pháp luật

Trong bối cảnh hoạt động tín dụng ngày càng chịu sự giám sát chặt chẽ và rủi ro pháp lý gia tăng, việc tuân thủ quy định pháp luật không chỉ là nghĩa vụ mà còn là yếu tố quan trọng bảo đảm an toàn, uy tín và sự phát triển bền vững của tổ chức tín dụng.

Với đội ngũ luật sư chuyên sâu trong lĩnh vực hình sự, tài chính – ngân hàng, LH Legal tự hào là đơn vị đồng hành pháp lý toàn diện cùng các ngân hàng, quỹ tín dụng, công ty tài chính trong:

• Tư vấn pháp lý chuyên biệt về quy trình cấp tín dụng, bảo đảm tiền vay, phân loại nợ và xử lý rủi ro tín dụng;

• Rà soát, đánh giá tuân thủ pháp luật nội bộ, giúp nhận diện sớm rủi ro hình sự và hành chính trong hoạt động cho vay;

• Tham gia bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức tín dụng, cán bộ ngân hàng trong các vụ án hình sự liên quan đến hoạt động cho vay, quản lý tín dụng, hoặc xử lý nợ xấu;

• Đào tạo nội bộ và xây dựng văn hóa tuân thủ pháp luật, giúp đội ngũ lãnh đạo và nhân viên ngân hàng chủ động phòng ngừa vi phạm.

LH Legal không chỉ là người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, mà còn là đối tác pháp lý tin cậy trên hành trình giúp các tổ chức tín dụng hoạt động an toàn, hiệu quả và phù hợp với chuẩn mực pháp luật Việt Nam.

Nếu có bất kỳ thắc mắc hay cần tư vấn pháp luật vui lòng liên hệ chúng tôi qua các hình thức sau:

Hotline gặp Luật sư tư vấn trực tiếp: 1900 2929 01

Nhập thông tin đăng ký tư vấn luật tại đây: https://luatsulh.com/dang-ky-tu-van.html

Liên hệ đặt lịch hẹn qua zalo số: 0903 796 830

Website: https://luatsulh.com/

Trụ sở: 12A Nguyễn Đình Chiểu, Phường Tân Định, Thành phố Hồ Chí Minh (Phường Đa Kao, Quận 1 cũ)

Chi nhánh Nha Trang: 144 Hoàng Hoa Thám, phường Nha Trang, tỉnh Khánh Hoà (Phường Lộc Thọ, Thành phố Nha Trang cũ)

Theo dõi Công ty Luật LH Legal tại:

Website: https://luatsulh.com/

Facebook: Luật sư LH Legal

Youtube: Luật sư LH Legal

Kênh Tiktok Luật sư Hoà: Luật sư Hoà (LH Legal)

Kênh Tiktok Công ty: Luật sư LH Legal

Kênh Tiktok Luật sư Hình sự: Luật sư Hình sự

Kênh Zalo OA

Hồ sơ năng lực LH Legal