Từ 1/7: Khi nào sử dụng ma túy sẽ bị xử lý hình sự?

Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Hình sự (BLHS) 2025 đã chính thức được Quốc hội thông qua vào ngày 25/6 và có hiệu lực từ ngày 1/7/2025. Một trong những nội dung đáng chú ý là việc bổ sung tội danh sử dụng trái phép chất ma túy, điều chưa từng được quy định trong BLHS suốt hơn 15 năm qua.

Không phải tất cả hành vi sử dụng ma túy đều bị xử lý hình sự

Theo luật sửa đổi, tội danh mới “sử dụng trái phép chất ma túy” được bổ sung tại Điều 256a. Tuy nhiên, không phải bất kỳ hành vi sử dụng ma túy nào cũng bị truy cứu trách nhiệm hình sự. Người sử dụng chỉ bị xử lý hình sự khi thuộc một trong bốn trường hợp sau:

Đang trong thời hạn cai nghiện ma túy hoặc điều trị nghiện bằng thuốc thay thế.
Đang trong thời gian bị quản lý sau cai nghiện ma túy.
Đang trong thời hạn 2 năm kể từ ngày kết thúc quản lý sau cai nghiện và thuộc diện bị quản lý người sử dụng trái phép chất ma túy.
Đang trong thời hạn 2 năm kể từ khi tự ý chấm dứt cai nghiện ma túy tự nguyện hoặc điều trị nghiện bằng thuốc thay thế.

Người vi phạm các trường hợp nêu trên có thể bị phạt tù từ 2 đến 3 năm. Trường hợp tái phạm sẽ bị xử phạt nghiêm hơn, với mức tù từ 3 đến 5 năm.

Lý do bổ sung tội danh sử dụng trái phép chất ma túy

Theo phân tích từ giới chuyên môn, việc tái bổ sung tội danh này là cần thiết. Trước đây, BLHS 1999 từng quy định tội sử dụng trái phép chất ma túy nhưng đã bị loại bỏ từ năm 2009. Trong thời gian không có điều luật cụ thể, người sử dụng ma túy chỉ bị xử phạt hành chính theo Nghị định 144/2021, với mức phạt từ cảnh cáo đến phạt tiền 1–2 triệu đồng.

Chế tài hành chính được đánh giá là chưa đủ sức răn đe, dẫn đến tỷ lệ tái nghiện cao và kéo theo nhiều hệ lụy như mất an ninh trật tự, gia tăng các tội phạm liên quan như trộm cắp, cướp giật, bạo lực... Vì vậy, việc khôi phục tội danh này được xem là biện pháp mạnh để tăng tính quản lý và hạn chế nguy cơ lan rộng của tệ nạn ma túy.

Cũng cần lưu ý, hành vi mua ma túy để sử dụng nếu bị phát hiện có thể bị xử lý về tội tàng trữ trái phép chất ma túy, chứ không phải chỉ là tội sử dụng.

Bổ sung nhiều quy định mới về hình phạt

Bên cạnh tội danh sử dụng trái phép chất ma túy, BLHS sửa đổi cũng điều chỉnh mức hình phạt đối với nhiều tội danh khác. Cụ thể:

Tội tàng trữ trái phép chất ma túy (Điều 249): Khung hình phạt tù tại khoản 1 được sửa đổi từ 1–5 năm lên thành 3–5 năm.
Tội gây ô nhiễm môi trường (Điều 235): Tăng mức phạt tiền từ 50 triệu – 500 triệu đồng lên thành 100 triệu – 1 tỷ đồng; phạt tù từ 3 tháng – 2 năm nâng thành 2 – 3 năm.
Các tội liên quan đến hàng giả, chất thải nguy hại, an toàn thực phẩm cũng được điều chỉnh theo hướng tăng nặng.

Bổ sung trường hợp không thi hành án tử hình

Điều 40 BLHS cũng được sửa đổi để bổ sung thêm trường hợp không thi hành án tử hình. Theo đó, người bị kết án tử hình sẽ không bị thi hành án nếu thuộc một trong các trường hợp sau:

Phụ nữ đang mang thai hoặc đang nuôi con dưới 36 tháng tuổi.
Người đủ 75 tuổi trở lên.
Người mắc bệnh ung thư giai đoạn cuối (bổ sung mới).

Bỏ hình phạt tử hình đối với 8 tội danh

Một số tội danh bị loại bỏ hình phạt tử hình, gồm:

Hoạt động nhằm lật đổ chính quyền nhân dân.
Phá hoại cơ sở vật chất - kỹ thuật của Nhà nước.
Sản xuất, buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh.
Vận chuyển trái phép chất ma túy.
Phá hoại hòa bình, gây chiến tranh xâm lược.
Gián điệp.
Tham ô tài sản.
Nhận hối lộ.

Riêng với hai tội tham ô và nhận hối lộ, khi bị kết án tù chung thân (do bỏ tử hình), người phạm tội chỉ có thể được xem xét giảm án nếu đã nộp lại ít nhất ba phần tư tài sản chiếm đoạt, đồng thời có hành vi hợp tác tích cực hoặc lập công lớn trong quá trình điều tra, xét xử.

Nguồn bài viết: Báo Pháp Luật TP.HCM (PLO)

Bài viết được thực hiện bởi Công ty Luật TNHH LHLegal – đơn vị chuyên cung cấp dịch vụ tư vấn pháp lý hình sự, dân sự, doanh nghiệp, đất đai và các lĩnh vực pháp luật khác.

Nếu có bất kỳ thắc mắc hay cần tư vấn pháp luật vui lòng liên hệ chúng tôi qua các hình thức sau:

Hotline gặp Luật sư tư vấn trực tiếp: 1900 2929 01

Nhập thông tin đăng ký tư vấn luật tại đây: https://luatsulh.com/dang-ky-tu-van.html

Liên hệ đặt lịch hẹn qua zalo số: 0903 796 830

Website: https://luatsulh.com/

Trụ sở: 288 B7 Nam Kỳ Khởi Nghĩa, Phường Xuân Hòa, Thành phố Hồ Chí Minh

Chi nhánh Nha Trang: 07 Bế Văn Đàn, Phường Nam Nha Trang, Tỉnh Khánh Thuận

Theo dõi Công ty Luật LHLegal tại:

Website: https://luatsulh.com/

Facebook: Luật sư LHLegal

Youtube: Luật sư LHLegal

Kênh Tiktok Luật sư Hoà: Luật sư Hoà (LHLegal)

Kênh Tiktok Công ty: Luật sư LHLegal

Kênh Tiktok Luật sư Hình sự: Luật sư Hình sự