Đưa hối lộ trong hoạt động ngân hàng: Người vi phạm có thể bị xử lý thế nào?

>>> Khung hình phạt tội đưa hối lộ và nhận hối lộ

>>> Tội môi giới hối lộ bị xử phạt ra sao? Các khung hình phạt theo Bộ luật Hình sự hiện hành

Một trường hợp điển hình được phản ánh như sau:“Tôi là giám đốc một công ty nhỏ, khi làm hồ sơ vay vốn ngân hàng thì cán bộ tín dụng gợi ý rằng nếu muốn hồ sơ được giải quyết nhanh và thuận lợi thì tôi phải ‘bồi dưỡng’ một khoản tiền ngoài hợp đồng. Tôi lo ngại nếu không đưa thì hồ sơ bị kéo dài, nhưng nếu đưa thì lại sợ vi phạm pháp luật. Trong trường hợp này, tôi nên xử lý thế nào để vừa bảo vệ quyền lợi của công ty, vừa tránh rủi ro liên quan đến tội đưa hối lộ? Một giám đốc đặt câu hỏi: “Nếu không đưa thì sợ bị kéo dài, còn nếu đưa thì lo vi phạm tội đưa hối lộ. Tôi phải làm gì để bảo vệ quyền lợi công ty?”

Tình huống trên cho thấy ranh giới mong manh giữa nhu cầu được hỗ trợ và nguy cơ vi phạm pháp luật trong giao dịch ngân hàng. Trong bài viết này, LH Legal sẽ phân tích liệu hành vi “bồi dưỡng” có thể bị xem là hối lộ hay không, đồng thời đưa ra hướng xử lý an toàn để doanh nghiệp tránh rủi ro pháp lý.

Hành vi “bồi dưỡng” có thể cấu thành tội đưa – nhận hối lộ không?

Theo Điều 354 và Điều 364 Bộ luật Hình sự 2015, sửa đổi, bổ sung năm 2025, “hối lộ” được hiểu là hành vi đưa - nhận bất kỳ lợi ích nào gồm tiền, tài sản, lợi ích vật chất khác và lợi ích phi vật chất để người có chức vụ, quyền hạn làm hoặc không làm một việc vì lợi ích hoặc theo yêu cầu của người đưa hối lộ. 

Trong trường hợp được nêu trên, việc cán bộ tín dụng gợi ý “bồi dưỡng”, “chi phí ngoài”, “cảm ơn”, “lót tay”… để giải quyết hồ sơ nhanh hơn là hành vi tiềm ẩn rủi ro pháp lý rất lớn, có thể cấu thành tội nhận hối lộ và tội đưa hối lộ theo quy định tại Điều 354 và Điều 364 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2025) vì:

• Chủ thể được “bồi dưỡng” là cán bộ tín dụng - người có chức vụ, quyền hạn trong việc thẩm định và đề xuất phê duyệt khoản vay;

• Lợi ích nhận được là một khoản tiền ngoài hợp đồng;

• Mục đích của việc hối lộ: đẩy nhanh tiến độ giải quyết hồ sơ vay vốn của công ty, thậm chí làm trái quy định về hoạt động ngân hàng. 

Do đó, hành vi yêu cầu “bồi dưỡng” một khoản tiền ngoài hợp đồng để giải quyết hồ sơ vay vốn nhanh và thuận lợi của cán bộ tín dụng có thể cấu thành tội nhận hối lộ. 

Đồng thời, người thực hiện hành vi “bồi dưỡng” cũng có thể bị cấu thành tội đưa hối lộ dù hành vi này mang danh nghĩa “chi phí tự nguyện”, “phí hỗ trợ”, “cảm ơn”,… nhưng về bản chất, nếu nhằm tác động đến kết quả xử lý hồ sơ thì vẫn có thể bị xem là hành vi đưa hối lộ.

Người đưa hối lộ, người nhận hối lộ bị xử phạt thế nào?

Khung hình phạt đối với Tội đưa hối lộ

Căn cứ Điều 364 Bộ luật Hình sự 2015, sửa đổi, bổ sung 2025, khung hình phạt đối với tội đưa hối lộ được quy định như sau:

• Phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến 200.000.000 đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm đối với người nào trực tiếp hay qua trung gian đã đưa hoặc sẽ đưa cho người có chức vụ, quyền hạn hoặc người khác hoặc tổ chức khác bất kỳ tiền, tài sản, lợi ích vật chất khác trị giá từ 2.000.000 đồng đến dưới 100.000.000 đồng hoặc lợi ích phi vật chất để người có chức vụ, quyền hạn làm hoặc không làm một việc vì lợi ích hoặc theo yêu cầu của người đưa hối lộ.

• Phạt tù từ 02 năm đến 07 năm nếu hành vi phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau:

  • Có tổ chức;

  • Dùng thủ đoạn xảo quyệt;

  • Dùng tài sản của Nhà nước để đưa hối lộ;

  • Lợi dụng chức vụ, quyền hạn;

  • Phạm tội 02 lần trở lên;

  • Của hối lộ là tiền, tài sản, lợi ích vật chất khác trị giá từ 100.000.000 đồng đến dưới 500.000.000 đồng.

• Phạt tù từ 07 năm đến 12 năm nếu phạm tội trong trường hợp của hối lộ là tiền, tài sản, lợi ích vật chất khác trị giá từ 500.000.000 đồng đến dưới 1.000.000.000 đồng.

• Phạt tù từ 12 năm đến 20 năm nếu phạm tội trong trường hợp của hối lộ là tiền, tài sản, lợi ích vật chất khác trị giá 1.000.000.000 đồng trở lên.

• Ngoài ra, người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng.

• Người nào đưa hoặc sẽ đưa hối lộ cho công chức nước ngoài, công chức của tổ chức quốc tế công, người có chức vụ trong các doanh nghiệp, tổ chức ngoài Nhà nước cũng bị xử lý theo quy định tại Điều 364 Bộ luật Hình sự 2015, sửa đổi, bổ sung 2025.

Trong một số trường hợp, người đưa hối lộ có thể được xác định là không có tội hoặc được miễn trách nhiệm hình sự, cụ thể: 

• Khoản 6 Điều 364 Bộ luật Hình sự quy định nếu Người bị ép buộc đưa hối lộ mà chủ động khai báo trước khi bị phát giác, thì được coi là không có tội và được trả lại toàn bộ của đã dùng để đưa hối lộ.

• Khoản 7 Điều 364 Bộ luật Hình sự nêu rõ: Người đưa hối lộ tuy không bị ép buộc nhưng đã chủ động khai báo trước khi bị phát giác, thì có thể được miễn trách nhiệm hình sự và được trả lại một phần hoặc toàn bộ của đã dùng để đưa hối lộ.

Khung hình phạt đối với tội nhận hối lộ

Căn cứ vào Điều 354 Bộ luật Hình sự 2015, sửa đổi, bổ sung 2025, khung hình phạt đối với tội nhận hối lộ được quy định như sau:

• Phạt tù từ 02 năm đến 07 năm đối với người nào lợi dụng chức vụ, quyền hạn trực tiếp hoặc qua trung gian nhận hoặc sẽ nhận bất kỳ lợi ích nào sau đây cho chính bản thân người đó hoặc cho người hoặc tổ chức khác để làm hoặc không làm một việc vì lợi ích hoặc theo yêu cầu của người đưa hối lộ, cụ thể:

  • Tiền, tài sản hoặc lợi ích vật chất khác trị giá từ 2.000.000 đồng đến dưới 100.000.000 đồng hoặc dưới 2.000.000 đồng nhưng đã bị xử lý kỷ luật về hành vi này mà còn vi phạm hoặc đã bị kết án về một trong các tội quy định tại Mục 1 Chương XXIII Bộ luật Hình sự 2015, sửa đổi, bổ sung 202517 chưa được xóa án tích mà còn vi phạm;

  • Lợi ích phi vật chất.

Người phạm tội nhận hối lộ có thể bị phạt tù từ 2-7 năm nếu nhận hối lộ từ 2 triệu đến dưới 100 triệu đồng

• Phạt tù từ 07 năm đến 15 năm nếu phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau:

  • Có tổ chức;

  • Lạm dụng chức vụ, quyền hạn;

  • Của hối lộ là tiền, tài sản hoặc lợi ích vật chất khác trị giá từ 100.000.000 đồng đến dưới 500.000.000 đồng;

  • Gây thiệt hại về tài sản từ 1.000.000.000 đồng đến dưới 3.000.000.000 đồng;

  • Phạm tội 02 lần trở lên;

  • Biết rõ của hối lộ là tài sản của Nhà nước;

  • Đòi hối lộ, sách nhiễu hoặc dùng thủ đoạn xảo quyệt.

• Phạt tù từ 15 năm đến 20 năm nếu phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau:

  • Của hối lộ là tiền, tài sản hoặc lợi ích vật chất khác trị giá từ 500.000.000 đồng đến dưới 1.000.000.000 đồng;

  • Gây thiệt hại về tài sản từ 3.000.000.000 đồng đến dưới 5.000.000.000 đồng.

• Phạt tù 20 năm hoặc tù chung thân nếu phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau:

  • Của hối lộ là tiền, tài sản hoặc lợi ích vật chất khác trị giá 1.000.000.000 đồng trở lên;

  • Gây thiệt hại về tài sản 5.000.000.000 đồng trở lên.

• Người phạm tội còn bị cấm đảm nhiệm chức vụ nhất định từ 01 năm đến 05 năm, có thể bị phạt tiền từ 60.000.000 đồng đến 200.000.000 đồng, tịch thu một phần hoặc toàn bộ tài sản.

• Người có chức vụ, quyền hạn trong các doanh nghiệp, tổ chức ngoài Nhà nước mà nhận hối lộ, thì bị xử lý theo quy định tại Điều 354 Bộ luật Hình sự 2015, sửa đổi, bổ sung 2025.

Khi bị gợi ý chi tiền ngoài hợp đồng, nên xử lý thế nào?

Khi gặp tình huống cán bộ ngân hàng gợi ý “bồi dưỡng” chi phí ngoài hợp đồng, doanh nghiệp cần hết sức thận trọng để tránh rơi vào hành vi đưa hối lộ. Một số khuyến nghị quan trọng mà các cá nhân, tổ chức cần xử lý, bao gồm:

• Không tự ý đưa tiền cho cán bộ ngân hàng

• Cá nhân, tổ chức tuyệt đối không tự ý đưa tiền hoặc lợi ích dưới bất kỳ hình thức nào, việc giải quyết hồ sơ là trách nhiệm của cán bộ Ngân hàng.

• Cần kiên quyết từ chối các yêu cầu “bồi dưỡng”, “lót tay”, “cảm ơn”. Dù số tiền nhỏ, việc đưa tiền để tác động đến tiến độ hoặc kết quả xử lý hồ sơ đều có thể bị xem là hành vi đưa hối lộ theo quy định tại Điều 364 Bộ luật Hình sự 2015, sửa đổi, bổ sung năm 2025.

• Có thể gửi phản ánh qua đường dây nóng của ngân hàng, cơ quan thanh tra, hoặc cơ quan công an về hành vi của cán bộ ngân hàng

• Khi cán bộ ngân hàng gợi ý nhận tiền, người dân nên chủ động phản ánh qua các kênh chính thức:

  • Đường dây nóng hoặc bộ phận kiểm soát nội bộ của ngân hàng;

  • Cơ quan Thanh tra, giám sát ngân hàng thuộc Ngân hàng Nhà nước;

  • Cơ quan công an nếu có dấu hiệu ép buộc, trục lợi hoặc tham nhũng.

• Việc phản ánh kịp thời giúp bảo vệ quyền lợi của người dân và hỗ trợ cơ quan chức năng xử lý hành vi vi phạm.

• Các cá nhân, tổ chức cần tuân thủ quy trình vay vốn minh bạch, cung cấp đủ hồ sơ theo quy định.

• Người vay cần đảm bảo hồ sơ vay vốn được chuẩn bị đầy đủ và đúng quy định; trao đổi bằng văn bản hoặc email để tạo chứng cứ minh bạch.

• Việc thực hiện đúng quy trình giúp hạn chế tối đa việc cán bộ lợi dụng sự thiếu thông tin để gây khó khăn hoặc trục lợi.

• Nên tham khảo tư vấn pháp lý trước khi xử lý tình huống liên quan đến “chi phí ngoài hợp đồng”.

• Các tình huống liên quan đến “chi phí ngoài hợp đồng” thường tiềm ẩn rủi ro vi phạm pháp luật hình sự. Do đó, các cá nhân, tổ chức nên tham vấn luật sư hoặc bộ phận pháp chế trước khi quyết định phản ánh, tố cáo hoặc làm việc lại với ngân hàng, nhằm bảo đảm lựa chọn phương án phù hợp và an toàn.

• Giữ sự an toàn pháp lý lâu dài để bảo vệ cả uy tín và hoạt động kinh doanh.

• Từ chối đưa hối lộ không chỉ là tuân thủ pháp luật mà còn là cách bảo vệ uy tín của cá nhân, doanh nghiệp với đối tác, ngân hàng và cơ quan quản lý. Hoạt động kinh doanh bền vững đòi hỏi tính minh bạch và tuân thủ pháp luật ngay từ những giao dịch thường gặp như vay vốn.

LH Legal - Đồng hành pháp lý cùng doanh nghiệp trong giao dịch ngân hàng

Trong bối cảnh hệ thống ngân hàng ngày càng siết chặt quy trình và yêu cầu tuân thủ, doanh nghiệp rất dễ gặp những tình huống rủi ro như vướng mắc hồ sơ, bị gây khó khăn hoặc bị gợi ý “chi phí ngoài hợp đồng”. Những sai sót nhỏ trong cách xử lý có thể dẫn đến hệ lụy lớn, thậm chí liên quan đến trách nhiệm hình sự.

Luật sư LH Legal luôn sẵn sàng đồng hành và bảo vệ quyền lợi của khách hàng trong mọi vấn đề liên quan đến pháp luật ngân hàng

Với kinh nghiệm chuyên sâu trong lĩnh vực pháp lý doanh nghiệp và tài chính - ngân hàng, LH Legal luôn sẵn sàng đồng hành, hỗ trợ doanh nghiệp thông qua các dịch vụ:

• Tư vấn pháp lý trong quá trình vay vốn, thẩm định hợp đồng tín dụng và các tài liệu liên quan;

• Đánh giá rủi ro pháp lý trong giao dịch, quy trình xét duyệt tín dụng và các yêu cầu từ phía ngân hàng;

• Hỗ trợ doanh nghiệp xử lý các tình huống nhạy cảm như bị gợi ý chi phí ngoài hợp đồng hoặc hành vi có dấu hiệu tiêu cực;

• Đại diện làm việc với ngân hàng, cơ quan nhà nước để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của doanh nghiệp;

• Đảm bảo tuân thủ pháp luật, duy trì sự minh bạch và uy tín trong mọi hoạt động tài chính - tín dụng.

LH Legal cam kết mang đến giải pháp pháp lý toàn diện, an toàn và hiệu quả, giúp doanh nghiệp yên tâm trong mọi giao dịch ngân hàng, từ hoạt động vay vốn, bảo lãnh, cho đến giải quyết tranh chấp phát sinh.

Nếu có bất kỳ thắc mắc hay cần tư vấn pháp luật vui lòng liên hệ chúng tôi qua các hình thức sau:

Hotline Luật sư tư vấn trực tiếp: 1900 2929 01

Nhập thông tin đăng ký tư vấn luật tại đây: https://luatsulh.com/dang-ky-tu-van.html

Liên hệ đặt lịch hẹn qua zalo số: 0903 796 830

Website: https://luatsulh.com/

Trụ sở: 12A Nguyễn Đình Chiểu, Phường Tân Định, Thành phố Hồ Chí Minh (Phường Đa Kao, Quận 1 cũ)

Chi nhánh Nha Trang: 144 Hoàng Hoa Thám, phường Nha Trang, tỉnh Khánh Hoà (Phường Lộc Thọ, Thành phố Nha Trang cũ)

Theo dõi Công ty Luật LH Legal tại:

Website: https://luatsulh.com/

Facebook: Luật sư LH Legal

Youtube: Luật sư LH Legal

Kênh Tiktok Luật sư Hoà: Luật sư Hoà (LH Legal)

Kênh Tiktok Công ty: Luật sư LH Legal

Kênh Tiktok Luật sư Hình sự: Luật sư Hình sự

Kênh Zalo OA

Hồ sơ năng lực LH Legal