Tự do ngôn luận không đồng nghĩa với tự do vu khống, góc nhìn từ vụ Vingroup kiện tại Đức

>>> Trách nhiệm của công dân trong việc sử dụng mạng xã hội

>>> Tội lợi dụng các quyền tự do dân chủ xâm phạm lợi ích nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân được quy định ra sao trong Bộ luật hình sự?

Tự do ngôn luận không đồng nghĩa với tự do vu khống, góc nhìn từ vụ Vingroup kiện tại Đức

Tóm tắt vụ việc

Sáng ngày 4/11/2025 (giờ Đức), tại Tòa án Dân sự thuộc Tòa khu vực Vùng II, Berlin, một phiên tòa đặc biệt đã diễn ra, thu hút sự chú ý của giới truyền thông trong và ngoài nước. Đây là vụ kiện dân sự đầu tiên của Tập đoàn Vingroup tại thị trường nước ngoài, nhằm chống lại hành vi vu khống, phỉ báng từ một cá nhân người Việt đang hoạt động báo chí tại Đức.

Bị đơn trong vụ kiện là ông Lê Trung Khoa, người sáng lập và chủ biên trang tin điện tử thoibao.de.
Trong một thời gian dài, ông Khoa đã đăng tải trên trang của mình và nhiều nền tảng mạng xã hội các phát ngôn và bài viết mang nội dung phỉ báng, vu khống nghiêm trọng. Trong đó, có những cáo buộc nặng nề như:

“Vingroup là tập đoàn mafia”,
“Vingroup khủng bố Lê Trung Khoa”,
“VinFast đưa hối lộ cho nhà báo”,
“Đặt bom trụ sở thoibao.de”...

Theo phía Vingroup, đây là những cáo buộc vô căn cứ, hoàn toàn không có bằng chứng, được tung ra với dụng ý hạ thấp uy tín, danh dự của doanh nghiệp và lãnh đạo tập đoàn, gây ảnh hưởng trực tiếp đến hình ảnh của thương hiệu Việt Nam trên thị trường quốc tế.
Do tính chất nghiêm trọng, Vingroup đã nộp đơn khởi kiện khẩn cấp lên Tòa án Đức, yêu cầu buộc bị đơn chấm dứt hành vi vu khống và gỡ bỏ toàn bộ nội dung sai sự thật.

Tại phiên xét xử, ông Lê Trung Khoa và luật sư của mình không thể xuất trình bất kỳ tài liệu hay chứng cứ nào để chứng minh cho những phát ngôn đã đăng tải.
Ngay cả khi Tòa án yêu cầu nộp bản bào chữa kèm bằng chứng phản bác, ông Khoa cũng không thực hiện đúng thủ tục.

Tòa án đã xem xét hồ sơ và xác định rằng các phát ngôn trên có nội dung mang tính xúc phạm, phỉ báng, gây thiệt hại nghiêm trọng cho nguyên đơn.
Trong quá trình tranh tụng, Tòa án đề nghị hai bên hòa giải, song đại diện Vingroup kiên quyết từ chối, khẳng định rằng việc lan truyền tin giả không thể được dung thứ, vì quyền tự do ngôn luận không đồng nghĩa với quyền xúc phạm, bịa đặt.

Vingroup cho rằng, những phát ngôn sai lệch ấy đã xâm phạm danh dự cá nhân ông Phạm Nhật Vượng, gây tổn hại đến uy tín của VinFast tại châu Âu – nơi hãng đang nỗ lực xây dựng hình ảnh thương hiệu Việt hiện đại và minh bạch.

Chiều cùng ngày, Tòa án Dân sự Berlin đã ra phán quyết khẩn cấp:

Cấm ông Lê Trung Khoa tái diễn hoặc đăng tải bất kỳ phát ngôn nào mang nội dung “VinFast/Vingroup đưa hối lộ”.

Mỗi lần vi phạm, ông Khoa sẽ bị phạt 250.000 EUR hoặc chịu phạt tù từ 6 tháng đến 2 năm nếu không thực hiện nghĩa vụ nộp phạt.

Đối với cáo buộc “Vingroup là tập đoàn mafia”, Tòa cho rằng phát ngôn này thiếu căn cứ thực tế, song tạm thời coi đây là “cảm nhận cá nhân” của bị đơn.
Luật sư đại diện phía Vingroup cho rằng không đồng tình với nhận định này và cho biết Về phía Vingroup Luật thông qua luật sư đại diện Yannick Hoppe (Công ty luật Brost & Classen) - không đồng tình với nhận định này và cho biết sẽ tiếp tục kháng cáo để làm rõ ranh giới giữa “cảm nhận” và “vu khống có chủ đích”.

Phân tích dưới góc độ pháp luật và xã hội

Vụ việc Vingroup khởi kiện ông Lê Trung Khoa tại Đức là một minh chứng điển hình cho việc pháp luật các quốc gia đều thừa nhận quyền tự do ngôn luận, nhưng đồng thời đặt ra những giới hạn chặt chẽ nhằm bảo vệ danh dự, nhân phẩm và uy tín của cá nhân, tổ chức. Đây là nguyên tắc nền tảng trong mọi hệ thống pháp luật hiện đại, đặc biệt trong bối cảnh thời đại công nghệ số đang phát triển mạnh mẽ và trở thành nguồn phát tán thông tin nhanh, rộng nhưng cũng rất nhiều rủi ro.

Vụ việc trên là minh chứng cho việc pháp luật các nước đều thừa nhận quyền tự do ngôn luận nhưng có giới hạn nhằm bảo vệ danh dự, uy tín, nhân phẩm

Vụ việc trên là minh chứng cho việc pháp luật các nước đều thừa nhận quyền tự do ngôn luận nhưng có giới hạn nhằm bảo vệ danh dự, uy tín, nhân phẩm

Quyền tự do ngôn luận và giới hạn của tự do ngôn luận theo pháp luật Đức

Trong vụ việc nói trên, phán quyết của Tòa án Dân sự Berlin được đặt trên nền tảng các quy định pháp lý quan trọng của Đức, gồm:

Điều 5 Hiến pháp Liên bang Đức (Grundgesetz) “Mọi người đều có quyền tự do bày tỏ và phổ biến ý kiến, tự do báo chí, tự do tiếp cận thông tin.”

Tuy nhiên, khoản 2 Điều 5 nêu rõ: Quyền này không được xâm phạm danh dự, nhân phẩm của người khác và chịu sự hạn chế bởi các quy định chung của pháp luật, bao gồm luật hình sự, luật dân sự và các đạo luật bảo vệ trật tự công cộng.

Như vậy, pháp luật Đức khẳng định ranh giới rất rõ:

“Tự do ngôn luận không phải là tấm khiên bảo vệ cho những phát ngôn bịa đặt, ác ý hoặc gây tổn hại danh dự của người khác.”

Toà án cũng dẫn chiếu Luật Báo chí và Truyền thông Đức (Pressegesetz) vào để giải quyết. Cụ thể: Luật này đặt ra nghĩa vụ đặc biệt đối với người làm truyền thông, bao gồm:

Trách nhiệm kiểm chứng thông tin trước khi đăng tải;

Trách nhiệm đính chính nếu thông tin sai lệch;

Cấm tung tin không có nguồn gốc, tin bịa đặt, hoặc đưa nội dung xúc phạm danh dự, nhân phẩm.

Ông Lê Trung Khoa - bị đơn trong vụ kiện đưa ra các cáo buộc như “Vingroup mafia”, “đặt bom”, “VinFast hối lộ”… mà không có bằng chứng, tức đã vi phạm nguyên tắc kiểm chứng tin tức theo Pressegesetz.

Việc ông Khoa không cung cấp được bất kỳ tài liệu nào trước tòa càng chứng minh phát ngôn mang tính vu khống, không phải là “ý kiến cá nhân” theo đúng nghĩa pháp lý. Hệ quả, Tòa án Đức đã cấm tuyệt đối việc lặp lại phát ngôn sai sự thật “VinFast/Vingroup hối lộ”. Mức phạt 250.000 EUR/lần hoặc phạt tù 6 tháng đến 2 năm cho thấy tính nghiêm minh của pháp luật Đức đối với hành vi vu khống có chủ đích.

Liên hệ với pháp luật Việt Nam

Trong hệ thống pháp luật Việt Nam, các hành vi vu khống, bịa đặt, xúc phạm danh dự, nhân phẩm cũng bị điều chỉnh rất chặt chẽ. Có thể đối chiếu trực tiếp như sau:

Điều 34 Bộ luật Dân sự 2015

Quy định cá nhân, tổ chức có quyền:

Được pháp luật bảo vệ danh dự, nhân phẩm và uy tín.

Yêu cầu người vi phạm chấm dứt hành vi, xin lỗi, cải chính công khai và bồi thường thiệt hại.

Điều luật này hoàn toàn tương đồng với tinh thần của luật Đức: danh dự là giá trị được pháp luật bảo vệ tuyệt đối.

Điều 155 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi 2017) về Tội vu khống

Xử lý hình sự đối với hành vi:

Bịa đặt hoặc loan truyền những điều biết rõ là sai sự thật;

Xúc phạm nghiêm trọng danh dự, nhân phẩm của người khác;

Tạo dựng chứng cứ giả, công bố thông tin sai lệch nhằm hạ thấp uy tín tổ chức/cá nhân.

Hành vi của ông Khoa nếu xảy ra tại Việt Nam hoàn toàn có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo điều khoản này.

Luật Báo chí 2016 và Luật An ninh mạng 2018

Hai luật này đặt ra trách nhiệm pháp lý khi đưa tin sai sự thật trên báo và mạng xã hội:

Cấm đăng tải thông tin bịa đặt, xuyên tạc, vu khống;

Cấm sử dụng mạng để xúc phạm, gây thiệt hại cho cơ quan, tổ chức, cá nhân;

Cho phép gỡ bỏ thông tin sai lệch và xử phạt người đăng tải.

Như vậy, cả Việt Nam và Đức đều có chung nguyên tắc điều chỉnh:

Tự do thông tin phải đi đôi với nghĩa vụ đảm bảo tính trung thực và không xâm hại danh dự của cá nhân, tổ chức.

Tự do thông tin phải đi đôi với nghĩa vụ đảm bảo tín trung thực

Tự do thông tin phải đi đôi với nghĩa vụ đảm bảo tín trung thực

Ý nghĩa pháp lý - xã hội của vụ việc

Qua vụ kiện, có thể thấy rõ:

Thứ nhất: Tự do ngôn luận không đồng nghĩa tự do vu khống

Dù ở Đức đất nước được xem là một trong các quốc gia bảo vệ tự do ngôn luận mạnh nhất – thì việc bịa đặt, xúc phạm tổ chức/cá nhân vẫn bị xử lý nghiêm.

Thứ hai: Pháp luật bảo vệ doanh nghiệp trong môi trường truyền thông số

Các doanh nghiệp lớn, đặc biệt là doanh nghiệp Việt mở rộng ra quốc tế, ngày càng đối mặt với các chiến dịch bôi nhọ có chủ đích. Pháp luật là công cụ duy nhất giúp doanh nghiệp bảo vệ danh dự.

Thứ ba: Tạo tiền lệ tích cực cho doanh nghiệp Việt Nam

Việc Vingroup kiện tại Đức và được Tòa án thụ lý, ban hành phán quyết mạnh mẽ cho thấy doanh nghiệp Việt hoàn toàn có thể sử dụng cơ chế pháp lý quốc tế để bảo vệ mình.

Thứ tư: Vụ việc nâng cao nhận thức cộng đồng

Sự việc nhắc nhở người dùng Internet và người làm truyền thông rằng:

"Chia sẻ thông tin sai sự thật có thể phải trả giá rất đắt – không chỉ về tài chính mà còn về trách nhiệm hình sự."

Vụ kiện của Vingroup tại Đức không chỉ là một tranh chấp pháp lý đơn lẻ, mà là lời nhắc mạnh mẽ về trách nhiệm trong phát ngôn, đặc biệt trong thời đại thông tin lan truyền không biên giới. Quyền tự do ngôn luận là nền tảng của xã hội dân chủ, nhưng quyền đó không thể được sử dụng như lá chắn cho hành vi vu khống, bịa đặt hay xuyên tạc nhằm gây tổn hại người khác.

Phán quyết của Tòa án Dân sự Berlin cho thấy bất kỳ ai, dù hoạt động báo chí hay cá nhân bình thường, đều phải chịu trách nhiệm khi lan truyền thông tin sai sự thật. Đây cũng là tín hiệu tích cực đối với doanh nghiệp Việt Nam trên hành trình vươn ra quốc tế: họ hoàn toàn có thể sử dụng hệ thống pháp lý nước sở tại để bảo vệ danh dự, uy tín thương hiệu và sự minh bạch trong hoạt động kinh doanh.

Trong bối cảnh các hành vi tung tin thất thiệt, “đánh hội đồng” doanh nghiệp trên mạng xã hội ngày càng phổ biến, vụ việc này khẳng định vai trò thiết yếu của pháp luật trong việc thiết lập lại trật tự thông tin và bảo vệ sự thật. Đây đồng thời là lời cảnh báo tới mỗi cá nhân: mọi phát ngôn đều có giá trị pháp lý – và cũng có thể phải trả giá pháp lý.

Nếu có bất kỳ thắc mắc hay cần tư vấn pháp luật vui lòng liên hệ chúng tôi qua các hình thức sau:

Hotline Luật sư tư vấn trực tiếp: 1900 2929 01

Nhập thông tin đăng ký tư vấn luật tại đây: https://luatsulh.com/dang-ky-tu-van.html

Liên hệ đặt lịch hẹn qua zalo số: 0903 796 830

Website: https://luatsulh.com/

Trụ sở: 12A Nguyễn Đình Chiểu, Phường Tân Định, Thành phố Hồ Chí Minh (Phường Đa Kao, Quận 1 cũ)

Chi nhánh Nha Trang: 144 Hoàng Hoa Thám, phường Nha Trang, tỉnh Khánh Hoà (Phường Lộc Thọ, Thành phố Nha Trang cũ)

Theo dõi Công ty Luật LH Legal tại:

Website: https://luatsulh.com/

Facebook: Luật sư LH Legal

Youtube: Luật sư LH Legal

Kênh Tiktok Luật sư Hoà: Luật sư Hoà (LH Legal)

Kênh Tiktok Công ty: Luật sư LH Legal

Kênh Tiktok Luật sư Hình sự: Luật sư Hình sự