Sự thật vụ đi tù 6 năm vì nuôi Gà lôi trắng: Nuôi, bán loài này có vi phạm pháp luật?

>>> Trường hợp vật chứng là bộ phận của động vật nguy cấp, quý, hiếm thì Tòa án xử lý như thế nào?

>>> Tố giác tội phạm công an tiếp nhận trong bao lâu? Người dưới 18 tuổi có được tố giác không?

Gà lôi trắng, một loài chim cảnh đẹp và có giá trị kinh tế, lại thuộc nhóm động vật nguy cấp, quý, hiếm được ưu tiên bảo vệ, khiến việc nuôi, nhân giống và mua bán loài này bị điều chỉnh chặt chẽ bởi pháp luật hình sự. Trong bài viết này, LHLegal sẽ tóm tắt toàn bộ diễn biến vụ việc, phân tích quy định pháp luật hiện hành, làm rõ mức xử lý đối với hành vi nuôi/bán gà lôi trắng trái phép, đồng thời đánh giá khả năng miễn trách nhiệm hình sự trong trường hợp cụ thể của ông Thái Khắc Thành.

Tóm tắt vụ việc gây xôn xao: “Đi tù 6 năm vì nuôi Gà lôi trắng”

Năm 2024, ông Thái Khắc Thành (45 tuổi, ngụ xóm Thịnh Tâm Thịnh Sơn, xã Đô Lương, tỉnh Nghệ An) đã tìm hiểu trên mạng xã hội và biết đến loài gà lôi trắng. Ông Thành đã mua 01 con gà lôi trống từ một người ở Cần Thơ với giá 4,5 triệu đồng và đổi một con chim chích chòe lửa để lấy 02 con gà lôi mái từ 01 người ở Diễn Châu. Việc giao dịch và mua bán này không có giấy tờ hợp pháp, không đăng ký với cơ quan chức năng.

Sau thời gian nuôi tại nhà, đàn gà lôi trắng sinh sản, cho ra 13 quả trứng, trong đó 10 quả nở thành gà con và 03 quả hỏng. Tháng 3/2025, ông Thành dùng tài khoản Facebook “Thanh Oanh” đăng bán gà lôi con để lấy tiền. Vào ngày 26/3/2025, ông Thành nhận được tin nhắn qua Facebook với tên “Quốc Huy” (chưa rõ thông tin) hỏi mua 10 con gà lôi con với giá 500.000 đồng/con, tổng cộng 5 triệu đồng, và hẹn giao vào ngày 02/04/2025. Người mua còn gửi thêm 1 triệu đồng để ông nuôi thêm vài ngày cho gà khỏe mạnh trước khi giao.

Tối 01/04/2025, ông Thành đóng 6 con gà lôi con vào một thùng carton và 4 con gà lôi con vào một thùng khác, thuê người vận chuyển giao cho khách ở Thái Bình. Khi xe vận chuyển đến địa phận xã Song An, huyện Vũ Thư, lực lượng Công an đã kiểm tra, phát hiện và thu giữ toàn bộ 10 con gà lôi con. Tiếp đó, cơ quan chức năng khám xét nhà ông Thành và thu thêm 3 con gà lôi trắng.

Ngày 8/8/2025, Tòa án Nhân dân Khu vực 5, tỉnh Hưng Yên đã tuyên phạt ông Thành 6 năm tù và phạt bổ sung 30 triệu đồng về tội vi phạm quy định về bảo vệ động vật nguy cấp, quý, hiếm theo Điều 244 Bộ luật Hình sự năm 2015 sửa đổi, bổ sung năm 2017.

Ngay sau khi tuyên án, đoạn video ghi cảnh vợ ông bế con nhỏ bật khóc tiễn chồng lan truyền trên mạng, gây nhiều tranh luận. Nhiều ý kiến cho rằng mức án là quá nặng đối với một người nông dân, đặc biệt khi ông không nhận thức rõ tính chất pháp lý của hành vi. Cùng ngày, Viện trưởng VKSND tỉnh Hưng Yên đã kháng nghị toàn bộ bản án sơ thẩm, đề nghị hủy án để điều tra lại. Ngày 13-8-2025, TAND tỉnh Hưng Yên thay đổi biện pháp ngăn chặn, cho ông Thành tại ngoại và cấm đi khỏi nơi cư trú để chờ xét xử lại.

Quy định pháp luật về nuôi và buôn bán Gà lôi trắng

Căn cứ theo Điều 25 Thông tư số 27/2025/TT-BNNMT ngày 24/6/2025 của Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường quy định về quản lý loài nguy cấp, quý, hiếm; nuôi động vật rừng thông thường và thực thi Công ước về buôn bán quốc tế các loài động vật, thực vật hoang dã nguy cấp (“Thông tư 27/2025/TT-BNNMT), Gà lôi trắng (Lophura nycthemera) là động vật thuộc danh mục động vật rừng nguy cấp, quý, hiếm nhóm IIB.

Điều này có nghĩa là:

Người dân được phép nuôi gà lôi trắng nếu tuân thủ các quy định pháp luật.

Cụ thể, cần đảm bảo các yêu cầu tại Điều 25 Thông tư 27/2025/TT-BNNMT, như:

• Có cơ sở nuôi được đăng ký và cấp mã số cơ sở nuôi;

• Mở sổ theo dõi quá trình nuôi;

• Thực hiện đầy đủ thủ tục kiểm dịch động vật, hồ sơ chuyển nhượng, bảng kê lâm sản, cũng như chứng minh nguồn gốc hợp pháp của động vật 

​Mức xử lý vi phạm khi nuôi/bán Gà lôi trắng trái phép

Hành vi nuôi/bán Gà lôi trắng hay động vật thuộc Danh mục thực vật rừng, động vật rừng nguy cấp, quý, hiếm Nhóm IIB có thể bị xử phạt vi phạm hành chính theo Điều  Nghị định 35/2019/NĐ-CP của Chính Phủ quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực lâm nghiệp (sửa đổi tại Nghị định số 07/2022/NĐ-CP ngày 10/1/2022 của Chính phủ) nếu chưa đến mức bị truy cứu trách nhiệm hình sự như sau:

• Phạt tiền từ  từ 1.000.000 đồng đến 5.000.000 đồng đối với động vật thuộc Danh mục thực vật rừng, động vật rừng nguy cấp, quý, hiếm Nhóm IIB trị giá dưới 3.000.000 đồng

• Phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 25.000.000 đồng đối với động vật thuộc Danh mục thực vật rừng, động vật rừng nguy cấp, quý, hiếm Nhóm IIB trị giá từ 5.000.000 đồng đến dưới 10.000.000 đồng.

• Phạt tiền từ 25.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng đối với động vật thuộc Danh mục thực vật rừng, động vật rừng nguy cấp, quý, hiếm Nhóm IIB trị giá từ 10.000.000 đồng đến dưới 20.000.000 đồng

• Phạt tiền từ 50.000.000 đồng đến 80.000.000 đồng đối với động vật thuộc Danh mục thực vật rừng, động vật rừng nguy cấp, quý, hiếm Nhóm IIB trị giá từ 20.000.000 đồng đến dưới 35.000.000 đồng

• Phạt tiền từ 80.000.000 đồng đến 110.000.000 đồng đối với động vật thuộc Danh mục thực vật rừng, động vật rừng nguy cấp, quý, hiếm Nhóm IIB trị giá từ 35.000.000 đồng đến dưới 50.000.000 đồng.

• Phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 140.000.000 đồng đối với động vật thuộc Danh mục thực vật rừng, động vật rừng nguy cấp, quý, hiếm Nhóm IIB trị giá từ 50.000.000 đồng đến dưới 65.000.000 đồng.

• Phạt tiền từ 140.000.000 đồng đến 170.000.000 đồng đối với động vật thuộc Danh mục thực vật rừng, động vật rừng nguy cấp, quý, hiếm Nhóm IIB trị giá từ 65.000.000 đồng đến dưới 80.000.000 đồng.

• Phạt tiền từ 170.000.000 đồng đến 210.000.000 đồng đối với động vật thuộc Danh mục thực vật rừng, động vật rừng nguy cấp, quý, hiếm Nhóm IIB trị giá từ 80.000.000 đồng đến dưới 95.000.000 đồng.

• Phạt tiền từ 210.000.000 đồng đến 240.000.000 đồng đối với động vật thuộc Danh mục thực vật rừng, động vật rừng nguy cấp, quý, hiếm Nhóm IIB trị giá từ 95.000.000 đồng đến dưới 110.000.000 đồng.

• Phạt tiền từ 240.000.000 đồng đến 270.000.000 đồng đối với động vật thuộc Danh mục thực vật rừng, động vật rừng nguy cấp, quý, hiếm Nhóm IIB trị giá từ 110.000.000 đồng đến dưới 125.000.000 đồng.

• Phạt tiền từ 270.000.000 đồng đến 300.000.000 đồng đối với động vật thuộc Danh mục thực vật rừng, động vật rừng nguy cấp, quý, hiếm Nhóm IIB trị giá từ 125.000.000 đồng đến dưới 150.000.000 đồng.

• Phạt bổ sung tịch thu tang vật, dụng cụ, công cụ vi phạm hành chính, tịch thu phương tiện vi phạm hành chính.

Đối với hành vi nuôi/bán gà lôi trắng - động vật thuộc Danh mục thực vật rừng, động vật rừng nguy cấp, quý, hiếm Nhóm IIB có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội vi phạm quy định về bảo vệ động vật hoang dã theo quy định tại Điều 234 Bộ luật Hình sự năm 2015 sửa đổi, bổ sung năm 2017 nếu động vật này có trị giá trị giá từ 150.000.000 đồng đến dưới 500.000.000 đồng hoặc thấp hơn nhưng trước đó đã bị xử phạt vi phạm hành chính. Người phạm tội có thể đối mặt với hình phạt tiền từ 50.000.000 đồng đến 300.000.000 đồng, phạt tù từ 6 tháng đến 2 năm, bị cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định.

Vụ buôn gà lôi trắng bị phạt 6 năm tù: Có thể được miễn trách nhiệm hình sự

Bị cáo Thái Khắc Thành

Hiện vụ việc Ngày 24/6/2025, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã ban hành Thông tư số 27/2025/TT-BNNMT về quản lý các loài nguy cấp, quý, hiếm; quy định việc nuôi động vật rừng thông thường và triển khai thực hiện Công ước CITES (Công ước về buôn bán quốc tế các loài động, thực vật hoang dã nguy cấp). Thông tư này chính thức có hiệu lực từ ngày 01/7/2025. Theo nội dung của Thông tư, Gà lôi trắng được điều chỉnh phân loại từ Nhóm IB (loài nguy cấp, quý, hiếm được ưu tiên bảo vệ tuyệt đối) xuống Nhóm IIB (loài bị hạn chế khai thác và sử dụng vì mục đích thương mại).

Căn cứ theo quy định tại điểm a khoản 1 Điều 29 Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017) “Khi tiến hành điều tra, truy tố hoặc xét xử, do có sự thay đổi chính sách, pháp luật làm cho hành vi phạm tội không còn nguy hiểm cho xã hội nữa.” Theo đó, trước thời điểm 01/7/2025, Gà lôi trắng nằm trong Nhóm IB nên mọi hành vi nuôi, nhốt, săn bắt, giết hoặc mua bán đều bị pháp luật nghiêm cấm, việc khởi tố và truy tố các trường hợp vi phạm là hoàn toàn có cơ sở pháp lý. Tuy nhiên, kể từ ngày 01/7/2025, khi Gà lôi trắng được chuyển sang Nhóm IIB theo Thông tư 27/2025, các hành vi nuôi, nhốt, vận chuyển loài này sẽ không còn cấu thành tội phạm theo Điều 244 Bộ luật Hình sự nữa. Do đó, ông Thành có thể thuộc trường hợp miễn trừ trách nhiệm hình sự.

Vụ việc “đi tù 6 năm vì nuôi gà lôi trắng” cho thấy khoảng cách khá lớn giữa nhận thức pháp luật của người dân và những quy định đặc thù về bảo vệ động vật hoang dã. Sự thay đổi chính sách tại Thông tư 27/2025/TT-BNNMT – từ việc xếp gà lôi trắng trong Nhóm IB xuống Nhóm IIB – đã làm thay đổi bản chất pháp lý của hành vi, mở ra khả năng miễn trách nhiệm hình sự cho ông Thái Khắc Thành theo Điều 29 Bộ luật Hình sự. Tuy nhiên, câu chuyện này cũng là lời nhắc nhở rằng việc nuôi, mua bán động vật rừng – dù với mục đích làm cảnh hay thương mại – đều phải tuân thủ đúng quy định về nguồn gốc hợp pháp, đăng ký cơ sở nuôi và các thủ tục liên quan. Sự thiếu hiểu biết hoặc chủ quan có thể dẫn đến những hậu quả pháp lý nghiêm trọng. Với vai trò là đơn vị tư vấn pháp luật, LHLegal mong muốn giúp người dân tiếp cận thông tin pháp lý một cách dễ hiểu, kịp thời và chính xác, để mỗi quyết định trong đời sống và kinh doanh đều dựa trên sự hiểu biết và tuân thủ pháp luật. Khi hiểu luật, chúng ta không chỉ bảo vệ bản thân trước rủi ro pháp lý, mà còn góp phần bảo vệ các loài động vật quý hiếm và môi trường sinh thái chung.

Nếu có bất kỳ thắc mắc hay cần tư vấn pháp luật vui lòng liên hệ chúng tôi qua các hình thức sau:

Hotline gặp Luật sư tư vấn trực tiếp: 1900 2929 01

Nhập thông tin đăng ký tư vấn luật tại đây: https://luatsulh.com/dang-ky-tu-van.html

Liên hệ đặt lịch hẹn qua zalo số: 0903 796 830

Website: https://luatsulh.com/

Trụ sở: 288 B7 Nam Kỳ Khởi Nghĩa, Phường Xuân Hòa, Thành phố Hồ Chí Minh (Địa chỉ cũ: 288 B7 Nam Kỳ Khởi Nghĩa, Phường Võ Thị Sáu, Quận 3, TP.HCM)

Chi nhánh Nha Trang: 07 Bế Văn Đàn, Phường Nam Nha Trang, Tỉnh Khánh Hòa (Địa chỉ cũ: 07 Bế Văn Đàn, Phường Phước Long, Thành phố Nha Trang)

Theo dõi Công ty Luật LHLegal tại:

Website: https://luatsulh.com/

Facebook: Luật sư LHLegal

Youtube: Luật sư LHLegal

Kênh Tiktok Luật sư Hoà: Luật sư Hoà (LHLegal)

Kênh Tiktok Công ty: Luật sư LHLegal

Kênh Tiktok Luật sư Hình sự: Luật sư Hình sự

Kênh Zalo OA

Hồ sơ năng lực LHLegal