Không kỷ luật đảng viên sinh con thứ ba: Chủ trương linh hoạt và hợp thời

Những điều chỉnh nổi bật từ Hướng dẫn 15

Bãi bỏ quy định xử lý kỷ luật liên quan chính sách dân số

Hướng dẫn 15 đã chính thức loại bỏ điểm 8.1 và 8.2 tại Mục III của Hướng dẫn 05/2022, trong đó từng đề cập đến mức độ xử lý kỷ luật theo mức độ vi phạm chính sách dân số. Cụ thể:

• Điểm 8.1 trước đây quy định việc giảm nhẹ kỷ luật nếu đảng viên dùng biện pháp kế hoạch hóa gia đình ảnh hưởng đến sức khỏe thai sản (có xác nhận của bệnh viện cấp huyện trở lên).

• Điểm 8.2 quy định tăng nặng kỷ luật với đảng viên cố tình không thực hiện kế hoạch hóa gia đình hoặc ép buộc người khác không thực hiện.

Không xem sinh con thứ ba là vi phạm kỷ luật Đảng

Hướng dẫn 15 đồng thời bổ sung rõ tại khoản 8, Mục III của Hướng dẫn 05 rằng: Đảng viên sinh từ ba con trở lên không bị xem là vi phạm kỷ luật, trừ các trường hợp đặc biệt do Chính phủ quy định. Quy định này có hiệu lực từ ngày 20/3/2025.

Điều chỉnh phù hợp với bối cảnh mới

Trước đó, Văn phòng Trung ương Đảng đã thông báo ý kiến chỉ đạo của Bộ Chính trị sau khi sơ kết việc thực hiện Nghị quyết 21 về công tác dân số. Theo đó, Bộ Chính trị giao Ủy ban Kiểm tra Trung ương chủ động sửa đổi Hướng dẫn 05, đảm bảo phù hợp với chủ trương chính sách mới về dân số và đồng bộ với pháp luật hiện hành.

Cùng thời điểm, Bộ Y tế cũng đang xây dựng dự thảo sửa đổi Pháp lệnh Dân số, đề xuất mở rộng quyền tự quyết của các cặp vợ chồng về thời điểm sinh con, số con và khoảng cách sinh. Điều này cho thấy sự nhất quán trong định hướng chính sách từ Trung ương đến cơ sở.

Góc nhìn chuyên gia: Một bước đi đúng đắn

Đại biểu Quốc hội Nguyễn Quang Huân (đoàn Bình Dương) nhận định đây là bước điều chỉnh cần thiết trong bối cảnh mức sinh tại Việt Nam đang liên tục sụt giảm suốt hơn một thập kỷ qua. Theo ông, việc không xử lý kỷ luật đảng viên sinh con thứ ba sẽ khuyến khích mức sinh tăng trở lại – yếu tố quan trọng đảm bảo cân bằng dân số và phát triển bền vững.

Giáo sư Nguyễn Đình Cử – nguyên Viện trưởng Viện Dân số và Các vấn đề xã hội – cũng khẳng định rằng, việc bãi bỏ chế tài đối với sinh con thứ ba là cần thiết và phù hợp với xu hướng mới của chính sách dân số. Thay vì hạn chế sinh, Việt Nam cần tập trung vào chính sách khuyến sinh, khuyến khích các gia đình trẻ sinh đủ hai con hoặc nhiều hơn nếu có điều kiện.

Tín hiệu tích cực cho chiến lược dân số và xã hội

Trong bối cảnh Việt Nam đang bước vào giai đoạn già hóa dân số nhanh, lực lượng lao động trẻ đang thu hẹp, đặc biệt ở các đô thị lớn như TP.HCM, Hà Nội… thì việc điều chỉnh chính sách theo hướng “nới lỏng” là phù hợp, cần thiết và mang tính dự báo lâu dài.

Các chuyên gia cho rằng, để chính sách thực sự phát huy hiệu quả, bên cạnh điều chỉnh trong nội bộ Đảng, cần triển khai song song các giải pháp đồng bộ như:

• Hỗ trợ tài chính cho các gia đình sinh con, nhất là ở khu vực đô thị nơi chi phí nuôi dạy con cao.

• Cải thiện hạ tầng giáo dục, y tế, phúc lợi nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho việc nuôi dạy trẻ nhỏ.

• Đẩy mạnh tuyên truyền, thay đổi nhận thức xã hội về việc sinh con, đồng thời đề cao vai trò của cộng đồng trong hỗ trợ thế hệ tương lai.

Việc không còn xử lý kỷ luật đảng viên sinh con thứ ba là một điều chỉnh thiết thực, hợp thời và mang tính chiến lược lâu dài. Đây không chỉ là một bước tiến trong công tác dân số mà còn phản ánh tư duy đổi mới trong công tác xây dựng Đảng, phù hợp với thực tiễn và định hướng phát triển bền vững của đất nước. Hướng dẫn 15 vì vậy được đánh giá là cột mốc quan trọng, mở đường cho những cải cách sâu rộng hơn trong chính sách dân số quốc gia.