>>> Chung cư hết niên hạn, lợi ích người dân giải quyết ra sao?
>>> Thuê nhà hết hạn hợp đồng mà không chịu trả nhà sẽ bị chế tài gì?
Chung cư là gì?
Theo quy định tại khoản 3 Điều 2 Luật Nhà ở 2023:
“Nhà chung cư là nhà ở có từ 02 tầng trở lên, có nhiều căn hộ, có lối đi, cầu thang chung, có phần sở hữu riêng, phần sở hữu chung và hệ thống công trình hạ tầng sử dụng chung cho gia đình, cá nhân, tổ chức, bao gồm nhà chung cư được xây dựng với mục đích để ở và nhà chung cư được xây dựng có mục đích sử dụng hỗn hợp.”
Chung cư có thể thuộc sở hữu nhà nước hoặc cá nhân, nhằm phục vụ nhu cầu ở, cho thuê hoặc kết hợp vừa ở vừa kinh doanh. Đặc điểm của chung cư là tính chất đa sở hữu, vì vậy các quy định pháp luật điều chỉnh việc quản lý, sử dụng, cải tạo và phá dỡ rất chặt chẽ.
Thời hạn sử dụng nhà chung cư được quy định thế nào?
Theo Điều 58 Luật Nhà ở 2023 quy định thời hạn sử dụng nhà chung cư như sau:
“1. Thời hạn sử dụng nhà chung cư được xác định theo hồ sơ thiết kế và thời gian sử dụng thực tế nhà chung cư theo kết luận kiểm định của cơ quan có thẩm quyền. Thời hạn sử dụng nhà chung cư theo hồ sơ thiết kế phải được ghi rõ trong văn bản thẩm định của cơ quan có thẩm quyền theo quy định của pháp luật về xây dựng.
2. Thời hạn sử dụng nhà chung cư được tính từ khi nghiệm thu nhà chung cư đưa vào sử dụng theo quy định của pháp luật về xây dựng.
3. Khi nhà chung cư hết thời hạn sử dụng theo hồ sơ thiết kế quy định tại khoản 1 Điều này hoặc chưa hết thời hạn sử dụng theo hồ sơ thiết kế nhưng bị hư hỏng, có nguy cơ sập đổ, không bảo đảm an toàn cho chủ sở hữu, người sử dụng nhà chung cư thì Ủy ban nhân dân cấp tỉnh phải chỉ đạo thực hiện việc kiểm định, đánh giá chất lượng công trình nhà chung cư theo quy định tại Điều 61 của Luật này.
4. Việc công bố nhà chung cư hết thời hạn sử dụng được thực hiện theo quy định của Luật này và pháp luật về xây dựng.”
Rất nhiều người mua chung cư cho rằng mình chỉ được "sở hữu có thời hạn". Tuy nhiên, thực tế phải hiểu rõ sự khác biệt:
-
Quyền sở hữu căn hộ: là không thời hạn, tương tự như nhà đất, trừ trường hợp mua căn hộ thương mại sở hữu có thời hạn theo hợp đồng.
-
Thời hạn sử dụng nhà chung cư: là tuổi thọ của công trình, được xác định thông qua kết luận kiểm định chất lượng.
Theo đó, thời hạn sử dụng được xác định dựa trên tuổi thọ thiết kế của công trình và kết luận kiểm định của cơ quan chuyên môn về xây dựng. Khi chung cư có dấu hiệu xuống cấp hoặc đã đến niên hạn, bắt buộc phải kiểm định lại để quyết định có tiếp tục sử dụng hay phải phá dỡ.
Trường hợp nào phải phá dỡ chung cư?
Căn cứ Điều 59 Luật Nhà ở 2023 việc phá dỡ chung cư không thể tùy tiện mà chỉ xảy ra trong các trường hợp sau:
“1. Nhà chung cư thuộc trường hợp phải phá dỡ theo quy định tại khoản 2 Điều này bao gồm:
a) Nhà chung cư đã hết thời hạn sử dụng theo quy định tại Điều 58 của Luật này và thuộc trường hợp phải phá dỡ;
b) Nhà chung cư chưa hết thời hạn sử dụng theo quy định tại Điều 58 của Luật này nhưng thuộc trường hợp phải phá dỡ.
2. Các trường hợp phải phá dỡ nhà chung cư bao gồm:
a) Nhà chung cư bị hư hỏng do cháy, nổ không còn đủ điều kiện bảo đảm an toàn để tiếp tục sử dụng;
b) Nhà chung cư bị hư hỏng do thiên tai, địch họa không còn đủ điều kiện bảo đảm an toàn để tiếp tục sử dụng;
c) Nhà chung cư có các kết cấu chịu lực chính của công trình xuất hiện tình trạng nguy hiểm tổng thể, có nguy cơ sập đổ, không đáp ứng điều kiện tiếp tục sử dụng, cần phải di dời khẩn cấp chủ sở hữu, người sử dụng nhà chung cư;
d) Nhà chung cư bị hư hỏng nặng, xuất hiện tình trạng nguy hiểm cục bộ kết cấu chịu lực chính của công trình và có một trong các yếu tố sau đây: hệ thống hạ tầng kỹ thuật phòng cháy, chữa cháy; cấp nước, thoát nước, xử lý nước thải; cấp điện, giao thông nội bộ không đáp ứng yêu cầu của tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật hiện hành hoặc có nguy cơ mất an toàn trong vận hành, khai thác, sử dụng cần phải phá dỡ để bảo đảm an toàn cho chủ sở hữu, người sử dụng nhà chung cư và yêu cầu về cải tạo, chỉnh trang đô thị;
đ) Nhà chung cư bị hư hỏng một trong các kết cấu chính của công trình sau đây: móng, cột, tường, dầm, xà không đáp ứng yêu cầu sử dụng bình thường mà chưa thuộc trường hợp phải phá dỡ theo quy định tại điểm c, điểm d khoản này nhưng thuộc khu vực phải thực hiện cải tạo, xây dựng đồng bộ với nhà chung cư thuộc trường hợp phải phá dỡ quy định tại khoản này theo quy hoạch xây dựng đã được phê duyệt.”
Theo đó, nhà chung cư phải phá dỡ nếu thuộc các trường hợp nêu trên.
Ngoài các trường hợp trên thì nhà chung cư còn có thể phải phá dỡ nếu thuộc diện giải tỏa theo quy hoạch đã được phê duyệt bởi cơ quan nhà nước; Vi phạm nghiêm trọng về xây dựng như xây dựng sai phép, không phép và bị buộc tháo dỡ theo quyết định xử lý.
Việc xác định những trường hợp này phải căn cứ vào hồ sơ pháp lý, quyết định của cơ quan có thẩm quyền và biên bản kiểm định công trình.
Quy trình kiểm định, lập phương án và phá dỡ chung cư
Theo Điều 61 Luật Nhà ở 2023 quy định về Kiểm định, đánh giá chất lượng nhà chung cư như sau:
“1. Ủy ban nhân dân cấp tỉnh chỉ đạo cơ quan quản lý nhà ở cấp tỉnh chủ trì, phối hợp với cơ quan chức năng của địa phương và Ủy ban nhân dân cấp huyện nơi có nhà chung cư thực hiện kiểm định, đánh giá chất lượng nhà chung cư được xây dựng trên địa bàn. Đối với khu chung cư thì thực hiện kiểm định, đánh giá toàn khu trước khi đưa vào kế hoạch cải tạo, xây dựng lại nhà chung cư.
Các chủ sở hữu nhà chung cư có trách nhiệm phối hợp với cơ quan quy định tại khoản này và đơn vị tham gia kiểm định trong việc thực hiện kiểm định, đánh giá chất lượng nhà chung cư theo quy định của Luật này và pháp luật về xây dựng.
2. Tổ chức được giao thực hiện kiểm định, đánh giá chất lượng nhà chung cư phải xác định rõ chất lượng nhà chung cư thuộc trường hợp phải phá dỡ theo quy định tại khoản 2 Điều 59 của Luật này hoặc chưa phải phá dỡ trong báo cáo kết quả kiểm định gửi cơ quan quản lý nhà ở cấp tỉnh. Việc kiểm định, đánh giá chất lượng nhà chung cư được thực hiện theo quy định của pháp luật về xây dựng và quy định của Luật này.
3. Sau khi nhận được báo cáo kết quả kiểm định, cơ quan quản lý nhà ở cấp tỉnh phải xem xét, ban hành kết luận kiểm định chất lượng nhà chung cư. Kết luận kiểm định phải nêu rõ các nội dung kiểm định theo quy định của pháp luật về xây dựng và phải xác định nhà chung cư kiểm định chưa thuộc trường hợp phải phá dỡ hoặc thuộc trường hợp phải phá dỡ theo quy định tại khoản 2 Điều 59 của Luật này; trường hợp nhà chung cư chưa thuộc trường hợp phải phá dỡ thì trong kết luận kiểm định phải nêu rõ thời gian được tiếp tục sử dụng đến khi nhà chung cư thuộc trường hợp phải phá dỡ.
4. Kết luận kiểm định phải được đăng tải công khai trên Cổng thông tin điện tử của cơ quan quản lý nhà ở cấp tỉnh.”
Lập phương án Bồi thường, hỗ trợ tái định cư theo nguyên tắc quy định tại Điều 70 Luật nhà ở 2023
“1. Việc lập, phê duyệt phương án bồi thường, tái định cư để thực hiện dự án đầu tư cải tạo, xây dựng lại nhà chung cư chỉ được thực hiện sau khi có quy hoạch chi tiết đã được phê duyệt.
2. Trường hợp thực hiện dự án quy định tại khoản 1 Điều 68 của Luật này thì phương án bồi thường, tái định cư thực hiện theo quy định của pháp luật về đầu tư công; đối với dự án quy định tại khoản 3 Điều 68 của Luật này thì Ủy ban nhân dân cấp tỉnh giao tổ chức có trách nhiệm lập phương án bồi thường, tái định cư trình Ủy ban nhân dân cấp tỉnh phê duyệt.
3. Trường hợp lựa chọn chủ đầu tư dự án đầu tư cải tạo, xây dựng lại nhà chung cư không thuộc trường hợp quy định tại khoản 2 Điều này thì doanh nghiệp kinh doanh bất động sản tham gia đăng ký làm chủ đầu tư dự án đầu tư cải tạo, xây dựng lại nhà chung cư lập phương án bồi thường, tái định cư để các chủ sở hữu nhà chung cư quyết định lựa chọn.
4. Việc bồi thường, hỗ trợ, tái định cư và bố trí chỗ ở tạm thời phải bảo đảm công khai, minh bạch, khách quan và tuân thủ phương án bồi thường, tái định cư đã được phê duyệt. Diện tích căn hộ bố trí tái định cư không được thấp hơn diện tích căn hộ theo quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về nhà chung cư. Chi phí tổ chức thực hiện bồi thường, hỗ trợ, tái định cư và bố trí chỗ ở tạm thời được xác định trong tổng mức đầu tư dự án.
5. Đối với nhà ở thuộc tài sản công mà được cải tạo, xây dựng lại thì người đang thuê nhà được bố trí thuê sau khi xây dựng lại nhà chung cư, trừ trường hợp không có nhu cầu thuê. Trường hợp nhà chung cư có sở hữu hỗn hợp của chủ sở hữu nhà ở thuộc tài sản công và chủ sở hữu khác thì đại diện chủ sở hữu nhà ở thuộc tài sản công được thỏa thuận với chủ đầu tư dự án đầu tư cải tạo, xây dựng lại nhà chung cư về việc bồi thường bằng tiền hoặc bồi thường bằng nhà ở.
6. Việc bố trí nhà ở phục vụ tái định cư được thực hiện thông qua hợp đồng mua bán, thuê mua, thuê nhà ở phục vụ tái định cư theo quy định của Luật này.
7. Hình thức bồi thường cho chủ sở hữu nhà chung cư được ghi rõ trong phương án bồi thường, tái định cư theo quy định sau đây:
a) Đối với nhà chung cư quy định tại khoản 10 Điều 2 của Luật này thì chủ sở hữu nhà chung cư được lựa chọn hình thức bồi thường bằng nhà ở phục vụ tái định cư hoặc bồi thường bằng tiền tương đương với giá trị nhà ở phục vụ tái định cư trong trường hợp không có nhu cầu nhận nhà ở tái định cư;
b) Đối với nhà chung cư không thuộc quy định tại khoản 10 Điều 2 của Luật này mà chủ sở hữu nhà chung cư không đóng góp kinh phí để cải tạo, xây dựng lại nhà chung cư thì được bồi thường giá trị quyền sử dụng đất có nhà chung cư theo tỷ lệ phần quyền sử dụng đất được xác định theo quy định của pháp luật về đất đai tại thời điểm lập phương án bồi thường, tái định cư và phải chuyển giao quyền sử dụng đất cho chủ đầu tư dự án đầu tư cải tạo, xây dựng lại nhà chung cư; trường hợp nhà chung cư quy định tại điểm đ khoản 2 Điều 59 của Luật này thì chủ sở hữu nhà chung cư được bồi thường giá trị quyền sử dụng đất và giá trị còn lại của căn hộ theo quy định của Chính phủ.
8. Đối với phần diện tích khác không phải nhà chung cư nhưng thuộc khu chung cư phải cải tạo, xây dựng lại thì chủ sở hữu được bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, bố trí chỗ ở tạm thời theo quy định của Chính phủ.”
Nếu không thỏa thuận được, cơ quan có thẩm quyền sẽ ra quyết định cưỡng chế.
Lập và phê duyệt phương án phá dỡ theo quy định tại Điều 75 Luật Nhà ở 2023 như sau:
“1. Sau khi hoàn thành việc di dời chủ sở hữu, người sử dụng nhà chung cư, chủ đầu tư dự án đầu tư cải tạo, xây dựng lại nhà chung cư có trách nhiệm tổ chức phá dỡ nhà chung cư theo quy định sau đây:
a) Chủ đầu tư dự án đầu tư cải tạo, xây dựng lại nhà chung cư tự thực hiện việc phá dỡ nếu có đủ năng lực theo quy định của pháp luật về xây dựng hoặc thuê tổ chức có năng lực về xây dựng để thực hiện việc phá dỡ;
b) Trước khi thực hiện phá dỡ, chủ đầu tư dự án đầu tư cải tạo, xây dựng lại nhà chung cư phải lập phương án phá dỡ gửi cơ quan quản lý nhà ở cấp tỉnh tổ chức thẩm định và phê duyệt. Trong thời hạn 30 ngày, kể từ ngày nhận được phương án phá dỡ theo đề nghị của chủ đầu tư dự án đầu tư cải tạo, xây dựng lại nhà chung cư, cơ quan quản lý nhà ở cấp tỉnh có trách nhiệm tổ chức thẩm định và phê duyệt phương án phá dỡ theo quy định của pháp luật về xây dựng;
c) Chủ đầu tư dự án đầu tư cải tạo, xây dựng lại nhà chung cư tổ chức thực hiện phá dỡ theo phương án phá dỡ đã được cơ quan quản lý nhà ở cấp tỉnh phê duyệt.
2. Trường hợp phải phá dỡ khẩn cấp nhà chung cư để bảo đảm an toàn cho các công trình xây dựng xung quanh thì cơ quan quản lý nhà ở cấp tỉnh có trách nhiệm lập phương án phá dỡ, báo cáo Ủy ban nhân dân cấp tỉnh quyết định để tổ chức việc phá dỡ.
3. Kinh phí phá dỡ nhà chung cư được xác định trong tổng mức đầu tư dự án. Chủ đầu tư dự án đầu tư cải tạo, xây dựng lại nhà chung cư có trách nhiệm hoàn trả kinh phí phá dỡ khẩn cấp quy định tại khoản 2 Điều này cho cơ quan nhà nước đã thực hiện phá dỡ khẩn cấp nhà chung cư.
4. Trình tự, thủ tục phá dỡ nhà chung cư được thực hiện theo quy định của pháp luật về xây dựng.”
Theo đó, sau khi hoàn thành việc di dời chủ sở hữu, người sử dụng nhà chung cư theo quy định tại điều 73, 74 Luật Nhà ở 2023, chủ đầu tư dự án đầu tư cải tạo, xây dựng lại nhà chung cư có trách nhiệm tổ chức phá dỡ nhà chung cư theo quy định nêu trên.
Chủ đầu tư được phá dỡ chung cư theo quy định khi đã hòa thành việc di dời chủ sở hữu, người sử dụng nhà chung cư
Quyền và nghĩa vụ của cư dân khi chung cư bị phá dỡ
Quyền lợi:
Căn cứ Nghị định 98/2024/NĐ-CP và Điều 10 Luật Nhà ở 2023, cư dân có quyền:
-
Được thông báo rõ ràng, công khai về lý do, thời điểm phá dỡ;
-
Được tham gia ý kiến vào phương án cải tạo, tái định cư;
-
Nhận bồi thường tương ứng với giá trị quyền sở hữu;
-
Chọn giữa căn hộ mới tại vị trí cũ hoặc nhận tiền và mua nơi khác;
-
Nhận hỗ trợ chi phí thuê nhà trong thời gian chờ tái định cư.
-
Khiếu nại, tố cáo, khởi kiện đối với hành vi vi phạm quyền sở hữu hợp pháp của mình và hành vi khác vi phạm pháp luật về nhà ở;
Nghĩa vụ:
Căn cứ Điều 11 Luật Nhà ở 2023, cư dân có trách nhiệm:
-
Tuân thủ quyết định phá dỡ, bàn giao nhà đúng thời hạn;
-
Không gây cản trở thi công, cải tạo;
-
Hợp tác với đơn vị kiểm định, chủ đầu tư và chính quyền địa phương.
Việc phá dỡ nhà chung cư là vấn đề pháp lý và xã hội nhạy cảm, liên quan đến quyền sở hữu, sinh sống của hàng trăm hộ dân. Vì vậy, pháp luật đã quy định rất rõ ràng về các trường hợp bắt buộc phá dỡ, trình tự kiểm định và các quyền – nghĩa vụ của cư dân. Hiểu rõ các quy định pháp lý sẽ giúp người dân chủ động bảo vệ quyền lợi hợp pháp, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi để thực hiện cải tạo đô thị an toàn, hiệu quả và đúng pháp luật. LHLegal là đơn vị có kinh nghiệm tư vấn, đại diện cư dân trong các dự án cải tạo, phá dỡ nhà chung cư, sẵn sàng đồng hành pháp lý cùng bạn trong mọi tình huống.
Nếu có bất kỳ thắc mắc hay cần tư vấn pháp luật vui lòng liên hệ chúng tôi qua các hình thức sau:
Hotline gặp Luật sư tư vấn trực tiếp: 1900 2929 01
Nhập thông tin đăng ký tư vấn luật tại đây: https://luatsulh.com/dang-ky-tu-van.html
Liên hệ đặt lịch hẹn qua zalo số: 0903 796 830
Website: https://luatsulh.com/
Trụ sở: 288 B7 Nam Kỳ Khởi Nghĩa, Phường Võ Thị Sáu, Quận 3, TP.HCM
Chi nhánh Nha Trang: 07 Bế Văn Đàn, Phường Phước Long, Thành phố Nha Trang
Theo dõi Công ty Luật LHLegal tại:
Website: https://luatsulh.com/
Facebook: Luật sư LHLegal
Youtube: Luật sư LHLegal
Kênh Tiktok Luật sư Hoà: Luật sư Hoà (LHLegal)
Kênh Tiktok Công ty: Luật sư LHLegal
Kênh Tiktok Luật sư Hình sự: Luật sư Hình sự
![]() |
![]() |
Giải đáp: Đất lấn chiếm có được cấp sổ đỏ không và trong trường hợp nào? (07.02.2025)
Đất chưa thực hiện xóa đăng ký thế chấp có yêu cầu tòa án chia thừa kế được không? (06.02.2025)
Theo Luật Đất đai 2024: Đất không có đường đi có được tách thửa? (24.01.2025)
Tổ chức nước ngoài có chức năng ngoại giao có được Nhà nước bồi thường khi thu hồi đất? (24.01.2025)
Thủ tướng yêu cầu rà soát hoạt động cho vay thế chấp bất động sản của các tổ chức tín dụng (16.01.2025)
Đất chưa được cấp sổ đỏ có bán được không? Rủi ro mua đất khi chưa có sổ đỏ (09.01.2025)
Thanh lý hợp đồng thuê mặt bằng: Bồi thường thế nào khi bên thuê tự ý định giá? (09.01.2025)
Cấp sổ đỏ lần đầu có cần ký giáp ranh không? (06.01.2025)