Phân biệt cho vay lãi nặng và giao dịch dân sự hợp pháp: Hiểu đúng để tránh vi phạm

Cho vay là một trong những giao dịch dân sự phổ biến nhất, được thực hiện bởi nguyên tắc tự do thỏa thuận giữa các bên. Tuy nhiên, sự tự do này không phải là vô hạn mà luôn phải nằm trong khuôn khổ pháp luật.

Khi các bên thỏa thuận mức lãi suất vượt quá giới hạn cho phép, giao dịch sẽ bị coi là bất hợp pháp và có thể dẫn đến hậu quả pháp lý nghiêm trọng. Bài viết sau đây sẽ giúp bạn phân biệt rõ ranh giới giữa cho vay lãi nặng và giao dịch dân sự hợp pháp, từ đó nâng cao nhận thức và tránh những vi phạm không mong muốn.

>>> Cho vay lãi suất bao nhiêu thì có thể phạm tội cho vay lãi nặng?

>>> Cho vay nặng lãi là gì? Có kiện người cho vay nặng lãi được không?

Phân biệt cho vay lãi nặng và giao dịch dân sự hợp pháp: Hiểu đúng để tránh vi phạm

Cho vay lãi nặng là gì?

Điều 2 Nghị quyết 01/2021/NQ-HĐTP của Hội đồng Thẩm phán TAND tối cao định nghĩa: “Cho vay lãi nặng” là trường hợp bên cho vay cho bên vay vay tiền với mức lãi suất gấp 5 lần trở lên mức lãi suất quy định tại khoản 1 Điều 468 của Bộ luật Dân sự năm 2015.

Căn cứ Điều 468 Bộ luật Dân sự năm 2015 quy định về lãi suất như sau:

“1. Lãi suất vay do các bên thỏa thuận.

Trường hợp các bên có thỏa thuận về lãi suất thì lãi suất theo thỏa thuận không được vượt quá 20%/năm của khoản tiền vay, trừ trường hợp luật khác có liên quan quy định khác. Căn cứ tình hình thực tế và theo đề xuất của Chính phủ, Ủy ban thường vụ Quốc hội quyết định điều chỉnh mức lãi suất nói trên và báo cáo Quốc hội tại kỳ họp gần nhất.

Trường hợp lãi suất theo thỏa thuận vượt quá lãi suất giới hạn được quy định tại khoản này thì mức lãi suất vượt quá không có hiệu lực.

2. Trường hợp các bên có thỏa thuận về việc trả lãi, nhưng không xác định rõ lãi suất và có tranh chấp về lãi suất thì lãi suất được xác định bằng 50% mức lãi suất giới hạn quy định tại khoản 1 Điều này tại thời điểm trả nợ”.

Như vậy, tổ chức, cá nhân nào cho vay thỏa thuận lãi suất vượt quá 20%/năm thì sẽ trái với quy định của pháp luật.

Xét với định nghĩa cho vay lãi nặng thì trường hợp cá nhân, tổ chức cho vay với mức lãi suất vượt quá 100%/ năm thì có thể xem là cho vay lãi nặng.

Giao dịch dân sự hợp pháp là gì?

Giao dịch dân sự hợp pháp, căn cứ theo quy định của Bộ luật Dân sự năm 2015 tại Điều 116, 117 và các điều khoản có liên quan, có thể hiểu:

Giao dịch dân sự hợp pháp là giao dịch dân sự đáp ứng đủ các điều kiện sau đây:

Chủ thể có năng lực pháp luật dân sự, năng lực hành vi dân sự phù hợp với giao dịch dân sự được xác lập;
Chủ thể tham gia giao dịch dân sự hoàn toàn tự nguyện;
Mục đích và nội dung của giao dịch dân sự không vi phạm điều cấm của luật, không trái đạo đức xã hội.
Tuân thủ quy định về hình thức của giao dịch dân sự là điều kiện có hiệu lực của giao dịch dân sự trong trường hợp luật có quy định.

Cụ thể nói về (thoả thuận) hợp đồng cho vay hợp pháp thì điều kiện là lãi suất đối với khoản vay không được vượt quá 20%/năm của khoản tiền vay, trừ trường hợp luật khác có liên quan quy định khác (ví dụ quy định của Luật thương mại năm 2005).

Phân biệt cho vay lãi nặng và giao dịch hợp pháp

Tiêu chí	Cho vay lãi nặng	Giao dịch hợp pháp
Cơ sở pháp lý	Điều Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017), Điều 2 Nghị quyết 01/2021/NQ-HĐTP	Điều 116, 117 Bộ luật dân sự năm 2015
Định nghĩa	Cho vay lãi nặng là trường hợp trong thỏa thuận vay, bên cho vay cho bên vay vay tiền với mức lãi suất gấp 5 lần trở lên mức lãi suất quy định tại khoản 1 Điều 468 của Bộ luật Dân sự hiện hành.	Giao dịch hợp pháp là giao dịch tuân thủ quy định của Bộ luật Dân sự hiện hành, chủ thể giao dịch đáp ứng điều kiện về chủ thể, việc giao dịch hoàn toàn tự nguyện, với mục đích và nội dung không vi phạm điều cấm của luật, không trái đạo đức xã hội. Tuân thủ quy định về hình thức (nếu có)
Hệ quả pháp lý	Cho vay lãi nặng là một hành vi được quy định tại Điều 201 Bộ luật Hình sự và bị coi là tội phạm, phải chịu trách nhiệm hình sự tương ứng.	Giao dịch hợp pháp được pháp luật công nhận, các bên phải nghiêm túc tuân thủ. Một khi có tranh chấp khởi kiện ra Toà án, giao dịch hợp pháp trở thành điều kiện đầu tiên được xem xét khi phân xử, bởi nguyên tắc của pháp luật Việt Nam là tôn trọng sự thỏa thuận của các bên.

Xem thêm: https://luatsulh.com/gioi-thieu/luat-su-gioi-hinh-su-binh-thanh-dich-vu-luat-su-hinh-su-344.html

Hậu quả của hành vi cho vay lãi nặng

Người cho vay lãi nặng có thể bị phạt hành chính hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự, cụ thể:

Trách nhiệm hành chính

Người nào trong giao dịch dân sự mà cho vay với lãi suất gấp 05 lần trở lên của mức lãi suất cao nhất quy định trong Bộ luật Dân sự hiện hành

Điểm d), đ) khoản 4 Điều 12 Nghị định 144/2021/NĐ-CP Chính phủ quy định:

“4. Phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 20.000.000 đồng đối với một trong những hành vi sau đây:

…Kinh doanh dịch vụ cầm đồ cho vay tiền có cầm cố tài sản nhưng lãi suất cho vay vượt quá tỷ lệ lãi suất theo quy định của Bộ luật Dân sự 2015”.

Không đăng ký ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện về an ninh trật tự mà cho vay tiền có cầm cố tài sản hoặc không cầm cố tài sản nhưng lãi suất cho vay vượt quá tỷ lệ lãi suất theo quy định của Bộ luật Dân sự;

Như vậy, người có hành vi kinh doanh dịch vụ cầm đồ cho vay tiền có cầm cố tài sản , hoặc không nhưng lãi suất cho vay vượt quá tỷ lệ lãi suất theo quy định của Bộ luật Dân sự hiện hành, hoặc không đăng ký ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện về an ninh trật tự mà cho vay tiền có cầm cố tài sản hoặc không cầm cố tài sản nhưng lãi suất cho vay vượt quá tỷ lệ lãi suất theo quy định của Bộ luật Dân sự hiện hành sẽ bị xử phạt hành chính từ 10.000.000 đồng đến 20.000.000 đồng.

Trách nhiệm Hình sự

Điều 201 Hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017) quy định:

“Tội cho vay lãi nặng trong giao dịch dân sự

1. Người nào trong giao dịch dân sự mà cho vay với lãi suất gấp 05 lần trở lên của mức lãi suất cao nhất quy định trong Bộ luật Dân sự, thu lợi bất chính từ 30.000.000 đồng đến dưới 100.000.000 đồng hoặc đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này hoặc đã bị kết án về tội này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm, thì bị phạt tiền từ 50.000.000 đồng đến 200.000.000 đồng hoặc phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm.

2. Phạm tội mà thu lợi bất chính 100.000.000 đồng trở lên, thì bị phạt tiền từ 200.000.000 đồng đến 1.000.000.000 đồng hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm.

3. Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 30.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm”.

Nghị quyết 01/2021 NQ-HĐTP quy định:

“Cho vay lãi nặng là trường hợp bên cho vay cho bên vay vay tiền với mức lãi suất gấp 05 lần trở lên mức lãi suất cao nhất quy định tại khoản 1 Điều 468 của Bộ luật Dân sự.

Trường hợp cho vay bằng tài sản khác (không phải là tiền) thì khi giải quyết phải quy đổi giá trị tài sản đó thành tiền tại thời điểm chuyển giao tài sản vay”.

Như vậy, người có hành vi cho vay lãi nặng, tức là cho bên vay vay tiền với mức lãi suất gấp 05 lần trở lên mức lãi suất 20%/năm của khoản tiền vay, thu lợi bất chính từ 30.000.000 đồng đến dưới 100.000.000 đồng hoặc đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này hoặc đã bị kết án về tội này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm sẽ bị phạt hành chính, phải chịu trách nhiệm Hình sự về tội cho vay lãi nặng, với mức án đến 3 năm tù giam. Ngoài ra, còn có thể bị phạt bổ sung: phạt tiền, phạt cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định.

Cho vay lãi nặng có thể đem lại khoản lời lớn trước mắt nhưng cùng với đó là trách nhiệm pháp lý nặng nề. Cần hiểu đúng quy định của pháp luật, về hậu quả của cho vay lãi nặng để tránh vi phạm.

Nếu có bất kỳ thắc mắc hay cần tư vấn pháp luật vui lòng liên hệ chúng tôi qua các hình thức sau:

Hotline gặp Luật sư tư vấn trực tiếp: 1900 2929 01

Nhập thông tin đăng ký tư vấn luật tại đây: https://luatsulh.com/dang-ky-tu-van.html

Liên hệ đặt lịch hẹn qua zalo số: 0903 796 830

Website: https://luatsulh.com/

Trụ sở: 288 B7 Nam Kỳ Khởi Nghĩa, Phường Võ Thị Sáu, Quận 3, TP.HCM

Chi nhánh Nha Trang: 07 Bế Văn Đàn, Phường Phước Long, Thành phố Nha Trang

Theo dõi Công ty Luật LHLegal tại:

Website: https://luatsulh.com/

Facebook: Luật sư LHLegal

Youtube: Luật sư LHLegal

Kênh Tiktok Luật sư Hoà: Luật sư Hoà (LHLegal)

Kênh Tiktok Công ty: Luật sư LHLegal

Kênh Tiktok Luật sư Hình sự: Luật sư Hình sự