Giao dịch chuyển khoản có dấu hiệu né thuế có phải sao kê ngân hàng?

Thông qua bài viết này, LHLegal sẽ phân tích chi tiết quy định pháp luật liên quan đến nội dung giao dịch chuyển khoản có dấu hiệu né thuế có bắt buộc phải sao kê ngân hàng.

>>> Tội trốn thuế bị xử lý thế nào? Trốn thuế gồm những hành vi nào?

>>> Người lao động trốn thuế thu nhập cá nhân có thể bị xử lý hình sự?

Cơ quan nhà nước có thẩm quyền được quyền sao kê các giao dịch chuyển khoản có dấu hiệu né thuế?

Căn cứ tại khoản 1 Điều 19 Luật Quản lý thuế 2019 về quyền hạn của cơ quan quản lý thuế như sau

“Điều 19. Quyền hạn của cơ quan quản lý thuế

1. Yêu cầu người nộp thuế cung cấp thông tin, tài liệu liên quan đến việc xác định nghĩa vụ thuế, bao gồm cả thông tin về giá trị đầu tư; số hiệu, nội dung giao dịch của các tài khoản được mở tại ngân hàng thương mại, tổ chức tín dụng khác và giải thích việc tính thuế, khai thuế, nộp thuế.”

Đồng thời, theo Điều 121 Luật Quản lý thuế 2019 quy định về việc thu thập thông tin liên quan đến hành vi trốn thuế: 

Điều 121. Thu thập thông tin liên quan đến hành vi trốn thuế

1. Thủ trưởng cơ quan quản lý thuế có quyền yêu cầu cơ quan, tổ chức, cá nhân có thông tin liên quan đến hành vi trốn thuế cung cấp thông tin bằng văn bản hoặc trả lời trực tiếp.

2. Trong trường hợp yêu cầu cung cấp thông tin bằng văn bản thì cơ quan, tổ chức, cá nhân có trách nhiệm cung cấp thông tin đúng nội dung, thời hạn, địa chỉ được yêu cầu và chịu trách nhiệm về tính chính xác, trung thực của thông tin đã cung cấp; trường hợp không thể cung cấp được thì phải trả lời bằng văn bản và nêu rõ lý do.

3. Trong trường hợp yêu cầu cung cấp thông tin bằng trả lời trực tiếp thì người được yêu cầu cung cấp thông tin phải có mặt đúng thời gian, địa điểm ghi trong văn bản để cung cấp thông tin theo nội dung được yêu cầu và chịu trách nhiệm về tính chính xác, trung thực của thông tin đã cung cấp; trường hợp không thể có mặt thì việc cung cấp thông tin được thực hiện bằng văn bản.

Trong quá trình thu thập thông tin bằng trả lời trực tiếp, các thành viên của đoàn thanh tra phải lập biên bản làm việc và được ghi âm, ghi hình công khai.

Theo quy định nêu trên, Cơ quan thuế có quyền yêu cầu người nộp thuế cũng như tổ chức tín dụng cung cấp thông tin tài khoản, giao dịch ngân hàng của người nộp thuế khi nghi ngờ có dấu hiệu trốn thuế, gian lận thuế hoặc khi thực hiện thanh tra, kiểm tra. 

Sao kê ngân hàng là một trong những công cụ mà cơ quan thuế có thể sử dụng để phục vụ công tác kiểm tra, xác minh nghĩa vụ thuế của cá nhân hoặc tổ chức.

Tuy nhiên, cơ quan thuế phải có căn cứ cụ thể khi yêu cầu cung cấp sao kê ngân hàng, ví dụ: dữ liệu từ các hóa đơn, hợp đồng, kê khai thuế không khớp với dòng tiền thực tế; người nộp thuế có dấu hiệu kinh doanh nhưng không đăng ký kinh doanh hoặc không kê khai thuế đầy đủ.

Sao kê ngân hàng có phải là căn cứ xác định hành vi né thuế?

Sao kê ngân hàng không phải là căn cứ duy nhất, nhưng là một trong những bằng chứng quan trọng giúp cơ quan chức năng phát hiện hành vi trốn thuế. Căn cứ vào các giao dịch bất thường, chuyển khoản có nội dung kinh doanh nhưng không kê khai thuế, cơ quan thuế có thể tiến hành xác minh lịch sử dòng tiền giao dịch, đối chiếu với tờ khai thuế, hóa đơn, hợp đồng để xác định mức độ vi phạm.

Cơ quan tiến hành tố tụng cũng có thể yêu cầu Ngân hàng sao kê ngân hàng để làm chứng cứ xác định hành vi trốn thuế nếu có đủ yếu tố cấu thành tội phạm.

Khi nào chuyển khoản có thể bị nghi ngờ là trốn thuế?

Một số trường hợp chuyển khoản có thể bị xem xét là có dấu hiệu trốn thuế:

Ghi nội dung “mua hàng”, “thanh toán” nhưng không kê khai thuế

Trong thực tiễn, việc chuyển khoản với nội dung ghi rõ “mua hàng”, “thanh toán tiền hàng”, “thanh toán dịch vụ”, “đặt cọc”,... là dấu hiệu trực tiếp cho thấy đã phát sinh giao dịch mua bán hàng hóa hoặc cung ứng dịch vụ. Theo quy định tại Luật Quản lý thuế 2019, mọi tổ chức, cá nhân khi phát sinh nghĩa vụ thuế từ hoạt động kinh doanh, cung ứng hàng hóa, dịch vụ đều phải kê khai và nộp thuế đầy đủ, đúng thời hạn.

Tuy nhiên, nếu giao dịch thể hiện rõ nội dung thương mại nhưng lại không đi kèm hóa đơn giá trị gia tăng, không có kê khai thuế thu nhập cá nhân (đối với cá nhân) hoặc thuế thu nhập doanh nghiệp (đối với tổ chức) thì đó là dấu hiệu phạm tội của hành vi trốn thuế theo quy định tại Điều 200 Bộ luật Hình sự 2015, sửa đổi bổ sung 2017 và Điều 14 Nghị định 125/2020/NĐ-CP. Cơ quan thuế có thể sử dụng sao kê ngân hàng làm căn cứ xác minh các giao dịch chuyển tiền, nội dung giao dịch giữa các bên nếu nghi ngờ có hành vi “trốn thuế”.

Giao dịch thường xuyên, giá trị lớn qua tài khoản cá nhân

Việc tài khoản cá nhân thường xuyên phát sinh dòng tiền ra, vào có giá trị lớn và mang tính chu kỳ, đều đặn là một dấu hiệu thường thấy trong các hoạt động kinh doanh không đăng ký. Nếu người sở hữu tài khoản không đăng ký kinh doanh, không kê khai doanh thu, không phát hành hóa đơn, thì giao dịch dù diễn ra qua ngân hàng vẫn có thể bị xem xét là hành vi kinh doanh không hợp pháp và trốn thuế. Trường hợp có dấu hiệu che giấu doanh thu, né thuế có thể bị xử phạt vi phạm hành chính, hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự nếu đủ yếu tố cấu thành tội phạm.

Cá nhân không đăng ký kinh doanh nhưng có thu nhập thường xuyên

Nhiều cá nhân hiện nay hoạt động trong các lĩnh vực như bán hàng online, môi giới, cho thuê tài sản (nhà, xe, thiết bị…), tiếp thị liên kết, hoặc dịch vụ cá nhân (gia sư, thiết kế, tư vấn…), dù không đăng ký kinh doanh nhưng vẫn phát sinh thu nhập định kỳ. Theo quy định tại Điều 10 Luật Thuế thu nhập cá nhân 2007 (sửa đổi 2012), mọi khoản thu nhập từ kinh doanh hoặc từ cho thuê tài sản đều phải được kê khai và nộp thuế nếu vượt mức miễn thuế.

Cơ quan thuế có thể căn cứ vào dòng tiền chuyển vào tài khoản cá nhân, nhất là khi có tính định kỳ, có nội dung thanh toán dịch vụ hoặc không rõ nguồn gốc, để xác định có dấu hiệu khai sai, không kê khai thu nhập chịu thuế. Trường hợp cá nhân có thu nhập nhưng cố tình không kê khai, che giấu hoặc trốn tránh nghĩa vụ thuế có thể bị xử phạt hành chính theo Điều 17 Nghị định 125/2020/NĐ-CP và buộc nộp lại đủ số tiền trốn thuế, điều chỉnh lại số thuế. Nếu hành vi có tính chất nghiêm trọng thì có thể bị xử lý hình sự theo Điều 200 Bộ luật Hình sự 2015 (Tội trốn thuế).

Trách nhiệm của Cơ quan nhà nước sử dụng sao kê ngân hàng không đúng mục đích 

Căn cứ tại Điều 15 Nghị định 117/2018/NĐ-CP về Quyền và trách nhiệm của cơ quan nhà nước, tổ chức khác, cá nhân trong việc giữ bí mật, cung cấp thông tin khách hàng:

“Điều 15. Quyền và trách nhiệm của cơ quan nhà nước, tổ chức khác, cá nhân

1. Cơ quan nhà nước, tổ chức khác, cá nhân được quyền yêu cầu cung cấp thông tin khách hàng của tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài theo quy định của Nghị định này, pháp luật có liên quan.

2. Cơ quan nhà nước, tổ chức khác, cá nhân phải chịu trách nhiệm theo quy định của pháp luật đối với việc làm lộ thông tin khách hàng, sử dụng thông tin khách hàng không đúng mục đích theo quy định của pháp luật, Nghị định này.”

Theo quy định trên, cơ quan nhà nước phải chịu trách nhiệm đối với việc sử dụng sao kê ngân hàng không đúng mục đích theo quy định của pháp luật: bồi thường thiệt hại nếu việc sao kê ngân hàng gây thiệt hại thực tế đến chủ tài khoản.

Danh sách các hành vi trốn thuế theo Luật Quản lý thuế

Theo Điều 143 Luật Quản lý thuế 2019, các hành vi được xác định là trốn thuế bao gồm:

1. Không nộp hồ sơ đăng ký thuế; không nộp hồ sơ khai thuế; nộp hồ sơ khai thuế sau 90 ngày kể từ ngày hết thời hạn nộp hồ sơ khai thuế hoặc ngày hết thời hạn gia hạn nộp hồ sơ khai thuế theo quy định của Luật Quản lý thuế 2019.

2. Không ghi chép trong sổ kế toán các khoản thu liên quan đến việc xác định số tiền thuế phải nộp.

3. Không xuất hóa đơn khi bán hàng hóa, dịch vụ theo quy định của pháp luật hoặc ghi giá trị trên hóa đơn bán hàng thấp hơn giá trị thanh toán thực tế của hàng hóa, dịch vụ đã bán.

4. Sử dụng hóa đơn, chứng từ không hợp pháp, sử dụng không hợp pháp hóa đơn để hạch toán hàng hóa, nguyên liệu đầu vào trong hoạt động phát sinh nghĩa vụ thuế làm giảm số tiền thuế phải nộp hoặc làm tăng số tiền thuế được miễn, số tiền thuế được giảm hoặc tăng số tiền thuế được khấu trừ, số tiền thuế được hoàn, số tiền thuế không phải nộp.

5. Sử dụng chứng từ, tài liệu không phản ánh đúng bản chất giao dịch hoặc giá trị giao dịch thực tế để xác định sai số tiền thuế phải nộp, số tiền thuế được miễn, số tiền thuế được giảm, số tiền thuế được hoàn, số tiền thuế không phải nộp.

6. Khai sai với thực tế hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu mà không khai bổ sung hồ sơ khai thuế sau khi hàng hóa đã được thông quan.

7. Cố ý không kê khai hoặc khai sai về thuế đối với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu.

8. Cấu kết với người gửi hàng để nhập khẩu hàng hóa nhằm mục đích trốn thuế.

9. Sử dụng hàng hóa thuộc đối tượng không chịu thuế, miễn thuế, xét miễn thuế không đúng mục đích quy định mà không khai báo việc chuyển đổi mục đích sử dụng với cơ quan quản lý thuế.

10. Người nộp thuế có hoạt động kinh doanh trong thời gian ngừng, tạm ngừng hoạt động kinh doanh nhưng không thông báo với cơ quan quản lý thuế.

11. Người nộp thuế không bị xử phạt về hành vi trốn thuế mà bị xử phạt theo quy định tại khoản 1 Điều 141 của Luật Quản lý thuế 2019 đối với trường hợp sau đây:

• Không nộp hồ sơ đăng ký thuế, không nộp hồ sơ khai thuế, nộp hồ sơ khai thuế sau 90 ngày nhưng không phát sinh số tiền thuế phải nộp;

• Nộp hồ sơ khai thuế sau 90 ngày có phát sinh số tiền thuế phải nộp và người nộp thuế đã nộp đủ số tiền thuế, tiền chậm nộp vào ngân sách nhà nước trước thời điểm cơ quan thuế công bố quyết định kiểm tra thuế, thanh tra thuế hoặc trước thời điểm cơ quan thuế lập biên bản về hành vi chậm nộp hồ sơ khai thuế.

Nếu có hành vi trốn thuế, người vi phạm có thể bị xử phạt theo quy định pháp luật

Người dân, cá nhân kinh doanh nên làm gì để tránh rủi ro?

Để hạn chế rủi ro pháp lý trong hoạt động tài chính cá nhân, người dân và cá nhân kinh doanh cần lưu ý:

Kê khai trung thực với cơ quan thuế

Việc kê khai trung thực doanh thu, chi phí và lợi nhuận là nghĩa vụ cơ bản của cá nhân, hộ kinh doanh theo quy định tại Luật Quản lý thuế 2019. Người nộp thuế cần chủ động kê khai mọi khoản thu nhập có nguồn gốc từ hoạt động kinh doanh, cung ứng dịch vụ hay cho thuê tài sản… để tránh rơi vào diện bị truy thu hoặc xử lý vi phạm do “khai sai, khai thiếu”.

Sử dụng tài khoản ngân hàng riêng cho hoạt động kinh doanh

Việc tách bạch rõ ràng giữa tài khoản ngân hàng phục vụ mục đích cá nhân và tài khoản dành cho hoạt động kinh doanh là một giải pháp đơn giản nhưng rất hiệu quả. Điều này giúp người kinh doanh dễ dàng kiểm soát doanh thu, thuận tiện đối chiếu khi bị kiểm tra thuế, và cũng hạn chế rủi ro bị hiểu lầm khi dòng tiền cá nhân và kinh doanh bị nhầm lẫn.

Ngoài ra, trong trường hợp cần chứng minh nguồn gốc tiền hợp pháp, việc quản lý dòng tiền qua tài khoản riêng sẽ tạo điều kiện thuận lợi về mặt chứng từ, kế toán, và lưu vết giao dịch.

Lưu trữ đầy đủ chứng từ, hợp đồng cho các khoản thu nhập chuyển khoản

Mọi khoản thu nhập nhận qua chuyển khoản – đặc biệt là các khoản thanh toán mang tính định kỳ hoặc có giá trị lớn – đều nên được hợp thức hóa bằng hợp đồng, hóa đơn hoặc biên nhận. Những giấy tờ này là bằng chứng quan trọng để chứng minh tính hợp pháp của dòng tiền và lý do phát sinh thu nhập. Khi Cơ quan thuế yêu cầu, người dân có thể cung cấp chứng từ để giải trình rõ nguồn gốc các giao dịch chuyển tiền hợp pháp.

Việc không có căn cứ pháp lý rõ ràng cho các khoản chuyển khoản có thể khiến cá nhân bị nghi ngờ có hành vi trốn thuế hoặc thậm chí liên quan đến các giao dịch rửa tiền, tài trợ bất hợp pháp (theo Luật Phòng chống rửa tiền 2022).

Tham khảo luật sư hoặc chuyên viên thuế nếu hoạt động tài chính phức tạp

Đối với hộ gia đình, cá nhân có thu nhập đa nguồn, kinh doanh trên nền tảng kỹ thuật số, đầu tư tài chính, bất động sản hoặc hoạt động cho thuê với quy mô đáng kể, nên thường xuyên tham vấn luật sư hoặc chuyên viên kế toán để đánh giá đúng nghĩa vụ thuế và cách thức kê khai phù hợp.

Việc chủ động tiếp cận tư vấn chuyên môn không chỉ giúp tuân thủ pháp luật, mà còn giúp phòng ngừa rủi ro pháp lý, tránh các khoản xử phạt, truy thu lớn do nhầm lẫn hoặc thiếu hiểu biết trong việc thực hiện nghĩa vụ thuế.

Nếu có bất kỳ thắc mắc hay cần tư vấn pháp luật vui lòng liên hệ chúng tôi qua các hình thức sau:

Hotline gặp Luật sư tư vấn trực tiếp: 1900 2929 01

Nhập thông tin đăng ký tư vấn luật tại đây: https://luatsulh.com/dang-ky-tu-van.html

Liên hệ đặt lịch hẹn qua zalo số: 0903 796 830

Website: https://luatsulh.com/

Trụ sở: 288 B7 Nam Kỳ Khởi Nghĩa, Phường Xuân Hòa, Thành phố Hồ Chí Minh

Chi nhánh Nha Trang: 07 Bế Văn Đàn, Phường Nam Nha Trang, Tỉnh Khánh Thuận

Theo dõi Công ty Luật LHLegal tại:

Website: https://luatsulh.com/

Facebook: Luật sư LHLegal

Youtube: Luật sư LHLegal

Kênh Tiktok Luật sư Hoà: Luật sư Hoà (LHLegal)

Kênh Tiktok Công ty: Luật sư LHLegal

Kênh Tiktok Luật sư Hình sự: Luật sư Hình sự

Kênh Zalo OA

Hồ sơ năng lực LHLegal