Cách thức thu hồi tiền lừa đảo và đảm bảo quyền lợi cho nạn nhân trong thi hành án

>>> Đã hoàn trả tiền lừa đảo và bị hại rút đơn - Liệu có thoát trách nhiệm hình sự?

>>> Chi phí khởi kiện lừa đảo chiếm đoạt tài sản là bao nhiêu?

Thi hành án trong các vụ án lừa đảo: Quy trình và yêu cầu pháp luật

Thời điểm thực hiện việc thi hành: Khi bản án, quyết định của Tòa án có hiệu lực, cơ quan thi hành án sẽ tiến hành việc thi hành án, xử lý số tiền bị lừa đảo, trả lại cho nạn nhân. (Điều 36 Luật Thi hành án dân sự năm 2008 (sửa đổi, bổ sung năm 2014, 2018, 2020, 2022, 2024) (Luật Luật Thi hành án dân sự hiện hành).

Thẩm quyền: Chi cục thi hành án dân sự.

Căn cứ Điều 35 Luật Thi hành án dân sự hiện hành, Điều 268 Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015, sửa đổi, bổ sung năm 2021, điểm c) khoản 1 Điều 52 Nghị định 62/2015/NĐ-CP hướng dẫn Luật Thi hành án dân sự (sửa đổi, bổ sung năm 2016, 2020) thì Chi cục thi hành án dân sự là cơ quan thi hành án dân sự được tổ chức ở cấp huyện, chịu trách nhiệm thi hành:

• Bản án, quyết định sơ thẩm của Tòa án nhân dân quận, huyện, thị xã, thành phố thuộc tỉnh và tương đương nơi cơ quan thi hành án dân sự có trụ sở;

• Bản án, quyết định phúc thẩm của Tòa án nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương đối với bản án, quyết định sơ thẩm của Tòa án nhân dân quận, huyện, thị xã, thành phố thuộc tỉnh và tương đương nơi cơ quan thi hành án dân sự cấp huyện có trụ sở;

• Quyết định giám đốc thẩm, tái thẩm của Tòa án nhân dân cấp cao đối với bản án, quyết định đã có hiệu lực pháp luật của Tòa án nhân dân quận, huyện, thị xã, thành phố thuộc tỉnh và tương đương nơi cơ quan thi hành án dân sự có trụ sở;

• Bản án, quyết định do cơ quan thi hành án dân sự cấp huyện nơi khác, cơ quan thi hành án dân sự cấp tỉnh hoặc cơ quan thi hành án cấp quân khu ủy thác.

Với các trường hợp còn lại, cơ quan thi hành án cấp tỉnh, cụ thể là Cục thi hành án dân sự chịu trách nhiệm thi hành. Nếu phần quyết định dân sự trong bản án, quyết định hình sự của Toà án quân sự thì cơ quan chịu trách nhiệm thi hành là Cơ quan thi hành án cấp quân khu. 

Quy trình: 

Khi bản án có hiệu lực, cơ quan thi hành án sẽ tiến hành các bước sau:

• Ban hành Quyết định thi hành án (theo yêu cầu của người được thi hành án hoặc quyết định THA chủ động).  Thời hạn ra quyết định thi hành án là 05 ngày kể từ ngày nhận được yêu cầu thi hành án hoặc nhận được bản án, quyết định của Toà án. Nội dung quyết định bao gồm: Họ, tên, chức vụ của người ra quyết định; số, ngày, tháng, năm, tên cơ quan, tổ chức ban hành bản án, quyết định; tên, địa chỉ của người phải thi hành án, người được thi hành; phần nghĩa vụ phải thi hành án; thời hạn tự nguyện thi hành án. (Điều 36 Luật Thi hành án dân sự hiện hành).

• Xác minh tài sản của bị đơn: Cơ quan thi hành án  xác minh tài sản của kẻ lừa đảo để có căn cứ cưỡng chế thi hành án. Trước đó, trong quá trình điều tra, Cơ quan điều tra có quyền kê biên, ngăn chặn, phong tỏa tài sản của người phạm tội để đảm bảo cho việc thi hành án sau này, khi đó Cơ quan thi hành án sẽ tiếp tục xử lý tài sản theo các Quyết định kê biên, ngăn chặn phong tỏa tài sản của Cơ quan điều tra. Một số thủ tục xác minh như: đề nghị Ngân hàng xác minh số dư tài khoản của người phạm tội, đề nghị các Cơ quan đăng ký đất đai xác minh tài sản là bất động sản hoặc các cơ quan khác xác minh tài sản thuộc sở hữu của người phạm tội.

• Ra quyết định kê biên, cưỡng chế tài sản: Sau khi xác minh điều kiện thi hành án, cơ quan thi hành án ban hành quyết định cưỡng chế tài sản, phong tỏa tài khoản hoặc tịch thu tài sản để bồi thường cho nạn nhân.

• Thực hiện cưỡng chế thi hành án: Nếu người phải thi hành án không tự nguyện thực hiện nghĩa vụ, cơ quan thi hành án sẽ cưỡng chế tài sản theo luật định với các biện pháp như trừ vào thu nhập của người phải thi hành án, kê biên, xử lý tài sản của người phải thi hành án, khai thác tài sản của người phải thi hành án, buộc chuyển giao vật, tiền, quyền tài sản, giấy tờ khấu trừ tiền trong tài khoản ngân hàng, buộc người phải thi hành án thưc hiện hoặc không thực hiện một công việc nhất định (Điều 71 Luật Thi hành án dân sự hiện hành).

Nạn nhân có được hoàn trả tài sản bị chiếm đoạt không?

Căn cứ Điều 584 Bộ luật Dân sự năm 2015 và Điều 47 Luật Thi hành án dân sự hiện hành, nạn nhân có quyền được hoàn trả tài sản bị chiếm đoạt.

Tuy nhiên, trên thực tế, khả năng nạn nhân được hoàn trả tài sản phụ thuộc vào nhiều yếu tố:

• Tài sản của kẻ lừa đảo: Nếu người phạm tội vẫn còn tài sản có thể thu hồi, nạn nhân có thể được bồi thường một phần hoặc toàn bộ số tiền đã mất.

• Quá trình kê biên tài sản nhằm ngăn chặn việc tẩu tán tài sản trong giai đoạn điều tra, xét xử trước đó

• Hiệu quả của quá trình thi hành án và : Nếu cơ quan thi hành án xác minh được tài sản và áp dụng biện pháp cưỡng chế đúng quy trình, khả năng thu hồi tài sản sẽ cao hơn.

• Thời gian thực hiện thi hành án: Việc thu hồi tài sản có thể mất nhiều thời gian, nhất là khi tài sản đã bị tẩu tán hoặc tranh chấp.

Khả năng nạn nhân được hoàn trả tài sản phụ thuộc vào quá trình kê biên tài sản

Vai trò của cơ quan thi hành án trong việc bảo vệ quyền lợi nạn nhân 

Căn cứ Luật thi hành án dân sự hiện hành và Nghị định 62/2015/NĐ-CP Hướng dẫn về trình tự, thủ tục cưỡng chế thi hành án (sửa đổi, bổ sung năm 2016, 2020, 2024), cơ quan thi hành án đóng vai trò then chốt trong việc đảm bảo quyền lợi cho nạn nhân của các vụ án lừa đảo thông qua:

• Xác minh và truy tìm tài sản: Cơ quan thi hành án cùng với cơ quan công an, cảnh sát điều tra thuộc Bộ công an, Toà án, Viện kiểm sát, …tổ chức điều tra, thu thập thông tin về tài sản của người phải thi hành án.

• Phong tỏa và thu hồi tài sản: Áp dụng các biện pháp bảo đảm, biện pháp cưỡng chế để đảm bảo tài sản bị chiếm đoạt được thu hồi đúng pháp luật. (Các biện pháp bảo đảm thi hành án tại khoản 3 Điều 66 Luật thi hành án dân sự hiện hành bao gồm: Phong tỏa tài khoản; Tạm giữ tài sản, giấy tờ; Tạm dừng việc đăng ký, chuyển dịch, thay đổi hiện trạng về tài sản).

• Phối hợp với các cơ quan chức năng: Hợp tác với công an, tòa án và ngân hàng để thực hiện các biện pháp xác minh tài sản, thu hồi tài sản nhanh chóng và hiệu quả.

Các khó khăn thường gặp khi thi hành án thu hồi tiền lừa đảo

Quá trình thi hành án để thu hồi tài sản lừa đảo không hề dễ dàng và có thể gặp nhiều trở ngại như:

• Tẩu tán tài sản: Kẻ lừa đảo thường tìm cách chuyển nhượng, che giấu hoặc tẩu tán tài sản trước khi bị kê biên, cưỡng chế. Bởi trên thực tế, không chỉ số tiền lừa đảo mà cả tài sản của kẻ lừa đảo thường được chúng tẩu tán hết, rất khó để thu hồi. Các thủ đoạn chúng thường sự dụng như: nhờ người khác đứng tên sở hữu tài sản, chuyển tiền qua tài khoản ngân hàng khác,… 

• Trong nhiều trường hợp, kẻ phạm tội không còn tài sản hoặc đã tiêu hủy tài sản chiếm đoạt, khiến việc hoàn trả trở nên khó khăn.

• Chậm trễ trong xử lý hồ sơ: Quá trình xác minh và thi hành án có thể mất nhiều thời gian, gây ảnh hưởng đến quyền lợi của nạn nhân.

• Khó khăn trong hợp tác quốc tế: Nếu kẻ lừa dùng thủ đoạn chuyển tiền ra nước ngoài, việc thi hành án sẽ trở nên phức tạp do liên quan đến pháp luật quốc tế. 

Chẳng hạn như vụ việc Tiktoker Mr Pips (Phó Đức Nam) lừa đảo, giá trị tài sản lừa đảo vô cùng lớn lên đến 5.200 tỷ. Sau khi chiếm đoạt tiền của nạn nhân, đối tượng đã thực hiện hành vi rửa tiền để che giấu nguồn gốc tài sản, đồng thời cất giấu, chuyển hóa thành nhiều loại tài sản khác nhau, trong đó có cả tài sản ở trong nước và tài sản ở nước ngoài, có cả tài sản hữu hình và vô hình, thậm chí tồn tại ở dạng tiền ảo mà pháp luật Việt Nam chưa quy định là tài sản. 

Thu hồi tài sản từ các vụ lừa đảo là một quá trình phức tạp, đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa nạn nhân, cơ quan chức năng. Để bảo vệ quyền lợi của mình, nạn nhân cần chủ động thực hiện các biện pháp pháp lý kịp thời, đồng thời tìm đến sự hỗ trợ từ các công ty luật uy tín. Việc nâng cao nhận thức và hiểu rõ cơ chế thu hồi tài sản sẽ giúp giảm thiểu rủi ro và gia tăng cơ hội lấy lại số tiền đã mất. Nếu bạn cần tư vấn pháp lý về thu hồi tài sản bị lừa đảo, hãy liên hệ với chúng tôi để được hỗ trợ tốt nhất.

Nếu có bất kỳ thắc mắc hay cần tư vấn pháp luật vui lòng liên hệ chúng tôi qua các hình thức sau:

Hotline gặp Luật sư tư vấn trực tiếp: 1900 2929 01

Nhập thông tin đăng ký tư vấn luật tại đây: https://luatsulh.com/dang-ky-tu-van.html

Liên hệ đặt lịch hẹn qua zalo số: 0903 796 830

Website: https://luatsulh.com/

Trụ sở: 288 B7 Nam Kỳ Khởi Nghĩa, Phường Võ Thị Sáu, Quận 3, TP.HCM

Chi nhánh Nha Trang: 07 Bế Văn Đàn, Phường Phước Long, Thành phố Nha Trang

Theo dõi Công ty Luật LHLegal tại:

Website: https://luatsulh.com/

Facebook: Luật sư LHLegal

Youtube: Luật sư LHLegal

Kênh Tiktok Luật sư Hoà: Luật sư Hoà (LHLegal)

Kênh Tiktok Công ty: Luật sư LHLegal

Kênh Tiktok Luật sư Hình sự: Luật sư Hình sự