Thủ tục thay đổi họ cho con ngoài giá thú từ họ mẹ sang họ cha như thế nào?

>>> Con riêng của chồng có được hưởng thừa kế không?

>>> Giải quyết tranh chấp quyền nuôi con ngoài giá thú như thế nào?

Vậy thủ tục thay đổi họ cho con ngoài giá thú từ họ mẹ sang họ cha được thực hiện như thế nào? Những lưu ý nào cần biết để đảm bảo quyền lợi của đứa trẻ? Bài viết dưới đây của LHLegal sẽ phân tích chi tiết các quy định pháp luật mới nhất để bạn đọc tham khảo.

Khái niệm con ngoài giá thú

Theo quy định Tại Điều 9 Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014 quy định về đăng ký kết hôn như sau:

“1. Việc kết hôn phải được đăng ký và do cơ quan nhà nước có thẩm quyền thực hiện theo quy định của Luật này và pháp luật về hộ tịch.

Việc kết hôn không được đăng ký theo quy định tại khoản này thì không có giá trị pháp lý.

2. Vợ chồng đã ly hôn muốn xác lập lại quan hệ vợ chồng thì phải đăng ký kết hôn.”

Có thể hiểu con ngoài giá thú là việc cha mẹ đứa bé đang chung sống với nhau như vợ chồng nhưng không đăng ký kết hôn với nhau theo đúng quy định pháp luật. Theo quy định tại điều 14 của luật này thì “nam, nữ có đủ điều kiện kết hôn theo quy định của Luật này chung sống với nhau như vợ chồng mà không đăng ký kết hôn thì không làm phát sinh quyền, nghĩa vụ giữa vợ và chồng”. 

Việc xác định họ cho con  khi đăng ký khai sinh ở trường hợp con ngoài giá thú được căn cứ quy định khoản 2 Điều 15 Nghị định 123/2015/NĐ-CP:

“2. Trường hợp chưa xác định được cha thì khi đăng ký khai sinh họ, dân tộc, quê quán, quốc tịch của con được xác định theo họ, dân tộc, quê quán, quốc tịch của mẹ; phần ghi về cha trong Sổ hộ tịch và Giấy khai sinh của trẻ để trống.”

Do đó việc cha mẹ sống với nhau mà không đăng ký kết hôn sẽ Dẫn đến việc khi đứa trẻ khi sinh ra không xác định được cha nên trên giấy khai sinh chỉ có tên người mẹ và không đứng được họ của cha.

Theo Điều 15 Luật Hôn nhân và Gia đình 2014 quy định về quyền, nghĩa vụ của cha mẹ và con trong trường hợp nam nữ sống với nhau như vợ chồng nhưng không đăng ký kết hôn: 

“Quyền, nghĩa vụ giữa nam, nữ chung sống với nhau như vợ chồng và con được giải quyết theo quy định của Luật này về quyền, nghĩa vụ của cha mẹ và con.”

Có thể thấy tuy pháp luật không xác nhận mối quan hệ vợ chồng khi không thực hiện việc đăng ký kết hôn tại cơ quan nhà nước có thẩm quyền, nhưng vẫn công nhận về quyền, nghĩa vụ của cha, mẹ đối với con cái khi chứng minh được mối quan hệ huyết thống đó. Do đó pháp luật Việt Nam vẫn công nhận quyền và nghĩa vụ giữa cha, mẹ và con ngoài giá thú.

Việc xác định cha, mẹ cho con ngoài giá thú có thể thực hiện thông qua thủ tục nhận cha, mẹ con theo quy định tại Luật Hộ tịch 2014 và Bộ luật Dân sự 2015.

Có được thay đổi họ cho con ngoài giá thú không?

Theo Điều 27 Bộ luật Dân sự 2015 quy định về quyền thay đổi họ như sau:

“1. Cá nhân có quyền yêu cầu cơ quan nhà nước có thẩm quyền công nhận việc thay đổi họ trong trường hợp sau đây:

a) Thay đổi họ cho con đẻ từ họ của cha đẻ sang họ của mẹ đẻ hoặc ngược lại;

b) Thay đổi họ cho con nuôi từ họ của cha đẻ hoặc mẹ đẻ sang họ của cha nuôi hoặc họ của mẹ nuôi theo yêu cầu của cha nuôi, mẹ nuôi;

c) Khi người con nuôi thôi làm con nuôi và người này hoặc cha đẻ, mẹ đẻ yêu cầu lấy lại họ cho người đó theo họ của cha đẻ hoặc mẹ đẻ;

d) Thay đổi họ cho con theo yêu cầu của cha đẻ, mẹ đẻ hoặc của con khi xác định cha, mẹ cho con;

đ) Thay đổi họ của người bị lưu lạc đã tìm ra nguồn gốc huyết thống của mình;

e) Thay đổi họ theo họ của vợ, họ của chồng trong quan hệ hôn nhân và gia đình có yếu tố nước ngoài để phù hợp với pháp luật của nước mà vợ, chồng người nước ngoài là công dân hoặc lấy lại họ trước khi thay đổi;

g) Thay đổi họ của con khi cha, mẹ thay đổi họ;

h) Trường hợp khác do pháp luật về hộ tịch quy định.

2. Việc thay đổi họ cho người từ đủ chín tuổi trở lên phải có sự đồng ý của người đó.

3. Việc thay đổi họ của cá nhân không làm thay đổi, chấm dứt quyền, nghĩa vụ dân sự được xác lập theo họ cũ.”

Theo quy định này thì cá nhân có quyền yêu cầu cơ quan nhà nước có thẩm quyền thay đổi họ trong các trường hợp nhất định, bao gồm việc thay đổi họ cho con theo họ của cha hoặc mẹ.

Đặc biệt, Điều 26 Luật Hộ tịch 2014 quy định Phạm vi thay đổi hộ tịch:

“1. Thay đổi họ, chữ đệm và tên của cá nhân trong nội dung khai sinh đã đăng ký khi có căn cứ theo quy định của pháp luật dân sự.

2. Thay đổi thông tin về cha, mẹ trong nội dung khai sinh đã đăng ký sau khi được nhận làm con nuôi theo quy định của Luật nuôi con nuôi.”

Như vậy Công dân có quyền yêu cầu thay đổi, cải chính hộ tịch của mình trong các trường hợp được pháp luật quy định nhằm bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của cá nhân.

Như vậy, pháp luật cho phép thay đổi họ cho con ngoài giá thú từ họ mẹ sang họ cha nếu đáp ứng điều kiện pháp lý, nhằm đảm bảo quyền lợi hợp pháp cho trẻ.

Tuy nhiên, để con đổi họ từ mẹ sang cha trước tiên cần phải làm thủ tục xác định cha mẹ con theo quy định tại Điều 14, 15 ,16 Thông tư 04/2020/TT-BTP.

Thủ tục thay đổi họ cho con từ họ mẹ sang họ cha

Điều kiện thực hiện: Đầu tiên cần phải thực hiện thủ tục xác định cha mẹ cho con theo quy định tại Điều 24 Luật hộ tịch 2014 và Điều 14 Thông tư 04/2020/TT-BTP. 

Thủ tục nhận cha cho con

Thành phần hồ sơ: 

• Tờ khai đăng ký nhận cha, mẹ, con theo mẫu

• Hộ chiếu/Chứng minh nhân dân/Thẻ căn cước công dân của người cha 

  • Chứng cứ chứng minh quan hệ cha con: Giấy tờ xác nhận quan hệ cha – con hợp pháp (giấy xác nhận của cơ quan có thẩm quyền ở trong nước hoặc nước ngoài xác nhận quan hệ cha con, quan hệ mẹ con, bản án của tòa án có hiệu lực pháp luật). Trường hợp không có văn bản chứng minh nêu trên thì các bên nhận cha, mẹ, con lập văn bản cam đoan về mối quan hệ cha, mẹ, con theo quy định tại Điều 5 Thông tư 04/2020/TT-BTP, có ít nhất hai người làm chứng về mối quan hệ cha, mẹ, con.

  • Cơ quan đăng ký hộ tịch phải giải thích rõ cho người lập văn bản cam đoan về trách nhiệm, hệ quả pháp lý của việc cam đoan không đúng sự thật cho người đăng ký được biết

  • Nếu có cơ sở xác định nội dung cam đoan không đúng sự thật, cơ quan đăng ký hộ tịch từ chối giải quyết hoặc đề nghị cơ quan có thẩm quyền hủy bỏ kết quả đăng ký nhận cha mẹ với con ngoài giá thú.

Lưu ý: Khi đăng ký nhận cha, mẹ, con các bên phải có mặt.

Nếu nội dung cam đoan không đúng sự thật, cơ quan đăng ký hộ tịch từ chối giải quyết

Cơ quan có thẩm quyền giải quyết

Khi thực hiện các trình tự, thủ tục quy định tại khoản 3 Điều 15 của Thông tư số 04/2020/TT-BTP, các nhiệm vụ của Ủy ban nhân dân cấp huyện, Phòng Tư pháp cấp huyện sẽ được chuyển giao tương ứng cho Ủy ban nhân dân cấp xã, công chức tư pháp - hộ tịch.(Điều 3 Thông tư 08/2025/TT-BBTP)

Thời gian giải quyết

Theo khoản 2 điều 25 Luật Hộ tịch 2014: Trong thời hạn 03 ngày làm việc kể từ ngày nhận đủ hồ sơ hợp lệ, nếu thấy việc nhận cha, mẹ, con là đúng và không có tranh chấp, công chức tư pháp - hộ tịch ghi vào Sổ hộ tịch, cùng người đăng ký nhận cha, mẹ, con ký vào Sổ hộ tịch và báo cáo Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã cấp trích lục cho người yêu cầu. Trường hợp cần phải xác minh thì thời hạn được kéo dài thêm không quá 05 ngày làm việc.

Thực hiện thủ tục thay đổi họ cho con 

Hồ sơ cần chuẩn bị để thay đổi họ cho con

Theo quy định tại Điều 15 Thông tư 04/2020/TT-BTP người có nhu cầu xác nhận quan hệ cha với con ngoài giá thú cần chuẩn bị những giấy tờ sau đây:

• Tờ khai đăng ký thay đổi hộ tịch theo mẫu.

• Bản chính giấy khai sinh của trẻ.

• Giấy xác nhận quan hệ cha con (là kết quả của thủ tục nhận cha con nêu trên)

• Chứng minh nhân dân/Căn cước công dân, sổ hộ khẩu của cha, mẹ và trẻ.

• Văn bản đồng ý của trẻ từ đủ 9 tuổi trở lên (nếu có).

Lưu ý: Trường hợp, mẹ muốn thay đổi họ cho con thì điều kiện Trẻ phải dưới 18 tuổi và có sự đồng ý của cha đứa bé và được thể hiện rõ trong tờ khai. Ngoài ra, trẻ từ 9 tuổi trở lên cũng cần phải có sự đồng ý của bé (khoản 1 Điều 7 Nghị định 123/2015/NĐ-CP). Việc thay đổi họ phải vì lợi ích của trẻ.

Cơ quan có thẩm quyền giải quyết: Nộp hồ sơ tại UBND cấp xã. Công chức tư pháp – hộ tịch kiểm tra hồ sơ, nếu đủ điều kiện thì ghi vào Sổ hộ tịch và cấp trích lục khai sinh mới thể hiện họ mới cho trẻ.

Thời gian thực hiện: 03 ngày làm việc kể từ ngày nhận đủ giấy tờ, trường hợp kéo dài thì không quá 03 ngày làm việc. (Khoản 2 Điều 28 Luật Hộ tịch 2014). 

Công chức tư pháp – hộ tịch kiểm tra hồ sơ, nếu hồ sơ  đủ điều kiện thì ghi vào Sổ hộ tịch và cấp trích lục khai sinh mới thể hiện họ mới cho trẻ.

Chi phí đăng ký thay đổi họ cho con ngoài giá thú

Theo quy định tại khoản 3 Điều 3 Thông tư số 85/2019/TT-BTC và Điểm e Khoản 3 Điều 1 Thông tư 106/2021/TT-BTC, lệ phí trong lĩnh vực hộ tịch thuộc thẩm quyền của Hội đồng nhân dân cấp tỉnh.

Do đó, lệ phí thực hiện thủ tục đăng ký thay đổi họ cho con sẽ do Hội đồng nhân dân cấp tỉnh từng địa phương quyết định.

Đổi họ cho con ngoài giá thú có cần sự đồng ý của mẹ đứa trẻ?

Việc đổi họ cho con từ họ mẹ sang họ cha cần xét theo từng trường hợp:

• Nếu cha mẹ cùng thực hiện yêu cầu đổi họ: Cả hai đều cùng ký tên và nộp hồ sơ không có tranh chấp thì không yêu cầu thêm ý kiến riêng biệt.

• Nếu chỉ một bên thực hiện (ví dụ cha tự đổi họ):

  • Nếu trẻ dưới 9 tuổi: Phải chứng minh rằng việc đổi họ là vì lợi ích của trẻ.

  • Nếu trẻ từ 9 tuổi trở lên: Phải có văn bản đồng ý của trẻ.

Theo quy định, tại khoản 1 Điều 7 Nghị định 123/2015/NĐ-CP về điều kiện thay đổi, cải chính hộ tịch như sau:

Điều kiện thay đổi, cải chính hộ tịch

“1. Việc thay đổi họ, chữ đệm, tên cho người dưới 18 tuổi theo quy định tại Khoản 1 Điều 26 của Luật Hộ tịch phải có sự đồng ý của cha, mẹ người đó và được thể hiện rõ trong Tờ khai; đối với người từ đủ 9 tuổi trở lên thì còn phải có sự đồng ý của người đó.

...

Đồng thời theo khoản 2 Điều 27 Bộ luật Dân sự 2015 có quy định về quyền thay đổi họ tên như sau:

Quyền thay đổi họ

...

2. Việc thay đổi họ cho người từ đủ chín tuổi trở lên phải có sự đồng ý của người đó.”

Ý kiến của mẹ là điều kiện bắt buộc nếu đã xác định rõ quan hệ cha–con và việc thay đổi họ là vì lợi ích của trẻ. Do đó để tránh tranh chấp sau này, nên có sự thỏa thuận, đồng thuận giữa cha và mẹ.

Một số lưu ý khi thực hiện thủ tục thay đổi họ cho con

Việc thay đổi họ không làm ảnh hưởng đến quyền thừa kế, nuôi dưỡng

Theo khoản 1 Điều 651 Bộ luật Dân sự 2015 và Điều 68 Luật hôn nhân gia đình 2014 thì con dù mang họ mẹ hay họ cha, quyền thừa kế, nghĩa vụ nuôi dưỡng, chăm sóc đối với cha mẹ và con cái vẫn được bảo vệ đầy đủ.

Thay đổi họ không làm mất quyền lợi tài sản hoặc nghĩa vụ nhân thân giữa cha mẹ và con.

Có thể yêu cầu cấp lại giấy khai sinh sau khi thay đổi họ

Sau khi thay đổi họ cho con:

• UBND xã sẽ cấp trích lục khai sinh mới thể hiện thông tin đã chỉnh sửa.

• Bản khai sinh cũ được lưu trữ tại cơ quan hộ tịch, ghi chú việc thay đổi.

Sau khi đổi họ cho con cơ quan hộ tịch sẽ lưu trữ bản khai sinh

Tham khảo thêm hướng dẫn từ cơ quan hộ tịch địa phương nếu hồ sơ phát sinh yếu tố nước ngoài

Nếu hồ sơ liên quan yếu tố nước ngoài (ví dụ: cha hoặc mẹ là người nước ngoài, khai sinh ở nước ngoài...):

• Thủ tục sẽ có thêm yêu cầu như: hợp pháp hóa lãnh sự, dịch thuật công chứng tài liệu.

• Nên chủ động liên hệ Phòng Tư pháp cấp xã hoặc Công an tỉnh để được hướng dẫn chi tiết. (mục II Công văn số 05/CV-BCDTKNQ18-2025)

Việc thay đổi họ cho con ngoài giá thú từ họ mẹ sang họ cha là hoàn toàn hợp pháp nếu thực hiện đúng quy định pháp luật. Tuy nhiên, để tránh phát sinh tranh chấp và bảo đảm quyền lợi tối ưu cho trẻ, cha mẹ cần nắm rõ điều kiện, trình tự, thủ tục và chuẩn bị hồ sơ đầy đủ ngay từ đầu.

Nếu bạn cần được tư vấn chi tiết hơn hoặc hỗ trợ thực hiện nhanh chóng, hãy liên hệ LHLegal – đội ngũ luật sư và chuyên viên hộ tịch giàu kinh nghiệm của chúng tôi luôn sẵn sàng đồng hành cùng bạn trong mọi thủ tục pháp lý liên quan đến quyền và lợi ích của trẻ nhỏ.

Nếu có bất kỳ thắc mắc hay cần tư vấn pháp luật vui lòng liên hệ chúng tôi qua các hình thức sau:

Hotline gặp Luật sư tư vấn trực tiếp: 1900 2929 01

Nhập thông tin đăng ký tư vấn luật tại đây: https://luatsulh.com/dang-ky-tu-van.html

Liên hệ đặt lịch hẹn qua zalo số: 0903 796 830

Website: https://luatsulh.com/

Trụ sở: 288 B7 Nam Kỳ Khởi Nghĩa, Phường Xuân Hòa, Thành phố Hồ Chí Minh (Địa chỉ cũ: 288 B7 Nam Kỳ Khởi Nghĩa, Phường Võ Thị Sáu, Quận 3, TP.HCM)

Chi nhánh Nha Trang: 07 Bế Văn Đàn, Phường Nam Nha Trang, Tỉnh Khánh Hòa (Địa chỉ cũ: 07 Bế Văn Đàn, Phường Phước Long, Thành phố Nha Trang)

Theo dõi Công ty Luật LHLegal tại:

Website: https://luatsulh.com/

Facebook: Luật sư LHLegal

Youtube: Luật sư LHLegal

Kênh Tiktok Luật sư Hoà: Luật sư Hoà (LHLegal)

Kênh Tiktok Công ty: Luật sư LHLegal

Kênh Tiktok Luật sư Hình sự: Luật sư Hình sự

Kênh Zalo OA

Hồ sơ năng lực LHLegal