Vụ tuyển trợ lý không lương của đạo diễn Quang Dũng dưới góc độ pháp luật lao động

Tuyển trợ lý không lương: Nội dung gây tranh cãi

Theo nội dung bài đăng, đạo diễn Nguyễn Quang Dũng cho biết ông cần thêm trợ lý hỗ trợ về chuyên môn, với các nhiệm vụ như tìm kiếm, tổng hợp tư liệu, ghi chép, hệ thống nội dung cho các buổi làm việc cùng đội ngũ sáng tạo và nhà sản xuất.

Bài đăng nêu rõ đây là công việc bán thời gian (part-time), không có lương. Đổi lại, người làm trợ lý được hứa hẹn cơ hội học hỏi, tích lũy kinh nghiệm, tiếp cận các dự án lớn cũng như làm việc với các nhà sáng tạo, nhà sản xuất và nhà đầu tư trong ngành.

Ngay sau khi được chia sẻ, thông tin này lan truyền mạnh mẽ và tạo ra nhiều luồng ý kiến trái chiều. Không ít người đặt vấn đề về tính hợp pháp của việc tuyển dụng lao động nhưng không trả lương, kể cả trong trường hợp các bên đã thông báo và “tự nguyện” thỏa thuận từ đầu.

Nguy cơ vi phạm quy định pháp luật lao động

Dưới góc độ pháp lý, dựa trên yêu cầu công việc và việc sử dụng kết quả lao động nêu trong bài tuyển dụng, nhiều ý kiến cho rằng trường hợp này tiềm ẩn nguy cơ vi phạm pháp luật lao động.

Pháp luật Việt Nam hiện hành không công nhận khái niệm tuyển dụng người lao động làm việc không hưởng lương. Về nguyên tắc, khi đã có hoạt động tuyển dụng nhân sự để thực hiện công việc theo sự phân công, quản lý và kết quả công việc được sử dụng cho hoạt động nghề nghiệp hoặc dự án cụ thể, thì quan hệ đó có thể được xem là quan hệ lao động và người sử dụng lao động có nghĩa vụ trả lương.

Theo Bộ luật Lao động 2019, người lao động làm việc bán thời gian vẫn được hưởng lương và bảo đảm các quyền, nghĩa vụ như người lao động làm việc toàn thời gian, không bị phân biệt đối xử.

Trong trường hợp học nghề, tập nghề, pháp luật chỉ cho phép khi mục đích chính là đào tạo, không nhằm khai thác sức lao động và không sử dụng kết quả công việc cho lợi ích kinh tế hoặc hoạt động sản xuất – kinh doanh của bên tiếp nhận. Ngay cả trong thời gian học nghề, nếu người học trực tiếp tham gia lao động, thì vẫn có thể được trả lương theo thỏa thuận.

Đáng lưu ý, việc đặt tên vị trí là trợ lý, cộng tác viên hay thực tập sinh không làm thay đổi bản chất pháp lý. Nếu người được tuyển thực tế làm việc theo sự phân công, chịu sự quản lý và kết quả công việc phục vụ trực tiếp cho dự án, thì vẫn có thể được coi là quan hệ lao động theo quy định của pháp luật.

Rủi ro pháp lý cho cả hai bên

Đối với bên tuyển dụng, việc sử dụng lao động không trả lương, kể cả có sự đồng thuận, vẫn có nguy cơ bị xác định là hành vi trái luật. Hệ quả có thể bao gồm xử phạt vi phạm hành chính theo quy định, buộc truy trả tiền lương, truy đóng các khoản bảo hiểm bắt buộc, đồng thời đối mặt với tranh chấp lao động và rủi ro ảnh hưởng nghiêm trọng đến uy tín, hình ảnh.

Về phía người lao động, rủi ro lớn nhất là khó bảo vệ quyền lợi khi không có hợp đồng lao động hoặc thỏa thuận bằng văn bản rõ ràng. Khi phát sinh tranh chấp, người lao động phải tự chứng minh quan hệ lao động thực tế, tốn thời gian và chi phí.

Ngoài ra, người lao động còn không được bảo đảm đầy đủ các quyền lợi về tiền lương, mức lương tối thiểu, an toàn – vệ sinh lao động và các chế độ bảo hiểm liên quan. Đặc biệt, trong trường hợp kết quả công việc được sử dụng trực tiếp cho dự án hoặc lợi ích kinh tế, người lao động có nguy cơ không được ghi nhận đúng giá trị sức lao động của mình.

Nguy cơ tạo tiền lệ không phù hợp trên thị trường lao động

Xét trên bình diện rộng, nếu việc tuyển dụng lao động không lương được chấp nhận và lặp lại, điều này có thể tạo ra tiền lệ không phù hợp với các nguyên tắc nền tảng của pháp luật lao động Việt Nam, vốn được xây dựng trên tinh thần bảo vệ người lao động – bên yếu thế trong quan hệ lao động.

Tiền lương là quyền cơ bản và mang tính bắt buộc. Việc phổ biến các hình thức làm việc không lương dưới danh nghĩa “học hỏi” hay “trải nghiệm” có nguy cơ làm mờ ranh giới giữa học nghề và quan hệ lao động, khiến quyền được trả lương và các quyền lợi tối thiểu khác bị xem nhẹ.

Về lâu dài, điều này có thể dẫn đến cạnh tranh không lành mạnh trên thị trường lao động, khi một số chủ thể giảm chi phí bằng cách sử dụng lao động không lương, gây bất lợi cho các doanh nghiệp tuân thủ đúng quy định pháp luật. Người lao động trẻ, người mới vào nghề – vốn đã ở vị thế yếu – càng dễ bị đặt vào tình trạng rủi ro pháp lý.

Cần minh bạch và tuân thủ đúng pháp luật

Từ góc độ pháp luật và thực tiễn thị trường lao động, việc tuyển dụng không lương không nên được coi là thông lệ bình thường. Các bên cần phân định rõ giữa học nghề và làm việc, minh bạch ngay từ đầu về bản chất quan hệ và tuân thủ đúng khung pháp luật lao động hiện hành.

Đây là giải pháp cần thiết để hạn chế rủi ro pháp lý, bảo vệ quyền lợi chính đáng của người lao động và bảo đảm sự phát triển lành mạnh, công bằng của thị trường lao động.

Nếu có bất kỳ thắc mắc hay cần tư vấn pháp luật vui lòng liên hệ chúng tôi qua các hình thức sau:

Hotline Luật sư tư vấn trực tiếp: 1900 2929 01

Nhập thông tin đăng ký tư vấn luật tại đây: https://luatsulh.com/dang-ky-tu-van.html

Liên hệ đặt lịch hẹn qua zalo số: 0903 796 830

Website: https://luatsulh.com/

Trụ sở: 12A Nguyễn Đình Chiểu, Phường Tân Định, Thành phố Hồ Chí Minh (Phường Đa Kao, Quận 1 cũ)

Chi nhánh Nha Trang: 144 Hoàng Hoa Thám, phường Nha Trang, tỉnh Khánh Hoà (Phường Lộc Thọ, Thành phố Nha Trang cũ)

Theo dõi Công ty Luật LH Legal tại:

Website: https://luatsulh.com/

Facebook: Luật sư LH Legal

Youtube: Luật sư LH Legal

Kênh Tiktok Luật sư Hoà: Luật sư Hoà (LH Legal)

Kênh Tiktok Công ty: Luật sư LH Legal

Kênh Tiktok Luật sư Hình sự: Luật sư Hình sự

Kênh Zalo OA

Hồ sơ năng lực LH Legal