Động đất: Quy định pháp lý quan trọng cần biết để bảo vệ quyền lợi

Xem thêm: Nhà sập do thiên tai, bão lũ có có được bồi thường không?

Vào lúc 13h20 ngày 28/3/2025, một trận động đất mạnh 7.3 độ Richter xảy ra tại Myanmar, gây rung lắc tại Hà Nội và TP.HCM. Đây là lời nhắc nhở rằng thiên tai có thể xảy ra bất cứ lúc nào, gây thiệt hại lớn về tài sản và con người.

Tuy nhiên, không chỉ cần trang bị kỹ năng sinh tồn, bạn còn phải hiểu rõ các quy định pháp lý để bảo vệ quyền lợi của mình. Nếu nhà cửa bị hư hại do động đất, bạn có được bồi thường không? Bảo hiểm có chi trả trong trường hợp này? Trách nhiệm của cơ quan nhà nước và chủ đầu tư là gì?

Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ về quyền lợi pháp lý và các biện pháp bảo vệ tài sản khi động đất xảy ra.

Động đất theo quy định pháp luật là gì?

Theo khoản 1 Điều 3 Luật Phòng, chống thiên tai 2013 (được sửa đổi bởi Luật Phòng, chống thiên tai và Luật Đê điều sửa đổi 2020), động đất được xếp vào nhóm thiên tai nguy hiểm, có thể gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến con người và môi trường.

Khoản 33 Điều 5 Quyết định 18/2021/QĐ-TTg định nghĩa:

"Động đất là sự rung động mặt đất bởi sự giải phóng đột ngột năng lượng trong vỏ trái đất dưới dạng sóng địa chấn, có thể gây ra biến dạng trên mặt đất, phá hủy nhà cửa, công trình, tài sản và gây thiệt hại về con người."

Vậy khi xảy ra động đất, bạn có thể yêu cầu hỗ trợ hoặc bồi thường từ đâu?

Nhà cửa, tài sản bị thiệt hại do động đất - Có được bồi thường không?

Khi xảy ra động đất, thiệt hại về tài sản có thể đến từ nhiều nguyên nhân: sập nhà, nứt tường, hư hỏng công trình hoặc hỏa hoạn sau động đất. Vậy ai chịu trách nhiệm trong những trường hợp này?

Bảo hiểm có chi trả khi nhà bị hư hại do động đất?

Tại Điều 44 Luật Kinh doanh bảo hiểm 2022 có quy định về Quyền lợi có thể được bảo hiểm của hợp đồng bảo hiểm tài sản, hợp đồng bảo hiểm thiệt hại như sau:

“1. Đối với hợp đồng bảo hiểm tài sản, bên mua bảo hiểm có quyền lợi có thể được bảo hiểm khi có quyền sở hữu; quyền khác đối với tài sản; quyền chiếm hữu, quyền sử dụng của người không phải là chủ sở hữu.

2. Đối với hợp đồng bảo hiểm thiệt hại, bên mua bảo hiểm có quyền lợi có thể được bảo hiểm khi có quyền lợi về tài chính; nghĩa vụ, trách nhiệm về tài chính; thiệt hại kinh tế đối với đối tượng bảo hiểm.

3. Tại thời điểm xảy ra tổn thất, bên mua bảo hiểm hoặc người được bảo hiểm phải có quyền lợi có thể được bảo hiểm.”

Qua đó, nếu bạn có tham gia bảo hiểm tài sản hoặc bảo hiểm nhà ở với điều khoản bảo hiểm thiên tai, bạn có thể được bồi thường khi nhà cửa hư hại do động đất.

Tuy nhiên, không phải mọi hợp đồng bảo hiểm đều chi trả cho thiệt hại do động đất. Bạn cần kiểm tra kỹ điều khoản hợp đồng để biết liệu thiệt hại có nằm trong phạm vi được bảo hiểm hay không.

​Việc bảo hiểm có chi trả khi nhà bị hư hại do động đất phụ thuộc vào nội dung cụ thể của hợp đồng bảo hiểm mà bạn đã ký kết. Theo Nghị định số 67/2023/NĐ-CP ngày 6/9/2023 của Chính phủ, tại khoản 2 Điều 25 quy định về các trường hợp loại trừ trách nhiệm bảo hiểm cháy, nổ bắt buộc, doanh nghiệp bảo hiểm không có trách nhiệm bồi thường trong trường hợp thiệt hại như sau:

“2. Các trường hợp loại trừ trách nhiệm bảo hiểm đối với cơ sở có nguy hiểm về cháy, nổ theo quy định của pháp luật phòng cháy và chữa cháy (trừ cơ sở hạt nhân): Doanh nghiệp bảo hiểm không có trách nhiệm bồi thường bảo hiểm trong các trường hợp sau:

a) Động đất, núi lửa phun hoặc những biến động khác của thiên nhiên.

…”

Điều này có nghĩa là, đối với bảo hiểm cháy, nổ bắt buộc, thiệt hại do động đất không được bảo hiểm chi trả.​

Bảo hiểm không chi trả thiệt hại do động đất đối với bảo hiểm cháy nổ bắt buộc

Tuy nhiên, nếu bạn tham gia bảo hiểm nhà ở tự nguyện hoặc bảo hiểm tài sản với phạm vi bảo hiểm mở rộng bao gồm cả rủi ro thiên tai như động đất, thì bạn có thể được bồi thường khi nhà bị hư hại do động đất. Điều quan trọng là bạn cần kiểm tra kỹ các điều khoản trong hợp đồng bảo hiểm để xác định liệu thiệt hại do động đất có nằm trong phạm vi bảo hiểm hay không. ​

Nếu hợp đồng bảo hiểm của bạn không bao gồm thiệt hại do động đất, bạn có thể liên hệ với công ty bảo hiểm để mua thêm gói bảo hiểm mở rộng cho các rủi ro thiên tai, nhằm đảm bảo quyền lợi của mình trong trường hợp xảy ra sự cố.

Trách nhiệm của chủ đầu tư công trình xây dựng

​Theo Luật Xây dựng 2014, trách nhiệm của chủ đầu tư trong việc đảm bảo chất lượng và an toàn của công trình xây dựng, đặc biệt liên quan đến khả năng chống chịu động đất, được quy định tại các điều khoản sau:​

“Điều 4. Nguyên tắc cơ bản trong hoạt động đầu tư xây dựng

…

4. Bảo đảm chất lượng, tiến độ, an toàn công trình, tính mạng, sức khỏe con người và tài sản; phòng, chống cháy, nổ; bảo vệ môi trường.”

“Điều 111. Yêu cầu đối với thi công xây dựng công trình

…

2. Bảo đảm an toàn cho công trình xây dựng, người, thiết bị thi công, công trình ngầm và các công trình liền kề; có biện pháp cần thiết hạn chế thiệt hại về người và tài sản khi xảy ra sự cố gây mất an toàn trong quá trình thi công xây dựng.”

“Điều 123. Nghiệm thu công trình xây dựng

…

2. Hạng mục công trình, công trình xây dựng hoàn thành chỉ được phép đưa vào khai thác, sử dụng sau khi được nghiệm thu bảo đảm yêu cầu của thiết kế xây dựng, tiêu chuẩn áp dụng, quy chuẩn kỹ thuật cho công trình, quy định về quản lý sử dụng vật liệu xây dựng và được nghiệm thu theo quy định của Luật này.”

Ngoài ra, Nghị định 06/2021/NĐ-CP, tại Điều 14, quy định trách nhiệm của chủ đầu tư trong quản lý công trình xây dựng, bao gồm:​

“Điều 14. Trách nhiệm của chủ đầu tư

…

13. Chủ trì, phối hợp với các bên liên quan giải quyết những vướng mắc, phát sinh trong thi công xây dựng công trình; khai báo, xử lý và khắc phục hậu quả khi xảy ra sự cố công trình xây dựng, sự cố gây mất an toàn lao động; phối hợp với cơ quan có thẩm quyền giải quyết sự cố công trình xây dựng, điều tra sự cố về máy, thiết bị theo quy định của Nghị định này.

14. Tổ chức thực hiện các quy định về bảo vệ môi trường trong thi công xây dựng công trình theo quy định của pháp luật về bảo vệ môi trường."

Như vậy, nếu công trình không đảm bảo tiêu chuẩn chống động đất, sử dụng vật liệu kém chất lượng, thi công sai thiết kế hoặc thiếu biện pháp bảo trì, gia cố theo quy định, chủ đầu tư có thể phải chịu trách nhiệm pháp lý theo các điều khoản nêu trên.

Nhà nước hỗ trợ gì khi xảy ra động đất?

Khi động đất gây thiệt hại nặng, chính phủ sẽ có các chính sách hỗ trợ người dân bị ảnh hưởng.

Hỗ trợ tài chính & tái định cư

Theo Nghị định 20/2021/NĐ-CP, người dân bị mất nhà cửa do thiên tai có thể được cấp hỗ trợ tài chính hoặc tái định cư nếu đáp ứng đủ điều kiện. Các khoản hỗ trợ có thể bao gồm:

• Trợ cấp khẩn cấp để mua lương thực, nước uống, nhu yếu phẩm.

• Hỗ trợ sửa chữa nhà cửa hoặc xây dựng nhà mới.

• Di dời và tái định cư nếu khu vực sinh sống không còn an toàn.

Bạn có thể liên hệ với Ủy ban nhân dân cấp xã/phường để đăng ký nhận hỗ trợ khi đủ điều kiện.

Nhà nước sẽ hỗ trợ tài chính cho người dân bị mất nhà cửa do thiên tai

Hỗ trợ từ Quỹ phòng, chống thiên tai

Theo Điều 10 Luật Phòng, chống thiên tai 2013, Nhà nước có Quỹ phòng, chống thiên tai để hỗ trợ người dân khắc phục hậu quả động đất. Quỹ này được sử dụng để:

• Hỗ trợ khắc phục thiệt hại nhà cửa, tài sản.

• Hỗ trợ người bị thương, gia đình có người tử vong.

• Khôi phục hạ tầng thiết yếu sau động đất.

Người dân cần làm gì để bảo vệ quyền lợi pháp lý của mình?

Dưới đây là những việc bạn nên làm ngay để bảo vệ quyền lợi nếu xảy ra động đất:

Lưu giữ hồ sơ quan trọng

• Giấy tờ nhà đất, hợp đồng bảo hiểm, giấy phép xây dựng.

• Hợp đồng mua bán/thuê nhà (nếu ở chung cư hoặc thuê nhà).

Kiểm tra hợp đồng bảo hiểm

• Xem kỹ điều khoản bồi thường thiệt hại do động đất.

• Liên hệ công ty bảo hiểm để xác nhận quyền lợi.

Báo cáo thiệt hại kịp thời

• Gửi đơn yêu cầu hỗ trợ từ chính quyền nếu nhà cửa bị hư hại.

• Liên hệ chủ đầu tư nếu tòa nhà xuống cấp do động đất.

• Thu thập chứng cứ (hình ảnh, video) để làm căn cứ khiếu nại hoặc khởi kiện nếu cần.

Yêu cầu giám định chất lượng công trình

• Nếu công trình có dấu hiệu xuống cấp do động đất, bạn có thể yêu cầu đơn vị giám định độc lập kiểm tra.

• Nếu phát hiện lỗi thi công, có thể khởi kiện chủ đầu tư để yêu cầu bồi thường.

Động đất không chỉ là mối đe dọa về an toàn mà còn có thể gây thiệt hại lớn về tài sản. Ngoài việc trang bị kỹ năng sinh tồn, bạn cũng cần hiểu rõ các quy định pháp lý để bảo vệ quyền lợi của mình.

Nếu có bất kỳ thắc mắc hay cần tư vấn pháp luật vui lòng liên hệ chúng tôi qua các hình thức sau:

Hotline gặp Luật sư tư vấn trực tiếp: 1900 2929 01

Nhập thông tin đăng ký tư vấn luật tại đây: https://luatsulh.com/dang-ky-tu-van.html

Liên hệ đặt lịch hẹn qua zalo số: 0903 796 830

Website: https://luatsulh.com/

Trụ sở: 288 B7 Nam Kỳ Khởi Nghĩa, Phường Võ Thị Sáu, Quận 3, TP.HCM

Chi nhánh Nha Trang: 07 Bế Văn Đàn, Phường Phước Long, Thành phố Nha Trang

Theo dõi Công ty Luật LHLegal tại:

Website: https://luatsulh.com/

Facebook: Luật sư LHLegal

Youtube: Luật sư LHLegal

Kênh Tiktok Luật sư Hoà: Luật sư Hoà (LHLegal)

Kênh Tiktok Công ty: Luật sư LHLegal

Kênh Tiktok Luật sư Hình sự: Luật sư Hình sự