Người buôn nhỏ lẻ lúng túng vì hàng hóa không hóa đơn: Bán ra thế nào cho đúng luật?

Nhiều cá nhân và hộ kinh doanh nhỏ hiện đang lo lắng trước câu hỏi: “Hàng không có hóa đơn, giờ bán ra có được không?” Đây là vấn đề đang được thảo luận sôi nổi trên các diễn đàn về thuế và cộng đồng buôn bán online.

Siết chặt quản lý hóa đơn đầu vào

Trước đây, việc mua bán hàng hóa không có hóa đơn – đặc biệt từ các chợ đầu mối hay mối quen – là khá phổ biến. Tuy nhiên, với yêu cầu quản lý thuế chặt chẽ hơn, cơ quan chức năng hiện yêu cầu hàng hóa đưa vào kinh doanh phải có hóa đơn đầu vào hợp pháp.

Hóa đơn đầu vào là căn cứ quan trọng để hợp thức chi phí, kê khai thuế và làm cơ sở xuất hóa đơn bán ra. Nếu không có hóa đơn đầu vào, về nguyên tắc, không được phép xuất hóa đơn đầu ra. Việc cố tình xuất hóa đơn trong trường hợp này có thể bị xử phạt hành chính lên đến 8 triệu đồng và thậm chí có thể bị xem xét trách nhiệm hình sự nếu có dấu hiệu trốn thuế.

Một vài ngoại lệ hiếm hoi

Theo Thông tư 119/2014/TT-BTC, khoản 2 Điều 3, một số trường hợp đặc biệt được miễn lập hóa đơn nếu có chứng từ thay thế hợp lệ, như cho mượn, hoàn trả thiết bị theo hợp đồng. Tuy nhiên, đây chỉ là ngoại lệ, không áp dụng cho hoạt động mua bán hàng hóa thông thường.

Hộ kinh doanh online có bắt buộc dùng máy tính tiền?

Từ ngày 1-6-2025, theo quy định mới, các hộ kinh doanh có doanh thu từ 1 tỷ đồng/năm trở lên – bao gồm cả kinh doanh online – nếu bán hàng hóa, dịch vụ trực tiếp đến người tiêu dùng, đều phải sử dụng hóa đơn điện tử từ máy tính tiền.

Điều này gây khó khăn cho nhiều hộ nhỏ lẻ vốn quen bán hàng bằng giấy viết tay, không có hệ thống phần mềm kế toán hoặc chứng từ rõ ràng. Việc đáp ứng các yêu cầu mới đòi hỏi thời gian và sự hỗ trợ từ cơ quan chức năng.

Cần lộ trình rõ ràng, tránh gây hoang mang

Nhiều hộ kinh doanh cho biết họ đang lúng túng vì hàng tồn kho được nhập từ trước chưa có hóa đơn. Nếu xử phạt ngay mà không có hướng dẫn cụ thể, dễ gây hoang mang và ảnh hưởng đến sinh kế của họ. Do đó, cần có lộ trình chuyển đổi hợp lý, đi kèm hướng dẫn chi tiết và hỗ trợ kỹ thuật.

Né thuế: Lợi bất cập hại

Hiện vẫn còn không ít hộ kinh doanh lựa chọn giao dịch tiền mặt hoặc không ghi rõ nội dung khi chuyển khoản nhằm tránh bị kiểm tra. Tuy nhiên, với khả năng phân tích dữ liệu hiện đại, cơ quan thuế hoàn toàn có thể kiểm tra dòng tiền, lượng hàng và tồn kho để xác định doanh thu thực tế. Trốn thuế không còn dễ dàng như trước, và rủi ro bị xử lý là rất cao.

Việc tuân thủ quy định thuế không chỉ giúp ổn định kinh doanh mà còn đảm bảo sự minh bạch và phát triển lâu dài.

Tóm tắt các quy định quan trọng từ ngày 1-6-2025:

• Hộ kinh doanh có doanh thu từ 1 tỷ đồng/năm phải sử dụng hóa đơn điện tử từ máy tính tiền.

• Không có hóa đơn đầu vào, không được xuất hóa đơn đầu ra.

• Xử phạt hành chính lên đến 8 triệu đồng nếu vi phạm quy định về lập hóa đơn.

• Một số trường hợp có hợp đồng, chứng từ đầy đủ có thể được miễn xuất hóa đơn (ví dụ: cho mượn máy móc, hoàn trả thiết bị...).