Muốn ly hôn khi chồng mất năng lực hành vi dân sự có được không?

>>> Trình tự, thủ tục đơn phương ly hôn

>>> Những vấn đề cần biết trước khi quyết định ly hôn

Câu hỏi: 

Trả lời:

Cảm ơn bạn đã tin tưởng gửi câu hỏi về cho LHLegal. Với thắc mắc ‘Muốn ly hôn khi chồng mất năng lực hành vi dân sự có được không?’, chúng tôi xin chia sẻ như sau:

Thế nào là mất năng lực hành vi dân sự?

Theo quy định tại Điều 22 Bộ luật Dân sự 2015 về Mất năng lực hành vi dân sự

“1. Khi một người do bị bệnh tâm thần hoặc mắc bệnh khác mà không thể nhận thức, làm chủ được hành vi thì theo yêu cầu của người có quyền, lợi ích liên quan hoặc của cơ quan, tổ chức hữu quan, Tòa án ra quyết định tuyên bố người này là người mất năng lực hành vi dân sự trên cơ sở kết luận giám định pháp y tâm thần.

Khi không còn căn cứ tuyên bố một người mất năng lực hành vi dân sự thì theo yêu cầu của chính người đó hoặc của người có quyền, lợi ích liên quan hoặc của cơ quan, tổ chức hữu quan, Tòa án ra quyết định huỷ bỏ quyết định tuyên bố mất năng lực hành vi dân sự.

2. Giao dịch dân sự của người mất năng lực hành vi dân sự phải do người đại diện theo pháp luật xác lập, thực hiện.”

Như vậy, mất năng lực hành vi dân sự là tình trạng pháp lý của một người khi họ không còn khả năng nhận thức, làm chủ hành vi của mình do mắc bệnh tâm thần hoặc bệnh khác, và phải được Tòa án ra quyết định tuyên bố người đó mất năng lực hành vi dân sự trên cơ sở kết luận của tổ chức giám định có thẩm quyền. Nói cách khác, chỉ khi có quyết định của Tòa án thì một người mới được coi là mất năng lực hành vi dân sự. 

Việc một người bị tuyên bố mất năng lực hành vi dân sự là họ không thể tự mình thực hiện các hành vi pháp lý. Mọi giao dịch dân sự của người này phải do người đại diện theo pháp luật (người giám hộ) thực hiện thay. Người mất năng lực hành vi dân sự sẽ không thể tự mình làm thủ tục ly hôn – họ không đủ khả năng nhận thức, làm chủ hành vi để tham gia tố tụng một cách hợp pháp. Do đó, trường hợp muốn chấm dứt hôn nhân với người như vậy sẽ có những quy định pháp lý riêng biệt để đảm bảo quyền lợi cho cả hai bên.

Quy định pháp luật về ly hôn khi một bên mất năng lực hành vi dân sự

Pháp luật hôn nhân và gia đình cho phép vợ hoặc chồng được quyền đơn phương yêu cầu ly hôn ngay cả khi bên kia bị mất năng lực hành vi dân sự. Cụ thể, khoản 1 Điều 51 Luật Hôn nhân và Gia đình 2014 quy định vợ, chồng hoặc cả hai người đều có quyền yêu cầu Tòa án giải quyết ly hôn.

Để Tòa án thụ lý giải quyết vụ ly hôn, trước hết cần đảm bảo người chồng đã được tuyên bố mất năng lực hành vi dân sự bằng quyết định của Tòa án. Nếu chồng chỉ có kết luận giám định sức khỏe tâm thần mà chưa có quyết định của Tòa tuyên bố mất năng lực hành vi dân sự, chị phải làm thủ tục yêu cầu Tòa án ra quyết định tuyên bố tình trạng mất năng lực cho chồng trước khi nộp đơn ly hôn. Đây là bước cần thiết nhằm xác lập tình trạng pháp lý của chồng trong hồ sơ vụ án. Sau khi đã có quyết định chồng mất năng lực hành vi dân sự, Tòa án mới có cơ sở giải quyết vụ ly hôn theo trình tự đặc thù.

Thông thường, khi thụ lý án ly hôn, Tòa án sẽ tiến hành hòa giải để vợ chồng đoàn tụ trước khi xét xử. Tuy nhiên, đối với trường hợp một bên mất năng lực hành vi dân sự, pháp luật miễn thủ tục hòa giải tại Tòa án. Theo khoản 3 Điều 207 Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015 Những vụ án dân sự không tiến hành hòa giải được “3. Đương sự là vợ hoặc chồng trong vụ án ly hôn là người mất năng lực hành vi dân sự.”. Điều này là hợp lý vì người chồng không đủ khả năng tham gia hòa giải. 

Ai đại diện cho người mất năng lực hành vi dân sự trong vụ ly hôn?

Một điểm quan trọng trong vụ án ly hôn với người mất năng lực hành vi dân sự là vấn đề người đại diện cho người đó. Theo khoản 3 Điều 24 Luật hôn nhân và gia đình 2014 vợ chồng có thể đại diện cho nhau trong các giao dịch khi một bên mất năng lực hành vi dân sự nếu bên kia đáp ứng điều kiện làm người giám hộ. Tuy nhiên, trong vụ án ly hôn, do quyền và lợi ích của hai bên đối lập nhau, người vợ không thể đồng thời vừa là nguyên đơn vừa đại diện cho chồng mình khi mất năng lực hành vi dân sự. 

Pháp luật quy định rõ:

“Trong trường hợp một bên vợ, chồng mất năng lực hành vi dân sự mà bên kia có yêu cầu Tòa án giải quyết ly hôn thì căn cứ vào quy định về giám hộ trong Bộ luật dân sự, Tòa án chỉ định người khác đại diện cho người bị mất năng lực hành vi dân sự để giải quyết việc ly hôn.”

Nói cách khác, khi chị nộp đơn ly hôn, Tòa án sẽ chỉ định một người đại diện khác thay mặt chồng chị tham gia tố tụng.

Căn cứ Điều 88 Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015, nếu đương sự (ở đây là người chồng) không có người đại diện hợp pháp hoặc người đại diện thuộc trường hợp không thể tiếp tục đại diện, Tòa án sẽ chỉ định người đại diện để tham gia tố tụng bảo vệ quyền lợi cho họ. Thực tế, Tòa án thường xem xét cử một người giám hộ phù hợp, có thể là thành viên gia đình hoặc người thân thích của đương sự, làm đại diện trong vụ án ly hôn. Trong trường hợp của anh T, cha hoặc mẹ ruột (hiện đang trực tiếp chăm sóc anh) có thể được Tòa án lựa chọn làm người đại diện cho anh tại phiên tòa. Người đại diện này sẽ thay mặt người chồng bị mất năng lực hành vi dân sự thực hiện các quyền và nghĩa vụ tố tụng, bảo vệ quyền lợi hợp pháp của anh trong quá trình Tòa án giải quyết việc ly hôn.

Việc phân chia tài sản, quyền nuôi con trong trường hợp này sẽ được giải quyết thế nào?

Khi giải quyết ly hôn với người mất năng lực hành vi dân sự, Tòa án vẫn áp dụng các nguyên tắc chung của pháp luật hôn nhân gia đình về chia tài sản và con cái. Tuy nhiên, do hoàn cảnh đặc thù của một bên đương sự, Tòa sẽ đặc biệt lưu ý bảo vệ quyền lợi của người đó trong quá trình phân xử. Cụ thể:

Phân chia tài sản

Căn cứ theo Điều 59 Luật Hôn nhân và gia đình 2014 và Điều 7 Thông tư liên tịch 01/2016/TTLT-TANDTC-VKSNDTC-BTP Tài sản chung của vợ chồng về nguyên tắc được chia đôi, nhưng có tính đến các yếu tố như công sức đóng góp của mỗi bên, hoàn cảnh kinh tế, tình trạng sức khỏe của mỗi người, và lợi ích chính đáng của mỗi bên.

Trường hợp chồng bị mất năng lực hành vi dân sự, Tòa án sẽ xem xét kỹ nhu cầu chăm sóc, điều trị và bảo đảm cuộc sống của anh để phân chia tài sản một cách công bằng. Mục đích là đảm bảo người chồng (mặc dù mất năng lực hành vi) vẫn có phần tài sản hợp lý để phục vụ cho việc chữa bệnh, sinh hoạt của bản thân. Tài sản riêng của bên nào thì vẫn thuộc sở hữu bên đó theo quy định tại Điều 43 Luật hôn nhân và gia đình 2014.

Nếu vợ chồng có nợ chung, nghĩa vụ trả nợ cũng được phân định dựa trên khả năng và tài sản của mỗi bên, trong đó quyền lợi của người chồng mất năng lực sẽ được người đại diện đề xuất bảo vệ.

Nếu có nợ chung, nghĩa vụ trả nợ được phân định dựa trên khả năng và tài sản của mỗi bên

Quyền nuôi con

Về nguyên tắc quyền lợi tốt nhất của con sẽ được đặt lên hàng đầu khi xét giao con cho ai nuôi. Nếu một bên cha/mẹ mất năng lực hành vi dân sự và không còn khả năng trực tiếp chăm sóc con, gần như chắc chắn quyền nuôi dưỡng sẽ giao cho bên còn lại.

Căn cứ theo điều 81 Luật hôn nhân và gia đình 2014, chị có nhiều khả năng được Tòa án giao quyền nuôi con 7 tuổi, vì anh T không thể thực hiện nghĩa vụ làm cha và chăm lo cho cháu bé. Tòa án sẽ xem xét đầy đủ các yếu tố về tình cảm, sự gắn bó, điều kiện kinh tế, môi trường sống... để đảm bảo con được phát triển trong điều kiện tốt nhất với người mẹ.

Căn cứ theo khoản 3 Điều 82 Luật hôn nhân và gia đình 2014 Quyền thăm nom con của người cha vẫn được pháp luật bảo đảm: mặc dù anh T bị mất năng lực hành vi dân sự, anh (thông qua người giám hộ của mình) có quyền được thăm gặp, chăm sóc con sau ly hôn theo một cách thức phù hợp, không ai được cản trở quyền này. Dĩ nhiên, việc thăm nom sẽ tùy thuộc vào tình trạng sức khỏe của anh và phải đảm bảo an toàn, lợi ích cho đứa trẻ.

Ngoài ra, vấn đề cấp dưỡng nuôi con cũng có thể được đặt ra. Theo khoản 2 Điều 82 Luật hôn nhân và gia đình 2014, cha mẹ có nghĩa vụ cấp dưỡng cho con chưa thành niên. Nếu anh T có tài sản riêng hoặc có nguồn thu nhập (ví dụ tiền trợ cấp, bảo hiểm…), Tòa án có thể quyết định một mức cấp dưỡng phù hợp do người giám hộ của anh thực hiện trích từ tài sản đó. Tuy nhiên, nếu anh hoàn toàn không có khả năng kinh tế, việc cấp dưỡng có thể do gia đình bên nội tự nguyện hỗ trợ hoặc thực tế một mình người mẹ gánh vác. Tòa án sẽ cân nhắc thực tế để đảm bảo quyền lợi của con chung được đảm bảo tối đa sau khi cha mẹ ly hôn.

Những điều cần chuẩn bị khi muốn ly hôn trong trường hợp chồng mất năng lực hành vi dân sự

Khi quyết định tiến hành thủ tục ly hôn với người chồng bị mất năng lực hành vi dân sự, chị (vợ) cần chuẩn bị kỹ lưỡng về hồ sơ, giấy tờ và nắm rõ quy trình liên quan. Nếu chưa có quyết định của Tòa án tuyên bố anh T mất năng lực hành vi dân sự thì trước tiên chị cần Yêu cầu Toà án tuyên bố người chồng mất năng lực hành vi dân sự và chỉ định người giám hộ cho anh T.

Chuẩn bị hồ sơ ly hôn:

• Đơn khởi kiện ly hôn đơn phương (theo mẫu quy định của Tòa án). Trong đơn cần nêu rõ thông tin của hai vợ chồng, tình trạng hôn nhân và lý do xin ly hôn (ở đây là do chồng mất năng lực hành vi dân sự, vợ chồng không còn khả năng chung sống).

• Bản chính Giấy chứng nhận đăng ký kết hôn của hai vợ chồng.

• Bản sao có chứng thực CMND/CCCD của cả hai vợ chồng.

• Quyết định của Tòa án tuyên bố chồng mất năng lực hành vi dân sự.

• Bản sao có chứng thực Giấy khai sinh của con chung (nếu có con chung như trường hợp này).

• Các tài liệu chứng minh tài sản chung, nợ chung (nếu có yêu cầu tòa giải quyết về tài sản). Ví dụ: giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà/đất, sổ tiết kiệm, đăng ký xe, hợp đồng tín dụng, v.v. Những giấy tờ này giúp Tòa án xác định chính xác khối tài sản chung và nghĩa vụ chung để phân chia, giải quyết minh bạch.

Để việc ly hôn diễn ra nhanh chóng, chị cần chuẩn bị đầy đủ hồ sơ theo quy định

Liên hệ Luật sư LHLegal hỗ trợ pháp lý và thực hiện thủ tục ly hôn 

Thủ tục ly hôn với người mất năng lực hành vi dân sự có thể khá phức tạp, đòi hỏi hiểu biết pháp lý sâu về cả luật hôn nhân gia đình, luật dân sự và tố tụng dân sự. Để đảm bảo quyền lợi hợp pháp của mình và nhanh chóng hoàn tất thủ tục, chị nên cân nhắc sử dụng dịch vụ tư vấn và đại diện của Luật sư chuyên nghiệp. Công ty Luật TNHH LHLegal với đội ngũ luật sư giàu kinh nghiệm trong lĩnh vực hôn nhân – gia đình sẵn sàng hỗ trợ chị từ khâu chuẩn bị hồ sơ, nộp đơn đến việc tham gia bảo vệ quyền lợi tại Tòa án.

Quý khách hàng có thể liên hệ Luật sư LHLegal để được tư vấn cụ thể về trường hợp ly hôn khi chồng mất năng lực hành vi dân sự. Chúng tôi cam kết sẽ hỗ trợ tận tâm, bảo vệ tối đa quyền và lợi ích hợp pháp của quý khách trong quá trình giải quyết ly hôn. Với kinh nghiệm thực tiễn và hiểu biết pháp luật vững chắc, LHLegal sẽ giúp quý khách chuẩn bị hồ sơ chặt chẽ, rút ngắn thời gian tố tụng và hạn chế những vướng mắc có thể phát sinh. Hãy liên hệ với chúng tôi để được phục vụ một cách nhanh chóng và chuyên nghiệp, đảm bảo quá trình ly hôn diễn ra thuận lợi nhất.

Nếu có bất kỳ thắc mắc hay cần tư vấn pháp luật vui lòng liên hệ chúng tôi qua các hình thức sau:

Hotline gặp Luật sư tư vấn trực tiếp: 1900 2929 01

Nhập thông tin đăng ký tư vấn luật tại đây: https://luatsulh.com/dang-ky-tu-van.html

Liên hệ đặt lịch hẹn qua zalo số: 0903 796 830

Website: https://luatsulh.com/

Trụ sở: 288 B7 Nam Kỳ Khởi Nghĩa, Phường Xuân Hòa, Thành phố Hồ Chí Minh (Địa chỉ cũ: 288 B7 Nam Kỳ Khởi Nghĩa, Phường Võ Thị Sáu, Quận 3, TP.HCM)

Chi nhánh Nha Trang: 07 Bế Văn Đàn, Phường Nam Nha Trang, Tỉnh Khánh Hòa (Địa chỉ cũ: 07 Bế Văn Đàn, Phường Phước Long, Thành phố Nha Trang)

Theo dõi Công ty Luật LHLegal tại:

Website: https://luatsulh.com/

Facebook: Luật sư LHLegal

Youtube: Luật sư LHLegal

Kênh Tiktok Luật sư Hoà: Luật sư Hoà (LHLegal)

Kênh Tiktok Công ty: Luật sư LHLegal

Kênh Tiktok Luật sư Hình sự: Luật sư Hình sự

Kênh Zalo OA

Hồ sơ năng lực LHLegal