Nhập nhằng xác định tội danh trong vụ án hình sự

Hỏi: Rất vinh dự khi một lần nữa được trò chuyện cùng Luật sư Nguyễn Thị Trúc. Thưa Luật sư, vấn đề về xác định tội danh luôn là câu chuyện quan trọng trong quá trình giải quyết vụ án hình sự. Với nhiều năm kinh nghiệm trong lĩnh vực hình sự, Luật sư có thể chia sẻ cho LHLegal cũng như cho quý độc giả một ví dụ mà Luật sư ấn tượng trong quá trình hành nghề của mình không ạ?

Luật sư: Trong quá trình hành nghề, tôi có gặp nhiều trường hợp khá khó khăn trong việc xác định tội danh cho việc giải quyết vụ án. Chẳng hạn trường hợp thế này, một người thanh niên vào siêu thị trộm cắp đồ và việc này diễn ra đã nhiều lần. Quản lý của siêu thị sau khi kiểm tra thì thấy mất hàng. Trích xuất lại camera thì phát hiện ra người thanh niên này và yêu cầu bảo vệ theo dõi, để ý người này. Khi kiểm tra qua camera thì thấy người thanh niên đã lấy trộm bảy lon cafe hiệu Nestcafe và một số dầu gội bỏ vào trong áo. Anh này có ra tính tiền ở quầy nhưng chỉ tính tiền một chai nước ngọt. Sau khi đi ra cổng thì bảo vệ chặn lại và yêu cầu kiểm tra. Lúc này, hai bên có xảy ra giằng co thì hai lon cafe trong áo khoác của người thanh niên này rơi xuống đất. Bảo vệ giật lại thì anh ta rút dao ra đâm bảo vệ, bỏ chạy cùng đồ đạc. Cùng lúc đó thì có đồng bọn chạy tới và chở đi tẩu thoát.

Giai đoạn đầu của quá trình giải quyết vụ án, với những lời khai thì xác định hành vi của người thanh niên là hành vi cố ý gây thương tích. Tuy nhiên, sau khi nghiên cứu chi tiết hành vi thì hành vi cố ý gây thương tích này bắt nguồn từ việc trộm cắp tài sản. Nhưng sau đó đã có sự chuyển hóa tội trộm qua thành tội cướp. Vì khi bảo vệ phát hiện thì tài sản cũng đồng thời bị phát hiện, bảo vệ giằng co với anh này để giữ lại nhưng anh ta đã thực hiện hành vi hành hung nhằm tẩu thoát. Trong quá trình điều tra có xảy ra nhiều tranh cãi. Lúc đầu, Viện kiểm sát ở quận khởi tố về tội cố ý gây thương tích. Nhưng sau quá trình làm việc, trao đổi thì Kiểm sát viên mới nhận thấy đây là hành vi cướp chứ không phải cố ý gây thương tích. Vì trong hành vi này có sử dụng vũ lực, hành hung để tẩu thoát và là một tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự. Do đó, cơ quan có thẩm quyền đã ra quyết định khởi tố vụ án về tội cướp tài sản.

Hỏi: Trong quá trình giải quyết vụ án trên, Luật sư đã gặp phải những khó khăn như thế nào?

Luật sư: Để giải quyết một vụ án phức tạp đúng pháp luật, đúng người, đúng tội thì thật sự có rất nhiều khó khăn. Quá trình xác định tội danh là khoảng thời gian xuất hiện nhiều lăn tăn nhất cho những người hành nghề. Có thể thấy, trong vụ án tôi vừa kể trên, tính chất đã bị chuyển biến từ tội này sang tội khác. Trong quá trình nhận định về hành vi, tức là hành vi lén lút trộm cắp tài sản khỏi chủ sở hữu đã hình thành, do đó sẽ cấu thành tội trộm. Tuy nhiên, cần phải xác định hành vi sau đó có thỏa mãn điều kiện tiếp theo hay không. Ở đây, khi bảo vệ giật lại thì người này đã giằng co và giật đồ lại từ tay của bảo vệ. Đây là hành vi giật tài sản và thỏa mãn yếu tố cấu thành tội cướp giật. Hành vi đâm vào người kia để người kia mất khả năng kháng cự nhằm dễ dàng tẩu thoát là một tình tiết tăng nặng. Trong hành vi cướp giật, cần xác định mấu chốt của dấu hiệu có thỏa mãn điều kiện hay không là một sự nhập nhằng giữa hành vi trước và sau. Thường lúc đầu cơ quan có thẩm quyền sẽ khởi tố tội trộm cắp tài sản. Tuy nhiên, trong quá trình diễn biến hành vi liên tục xảy ra thì phải xem xét toàn bộ vụ việc, tính chất, hành vi và mức độ của tội phạm hoàn thành. 

Hỏi: Thưa Luật sư, tài sản trong vụ án là bảy lon cafe và một số chai dầu gội. Tài sản có giá trị không quá lớn. Tuy nhiên, người phạm tội vẫn phải chịu trách nhiệm hình sự, vậy thì quan điểm của Luật sư như thế nào?

Luật sư: Sau khi tiến hành định giá tài sản, xác định tổng tài sản người này trộm có giá trị trên 2 triệu. Theo Điều 173 Bộ luật Hình sự hiện hành “người nào trộm cắp tài sản của người khác trị giá từ 2.000.000 đồng đến dưới 50.000.000 đồng … thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm”. Do đó, với tính chất hành vi và giá trị tài sản thì đủ yếu tố cấu thành của tội trộm cắp tài sản.

Cảm ơn những lời chia sẻ rất bổ ích từ Luật sư. Kính chúc Luật sư thật nhiều sức khỏe và công tác tốt.