Thời hạn cho vay đặc biệt là bao lâu? Quy định về giới hạn theo phương án chuyển giao bắt buộc

>>> Cho vay lãi suất 5% mỗi tháng có bị phạt tù không?

>>> Ngân hàng Nhà nước được cho vay đặc biệt với lãi suất 0%

Cho vay đặc biệt là gì? Thời hạn cho vay đặc biệt là bao lâu?

Theo khoản 1 Điều 3 Thông tư 35/2025/TT-NHNN quy định:

“1. Bên cho vay đặc biệt là Ngân hàng Nhà nước, tổ chức tín dụng khác cho vay đặc biệt đối với tổ chức tín dụng.”

Cho vay đặc biệt là khoản cho vay ưu đãi mà Ngân hàng Nhà nước (hoặc tổ chức tín dụng khác) cấp cho một tổ chức tín dụng trong một số trường hợp đặc biệt, ví dụ tổ chức tín dụng đang gặp tình trạng bị rút tiền hàng loạt để chi trả tiền gửi cho người gửi tiền hoặc nhằm thực hiện các phương án phục hồi hoặc phương án chuyển giao bắt buộc đã được phê duyệt đối với các tổ chức tín dụng thuộc diện kiểm soát đặc biệt. Nói cách khác, đây là khoản vay “cứu trợ” dành cho ngân hàng thương mại hoặc tổ chức tín dụng yếu kém đang bị kiểm soát đặc biệt, với mục tiêu đảm bảo an toàn hệ thống ngân hàng và bảo vệ quyền lợi người gửi tiền.

Về thời hạn cho vay đặc biệt, pháp luật quy định khá chặt chẽ, theo đó  Điều 12 Thông tư 35/2025/TT-NHNN quy định: 

“1. Ngân hàng Nhà nước xem xét, quyết định thời hạn cho vay đặc biệt, bảo đảm dưới 12 tháng.

2. Ngân hàng Nhà nước xem xét việc gia hạn thời hạn cho vay đặc biệt trên cơ sở tình hình khả năng chi trả của bên vay đặc biệt hoặc phương án xử lý khoản vay đặc biệt đã vay tại phương án cơ cấu lại đang trình Ngân hàng Nhà nước (nếu có); thời gian gia hạn mỗi lần dưới 12 tháng.”

Như vậy, Ngân hàng Nhà nước quyết định thời hạn của khoản vay đặc biệt là dưới 12 tháng, nếu cần thiết có thể được gia hạn, song mỗi lần gia hạn cũng không quá 12 tháng và dựa trên đánh giá về khả năng chi trả của tổ chức tín dụng đi vay hoặc tiến độ thực hiện phương án cơ cấu lại đã được phê duyệt.

Các trường hợp cho vay đặc biệt

Không phải trong mọi tình huống khó khăn ngân hàng đều được nhận khoản vay đặc biệt. Theo khoản 1 Điều 192 Luật Các tổ chức tín dụng 2024, một tổ chức tín dụng chỉ được vay đặc biệt từ Ngân hàng Nhà nước hoặc từ tổ chức tín dụng khác nếu thuộc một trong các trường hợp sau đây:

“1. Tổ chức tín dụng được vay đặc biệt từ Ngân hàng Nhà nước, tổ chức tín dụng khác trong trường hợp sau đây:

a) Để chi trả tiền gửi cho người gửi tiền theo quy định tại Điều 191 của Luật này;

b) Để thực hiện phương án phục hồi, phương án chuyển giao bắt buộc.

2. Ngân hàng thương mại, ngân hàng hợp tác xã, quỹ tín dụng nhân dân, tổ chức tài chính vi mô được vay đặc biệt từ tổ chức bảo hiểm tiền gửi theo quy định của pháp luật về bảo hiểm tiền gửi.

3. Ngân hàng hợp tác xã chỉ cho vay đặc biệt đối với quỹ tín dụng nhân dân theo quy định của Thống đốc Ngân hàng Nhà nước.”

Ngoài ra, theo Điều 4 Thông tư 35/2025/TT-NHNN quy định như sau: 

“1. Ngân hàng Nhà nước cho vay đặc biệt bằng nguồn tiền từ thực hiện chức năng của ngân hàng trung ương về phát hành tiền trong các trường hợp sau:

a) Cho vay đặc biệt đối với tổ chức tín dụng bị rút tiền hàng loạt và được kiểm soát đặc biệt là ngân hàng thương mại, ngân hàng hợp tác xã, quỹ tín dụng nhân dân, tổ chức tài chính vi mô để chi trả tiền gửi cho người gửi tiền;

b) Cho vay đặc biệt đối với tổ chức tín dụng được kiểm soát đặc biệt là ngân hàng thương mại, ngân hàng hợp tác xã, công ty tài chính tổng hợp, công ty tài chính chuyên ngành, tổ chức tài chính vi mô để thực hiện phương án phục hồi đã được phê duyệt;

c) Cho vay đặc biệt đối với ngân hàng thương mại được kiểm soát đặc biệt để thực hiện phương án chuyển giao bắt buộc đã được phê duyệt;

d) Cho vay đặc biệt đối với ngân hàng thương mại đã được chuyển giao bắt buộc để thực hiện phương án chuyển giao bắt buộc đã được phê duyệt trước ngày Thông tư này có hiệu lực thi hành.

2. Ngân hàng Hợp tác xã Việt Nam cho vay đặc biệt trong các trường hợp sau:

a) Cho vay đặc biệt đối với quỹ tín dụng nhân dân bị rút tiền hàng loạt để chi trả tiền gửi cho người gửi tiền;

b) Cho vay đặc biệt đối với quỹ tín dụng nhân dân được kiểm soát đặc biệt để thực hiện phương án phục hồi đã được phê duyệt.

3. Tổ chức tín dụng khác (trừ Ngân hàng Hợp tác xã Việt Nam) cho vay đặc biệt trong các trường hợp sau:

a) Cho vay đặc biệt đối với tổ chức tín dụng bị rút tiền hàng loạt là ngân hàng thương mại, ngân hàng hợp tác xã, quỹ tín dụng nhân dân, tổ chức tài chính vi mô để chi trả tiền gửi cho người gửi tiền;

b) Cho vay đặc biệt đối với tổ chức tín dụng được kiểm soát đặc biệt là ngân hàng thương mại, ngân hàng hợp tác xã, công ty tài chính tổng hợp, công ty tài chính chuyên ngành, tổ chức tài chính vi mô để thực hiện phương án phục hồi đã được phê duyệt;

c) Cho vay đặc biệt đối với ngân hàng thương mại được kiểm soát đặc biệt để thực hiện phương án chuyển giao bắt buộc đã được phê duyệt.”

Tóm lại, cho vay đặc biệt là công cụ can thiệp của Nhà nước và các chế định tài chính nhằm giải cứu ngân hàng trong những tình huống khó khăn. Việc xác định đúng trường hợp được vay đặc biệt rất quan trọng, bởi đây không phải khoản vay thương mại thông thường mà là giải pháp tái cơ cấu mang tính đặc thù, phải được Ngân hàng Nhà nước phê duyệt trong đề án cụ thể theo quy định của pháp luật.

Trường hợp nào cho vay đặc biệt có thể bị chấm dứt trước thời hạn?

Mặc dù khoản vay đặc biệt được quy định với thời hạn nhất định (dưới 12 tháng, có thể gia hạn), trên thực tế có những tình huống khoản vay này có thể bị chấm dứt hoặc thu hồi nợ trước thời hạn. Cụ thể, bao gồm các trường hợp sau:

• Bên vay chủ động trả nợ trước hạn khi điều kiện cải thiện: Theo khoản 2 Điều 17 Thông tư 35/2025/TT-NHNN  “2. Bên vay đặc biệt có thể trả nợ vay đặc biệt trước hạn; bên vay đặc biệt không phải trả phí trả nợ trước hạn.”. Trường hợp này việc cho vay đặc biệt chấm dứt do bên vay đã phục hồi tốt và chủ động thanh toán sớm khoản vay đặc biệt. Pháp luật khuyến khích điều này, bên vay đặc biệt có quyền trả nợ trước hạn mà không bị phạt phí trả nợ trước hạn.

• Tổ chức tín dụng không còn thuộc diện kiểm soát đặc biệt và không phải tiếp tục thực hiện phương án phục hồi,  phương án chuyển giao bắt buộc.  Khi tổ chức tín dụng đã tự chủ, không còn nguy cơ mất ổn định, việc cho vay đặc biệt hỗ trợ thanh khoản không còn cần thiết. Đây cũng là một điều kiện để khoản vay đặc biệt có thể được xem xét chấm dứt HĐ cho vay đặc biệt trước hạn.

• Bên vay đặc biệt không đáp ứng điều kiện hoặc vi phạm nghĩa vụ khác trong hợp đồng vay: Ngoài mục đích sử dụng khoản vay đặc biệt, bên vay đặc biệt còn có nhiều nghĩa vụ cam kết khác (ví dụ: phải có tài sản bảo đảm hợp lệ, định kỳ báo cáo về tình hình sử dụng vốn và khả năng chi trả, triển khai các biện pháp phục hồi như đã hứa trong phương án…). Nếu tổ chức tín dụng mất khả năng đáp ứng các điều kiện vay đã đặt ra hoặc vi phạm nghĩa vụ hợp đồng (chẳng hạn không nộp bổ sung tài sản bảo đảm khi được yêu cầu, không thực hiện đúng tiến độ phương án phục hồi), bên cho vay đặc biệt (NHNN hoặc tổ chức tín dụng cho vay) có thể xem xét chấm dứt Hợp đồng cho vay đặc biệt trước hạn. 

• Tổ chức tín dụng vi phạm cam kết, sử dụng sai mục đích khoản vay đặc biệt: Nếu phát hiện bên vay cung cấp thông tin sai sự thật hoặc vi phạm thỏa thuận trong hợp đồng tín dụng, bên cho vay có quyền ngừng giải ngân tiếp và yêu cầu thu hồi nợ trước hạn. Ngoài ra, theo quy định tại khoản 4 Điều 17 Thông tư 35/2025/TT-NHNN, trường hợp phát hiện bên vay sử dụng tiền vay hoặc tiền lãi phát sinh trên số tiền vay không đúng mục đích, Ngân hàng Nhà nước sẽ gửi văn bản thông báo vi phạm và bên vay phải hoàn trả toàn bộ nợ gốc cùng lãi phát sinh trong vòng 07 ngày làm việc.

Bên cho vay có quyền ngừng giải ngân tiếp nếu phát hiện bên vay cung cấp thông tin sai sự thật

Hậu quả pháp lý nếu sử dụng sai mục đích khoản vay đặc biệt

Việc sử dụng sai mục đích khoản vay đặc biệt là hành vi vi phạm nghiêm trọng, kéo theo nhiều hậu quả pháp lý bất lợi cho tổ chức tín dụng vay đặc biệt cũng như cá nhân liên quan, có thể kể đến như:

• Bị truy thu khoản vay, chấm dứt cho vay và thu hồi nợ trước hạn: Như phân tích ở trên, ngay khi phát hiện vốn vay đặc biệt bị dùng sai mục đích, Ngân hàng Nhà nước sẽ lập tức chấm dứt khoản cho vay đặc biệt và yêu cầu truy thu toàn bộ nợ gốc và lãi trước thời hạn. Theo khoản 4 Điều 17 và khoản 4 Điều 26 Thông tư 35/2025/TT-NHNN, bên vay phải hoàn trả số tiền đã dùng sai mục đích trong vòng 7 ngày từ khi nhận thông báo của NHNN, kèm lãi suất phạt bằng lãi suất cho vay cầm cố của Ngân hàng Nhà nước. 

• Bị áp dụng chế tài hành chính và truy cứu trách nhiệm hình sự nếu có dấu hiệu lợi dụng chính sách: Sử dụng sai mục đích khoản vay đặc biệt thường không phải lỗi vô ý mà có thể là hành vi cố ý lợi dụng chính sách hỗ trợ để trục lợi hoặc che giấu sai phạm. Do đó, ngoài việc bị truy thu khoản vay và tiền lãi phát sinh, tổ chức tín dụng và cá nhân liên quan có thể bị xử phạt vi phạm hành chính theo Điều 11 Nghị định 122/2021/NĐ-CP quy định về vi phạm về sử dụng vốn đầu tư công. Mức phạt sẽ tùy tính chất, có thể lên tới hàng trăm triệu đồng đối với tổ chức vi phạm. Nghiêm trọng hơn, nếu có dấu hiệu lừa đảo chiếm đoạt tài sản (Điều 174 Bộ luật hình sự 2015) hoặc tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản (Điều 175 Bộ luật hình sự 2015), cơ quan điều tra có thể vào cuộc để làm rõ hành vi có dấu hiệu vi phạm hình sự. Khi đó, người vi phạm có thể đối mặt với các hình phạt nghiêm khắc như phạt tiền, cấm đảm nhiệm chức vụ trong lĩnh vực ngân hàng, hoặc thậm chí phạt tù tùy mức độ, tính chất của hành vi.

• Khó khăn cho Tổ chức tín dụng trong việc tiếp cận vốn sau này: Việc mất uy tín tín dụng (Hồ sơ tín dụng bị ghi nhận vi phạm khiến tổ chức tín dụng trở thành đối tượng có rủi ro cao). Dẫn đến khó khăn tiếp cận vốn (Bị từ chối vay vốn, không được cấp thêm tín dụng hoặc hạn mức bị cắt giảm), mất cơ hội đầu tư (Các nhà đầu tư, đối tác sẽ e ngại hợp tác kinh doanh với tổ chức tín dụng vì rủi ro thất thoát vốn).

LH Legal - Tư vấn pháp lý trong hoạt động xử lý rủi ro, tái cơ cấu tổ chức tín dụng

Với đội ngũ Luật sư am hiểu tài chính - ngân hàng, LH Legal tự hào là đơn vị tư vấn pháp lý uy tín, đồng hành cùng các ngân hàng, tổ chức tín dụng và doanh nghiệp trong mọi tình huống.

LH Legal cung cấp dịch vụ tư vấn toàn diện về khuôn khổ pháp lý mới nhất, chúng tôi hỗ trợ khách hàng phân tích đúng quyền và nghĩa vụ của các bên trong hợp đồng cho vay đặc biệt, đảm bảo sử dụng vốn đúng mục đích, tuân thủ thời hạn, lãi suất theo quy định. Bên cạnh đó, LH Legal còn tư vấn về hoạt động xử lý rủi ro, tái cơ cấu tổ chức tín dụng, trình tự, thủ tục phê duyệt phương án phục hồi, xử lý tài sản bảo đảm, cũng như các biện pháp hỗ trợ hợp pháp mà tổ chức tín dụng được phép áp dụng.

Trong trường hợp xảy ra tranh chấp, Luật sư của LH Legal sẽ đại diện và bảo vệ quyền lợi cho khách hàng. Chúng tôi tư vấn phương án khắc phục vi phạm, thương lượng với các bên, và nếu cần thiết LH Legal sẽ hỗ trợ về mặt pháp lý trong quá trình giải quyết tranh chấp liên quan. Chúng tôi cam kết cung cấp dịch vụ tư vấn luật chuyên sâu, bảo vệ tối đa quyền lợi hợp pháp của khách hàng, góp phần vào sự ổn định và phát triển lành mạnh của hệ thống tổ chức tín dụng.

Nếu có bất kỳ thắc mắc hay cần tư vấn pháp luật vui lòng liên hệ chúng tôi qua các hình thức sau:

Hotline Luật sư tư vấn trực tiếp: 1900 2929 01

Nhập thông tin đăng ký tư vấn luật tại đây: https://luatsulh.com/dang-ky-tu-van.html

Liên hệ đặt lịch hẹn qua zalo số: 0903 796 830

Website: https://luatsulh.com/

Trụ sở: 12A Nguyễn Đình Chiểu, Phường Tân Định, Thành phố Hồ Chí Minh (Phường Đa Kao, Quận 1 cũ)

Chi nhánh Nha Trang: 144 Hoàng Hoa Thám, phường Nha Trang, tỉnh Khánh Hoà (Phường Lộc Thọ, Thành phố Nha Trang cũ)

Theo dõi Công ty Luật LH Legal tại:

Website: https://luatsulh.com/

Facebook: Luật sư LH Legal

Youtube: Luật sư LH Legal

Kênh Tiktok Luật sư Hoà: Luật sư Hoà (LH Legal)

Kênh Tiktok Công ty: Luật sư LH Legal

Kênh Tiktok Luật sư Hình sự: Luật sư Hình sự

Kênh Zalo OA

Hồ sơ năng lực LH Legal