Chính phủ đề xuất nâng mức phạt tiền không cần lập biên bản lên gấp 4 lần

Tăng giới hạn phạt tiền tại chỗ từ 250.000 đồng lên 1 triệu đồng

Theo quy định hiện hành, đối với hành vi vi phạm hành chính không nghiêm trọng, thủ tục xử phạt đơn giản có thể thực hiện ngay mà không cần lập biên bản. Cụ thể, cá nhân vi phạm sẽ bị phạt tối đa 250.000 đồng, tổ chức là 500.000 đồng. Người có thẩm quyền xử lý có thể ra quyết định xử phạt tại chỗ.

Tuy nhiên, tại dự thảo luật mới, Chính phủ đề xuất nâng các mức này lên tương ứng 1 triệu đồng đối với cá nhân và 2 triệu đồng đối với tổ chức. Mức điều chỉnh này phản ánh thực tế rằng mức phạt hiện hành đã không còn phù hợp với mặt bằng thu nhập, chi tiêu cũng như tình hình vi phạm trên thực tế.

Ông Hồ Quang Huy - Cục trưởng Cục Kiểm tra văn bản và Quản lý xử lý vi phạm hành chính (Bộ Tư pháp) - cho biết quy định xử phạt không lập biên bản không phải là điểm mới mà đã được áp dụng từ lâu nhằm đơn giản hóa thủ tục, tiết kiệm thời gian và nguồn lực cho cả cơ quan quản lý lẫn người dân. Tuy nhiên, trong quá trình rà soát các nghị định xử phạt, Bộ Tư pháp nhận thấy rất ít hành vi có mức phạt dưới 250.000 đồng đối với cá nhân, khiến quy định này mất dần tính thực tiễn.

Lo ngại phát sinh tiêu cực: Cơ chế kiểm soát có đảm bảo?

Một số ý kiến bày tỏ lo ngại rằng việc mở rộng phạm vi phạt tiền tại chỗ mà không lập biên bản có thể dẫn đến lạm quyền hoặc tiêu cực trong thực thi công vụ.

Tuy nhiên, ông Huy khẳng định, dù không lập biên bản nhưng thủ tục vẫn phải đảm bảo chặt chẽ, có quyết định xử phạt rõ ràng, lưu hồ sơ, người vi phạm có quyền khiếu nại hoặc yêu cầu thông tin. “Đây không phải là sự nới lỏng trách nhiệm pháp lý mà là điều chỉnh kỹ thuật nhằm phù hợp với thực tế, vẫn bảo đảm tính minh bạch, công khai”, ông nói.

Phân biệt rõ giữa "không lập biên bản" và "thu tiền không giấy tờ"

Hiện nay, có hai hình thức xử phạt vi phạm hành chính phổ biến là: xử phạt có lập biên bản và xử phạt không lập biên bản. Trong đó, hình thức không lập biên bản thường áp dụng với các hành vi vi phạm đơn giản, rõ ràng, người vi phạm thừa nhận lỗi và đồng ý nộp phạt ngay tại chỗ.

Trong những trường hợp này, người có thẩm quyền sẽ ra quyết định xử phạt tại chỗ, người vi phạm có thể nộp phạt trực tiếp và nhận chứng từ thu tiền hợp lệ. Toàn bộ số tiền phạt sau đó sẽ được nộp vào Kho bạc Nhà nước, đảm bảo công khai, minh bạch và đúng quy trình.

Điều quan trọng là phải phân biệt rõ giữa “không lập biên bản” và “thu tiền không có giấy tờ”. Dù không lập biên bản, việc xử phạt vẫn bắt buộc phải có quyết định xử phạt hành chính và phiếu thu đầy đủ. Việc nhận tiền mà không ghi nhận, không có chứng từ và không nộp vào ngân sách là hành vi vi phạm pháp luật và có thể bị xử lý nghiêm theo quy định hiện hành.

Giải pháp đơn giản hóa nhưng không buông lỏng

Dù thủ tục phạt tiền không lập biên bản đem lại sự linh hoạt, tiết kiệm thời gian cho cơ quan chức năng và người vi phạm, nhưng chỉ nên áp dụng với các hành vi vi phạm ít nghiêm trọng. Nếu vụ việc phức tạp hoặc người vi phạm không đồng thuận, bắt buộc phải tiến hành lập biên bản và xử lý theo quy trình đầy đủ.

Việc nâng mức phạt tối đa trong thủ tục này được đánh giá là phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội hiện nay, nhưng cũng cần đi kèm với cơ chế giám sát, kiểm tra và xử lý vi phạm trong thi hành công vụ để đảm bảo tính minh bạch, đúng pháp luật và bảo vệ quyền của công dân.