Thay thế án tử hình bằng tù chung thân: Điều kiện và đối tượng áp dụng

4 nhóm đối tượng được xem xét chuyển hình phạt

Dự thảo thông tư liên tịch hiện hành đang đề xuất 4 nhóm đối tượng đủ điều kiện để được chuyển từ tử hình sang hình phạt tù chung thân:

Nhóm 1: Các trường hợp đặc biệt theo khoản 3 Điều 40 Bộ luật Hình sự

Bao gồm:

• Phụ nữ có thai;

• Phụ nữ đang nuôi con dưới 36 tháng tuổi;

• Người từ đủ 75 tuổi trở lên;

• Người mắc bệnh ung thư giai đoạn cuối.

Nhóm 2: Người bị kết án tử hình trước ngày 1-7-2025 về 8 tội danh

Cụ thể gồm:

• Tham ô tài sản (Điều 353);

• Nhận hối lộ (Điều 354);

• Vận chuyển trái phép chất ma túy (Điều 250);

• Sản xuất, buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh (Điều 194);

• Hoạt động nhằm lật đổ chính quyền nhân dân (Điều 109);

• Gián điệp (Điều 110);

• Phá hoại cơ sở vật chất - kỹ thuật của Việt Nam (Điều 114);

• Phá hoại hòa bình, gây chiến tranh xâm lược (Điều 421).

Nhóm 3: Các trường hợp bị điều chỉnh khối lượng ma túy

Áp dụng với người bị kết án tử hình trước ngày 1-7-2025 về:

• Tội sản xuất trái phép chất ma túy (Điều 248);

• Tội mua bán trái phép chất ma túy (Điều 251).

Nếu mức định lượng ma túy thực tế thấp hơn hoặc bằng mức thấp nhất của khung hình phạt cao nhất (theo luật sửa đổi) hoặc người phạm tội không phải là chủ mưu, cầm đầu, chỉ huy và không có từ 2 tình tiết tăng nặng trở lên, thì sẽ được xem xét chuyển án.

Nhóm 4: Người được Chủ tịch nước ân giảm

Theo đó, nếu Chủ tịch nước đã quyết định ân giảm từ tử hình xuống chung thân thì sẽ không phải thi hành án tử hình nữa.

Trình tự, thủ tục chuyển hình phạt

TAND cấp tỉnh – nơi đã ra bản án sơ thẩm tử hình có hiệu lực nhưng chưa thi hành – sẽ có trách nhiệm rà soát và lập danh sách các trường hợp thuộc diện được chuyển. Danh sách này sẽ được gửi cho cơ quan quản lý thi hành án hình sự thuộc Bộ Công an hoặc Bộ Quốc phòng để lấy ý kiến. Sau đó, hồ sơ sẽ được gửi về TAND Tối cao.

Chánh án TAND Tối cao sẽ ra quyết định chấp thuận hoặc không chấp thuận việc chuyển hình phạt, tùy theo từng trường hợp cụ thể. Các quyết định này sẽ được chuyển cho các cơ quan liên quan để thực hiện.

Trong thời hạn 7 ngày kể từ khi có quyết định chuyển hình phạt, TAND cấp sơ thẩm sẽ ban hành quyết định thi hành hình phạt tù chung thân đối với người được chuyển.

Cân nhắc về tình tiết tăng nặng – giảm nhẹ

Hiện có hai quan điểm đang được thảo luận:

• Quan điểm thứ nhất: Cần bổ sung quy định chi tiết về tình tiết giảm nhẹ đối với người có 2 tình tiết tăng nặng. Cụ thể, nếu có 2 tình tiết tăng nặng thì người phạm tội phải có ít nhất 4 tình tiết giảm nhẹ, trong đó 3 tình tiết thuộc khoản 1 Điều 51 Bộ luật Hình sự.

• Quan điểm thứ hai: Luật đã quy định rõ rằng người không có từ 2 tình tiết tăng nặng trở lên thì được chuyển án, không cần quy định thêm về tình tiết giảm nhẹ để tránh vượt quá phạm vi luật.

Việc bỏ hình phạt tử hình với một số tội danh và mở rộng đối tượng được chuyển từ tử hình sang tù chung thân cho thấy chính sách hình sự của Việt Nam đang hướng đến nhân đạo hóa hình phạt, cân nhắc yếu tố hoàn cảnh và khả năng cải tạo của người phạm tội. Tuy nhiên, việc áp dụng cụ thể sẽ cần được hướng dẫn thống nhất, chặt chẽ nhằm đảm bảo tính công bằng, nghiêm minh của pháp luật.

Bài viết được thực hiện bởi Công ty Luật TNHH LHLegal – đơn vị chuyên tư vấn pháp lý trong lĩnh vực hình sự, dân sự, kinh tế. Nếu bạn cần được hỗ trợ pháp lý liên quan đến các quy định mới về hình phạt, thi hành án hay các thủ tục hình sự, hãy liên hệ LHLegal qua hotline.

Nếu có bất kỳ thắc mắc hay cần tư vấn pháp luật vui lòng liên hệ chúng tôi qua các hình thức sau:

Hotline gặp Luật sư tư vấn trực tiếp: 1900 2929 01

Nhập thông tin đăng ký tư vấn luật tại đây: https://luatsulh.com/dang-ky-tu-van.html

Liên hệ đặt lịch hẹn qua zalo số: 0903 796 830

Website: https://luatsulh.com/

Trụ sở: 288 B7 Nam Kỳ Khởi Nghĩa, Phường Xuân Hòa, Thành phố Hồ Chí Minh (Địa chỉ cũ: 288 B7 Nam Kỳ Khởi Nghĩa, Phường Võ Thị Sáu, Quận 3, TP.HCM)

Chi nhánh Nha Trang: 07 Bế Văn Đàn, Phường Nam Nha Trang, Tỉnh Khánh Hòa (Địa chỉ cũ: 07 Bế Văn Đàn, Phường Phước Long, Thành phố Nha Trang)

Theo dõi Công ty Luật LHLegal tại:

Website: https://luatsulh.com/

Facebook: Luật sư LHLegal

Youtube: Luật sư LHLegal

Kênh Tiktok Luật sư Hoà: Luật sư Hoà (LHLegal)

Kênh Tiktok Công ty: Luật sư LHLegal

Kênh Tiktok Luật sư Hình sự: Luật sư Hình sự

Kênh Zalo OA

Hồ sơ năng lực LHLegal